Koşaç: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
k Bot: Ekleniyor: cs:Spona (sloveso) |
Abuk SABUK (mesaj | katkılar) + |
||
2. satır: | 2. satır: | ||
* -dir |
* -dir |
||
* değil(dir)}} |
* değil(dir)}} |
||
'''Koşaç''', '''isnat edadı''' veya '''haber edadı''', [[isim cümlesi|isim cümlelerinde]] özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren '''-dir''' eki ile '''değil''' kelimesi.<ref>{{TDK2|koşaç|Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972|4 Kasım 2012}}</ref> Bazı kaynaklarda |
'''Koşaç''', '''isnat edadı''' veya '''haber edadı''', [[isim cümlesi|isim cümlelerinde]] özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren '''-dir''' eki ile '''değil''' kelimesi.<ref>{{TDK2|koşaç|Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972|4 Kasım 2012}}</ref> Bazı kaynaklarda tüm [[ek-fiil]]ler koşaç olarak anılır. Koşaçlar isim cümlelerinde [[özne]]yi [[yüklem]]e bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş halini oluşturan dilbilgisel ögelerdir. |
||
== Bildirme koşacı == |
|||
Bildirme koşacı olan '''-dir''' ''[[bildirme eki]]'' olarak da bilinir.<ref name="Savran">[http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/hulya_savran_dir_bildirme_eki_belirsizlik.pdf Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri] Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi</ref> |
|||
* Annem bir çocuk doktoru'''dur'''. |
* Annem bir çocuk doktoru'''dur'''. |
||
* |
* Buralarda iklim çok güzel'''dir'''. |
||
* Yemekler çok lezzetliy'''di'''. |
|||
Pek çok cümlede -dir eki gizli durumdadır: |
|||
* Rusya, en büyük yüzölçümüne sahip ülkey'''miş'''. |
|||
* Ben bir öğrenciyim(dir). |
|||
-dır koşacı Türkçedeki dört [[ek-fiil]]den biridir. Diğer ek-fiiller (-di, -miş ve -se) -dir'den farklı olarak [[bileşik zamanlı fiil]] yapmakta da kullanılırlar. |
-dır koşacı Türkçedeki dört [[ek-fiil]]den biridir. Diğer ek-fiiller (-di, -miş ve -se) -dir'den farklı olarak [[bileşik zamanlı fiil]] yapmakta da kullanılırlar. |
||
== Olumsuzluk koşacı == |
|||
Olumsuzluk koşacı '''değil''' sözcüğüdür.<ref>{{TDK2|Olumsuzluk koşacı|Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü 1972|18 Aralık 2012.}}</ref> |
|||
* Bugün hava pek güneşli '''değil'''(dir). |
|||
* Bu işi Ahmet'e '''değil''', Deren'e vermelisiniz. |
|||
== Tarihçe == |
== Tarihçe == |
Sayfanın 20.29, 18 Aralık 2012 tarihindeki hâli
Örnekler |
---|
|
Koşaç, isnat edadı veya haber edadı, isim cümlelerinde özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren -dir eki ile değil kelimesi.[1] Bazı kaynaklarda tüm ek-fiiller koşaç olarak anılır. Koşaçlar isim cümlelerinde özneyi yükleme bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş halini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.
Bildirme koşacı
Bildirme koşacı olan -dir bildirme eki olarak da bilinir.[2]
- Annem bir çocuk doktorudur.
- Buralarda iklim çok güzeldir.
Pek çok cümlede -dir eki gizli durumdadır:
- Ben bir öğrenciyim(dir).
-dır koşacı Türkçedeki dört ek-fiilden biridir. Diğer ek-fiiller (-di, -miş ve -se) -dir'den farklı olarak bileşik zamanlı fiil yapmakta da kullanılırlar.
Olumsuzluk koşacı
Olumsuzluk koşacı değil sözcüğüdür.[3]
- Bugün hava pek güneşli değil(dir).
- Bu işi Ahmet'e değil, Deren'e vermelisiniz.
Tarihçe
-dir ekinin kökeni Eski Türkçe "tur-" (ayağa kalk-) fiiline dayanır. Bu fiile geniş zaman eki "-ır"ın eklenmesi ile oluşturulmuş, zamanla diğer fiiller için de kullanılmaya başlanmıştır.[2]
İngilizcede
İngilizcedeki başlıca koşaçlar (copula) be fiilinin farklı zaman yapılarında kullanımıdır. İngilizcede de -Türkçedekine benzer şekilde- fiil soylu olmayan kelimeleri özneye bağlayarak yüklem görevinde kullanılmalarını sağlar.
- Mary and John are my friends. (Mary ve John benim arkadaşlarım[dır]).
- The sky was blue. (Gökyüzü maviydi.)
- I am taller than most people. (Ben çoğu kişiden daha uzunum[dur]).
- The birds were there. (Kuşlar oradaydılar.)
Kaynakça
- ^ "koşaç." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 4 Kasım 2012
- ^ a b Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi
- ^ "Olumsuzluk koşacı." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 18 Aralık 2012.
Ayrıca bakınız
Dilbilgisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |