İnsan vücudu
İnsan vücudu bir insanın tüm yapısıdır. Birlikte dokular ve ardından organları ve sonra organ sistemlerini oluşturan birçok farklı hücre türünden oluşur. Bunlar insan vücudunun homeostazisini ve canlılığını sağlar.
Baş, saç, boyun, göğüs ve karını içeren gövde, kollar, eller, bacaklar ve ayaklardan oluşur.
İnsan vücudunun incelenmesi anatomi, fizyoloji, histoloji ve embriyolojiyi içerir. Vücut anatomik olarak bilinen şekillerde değişir. Fizyoloji insan vücudunun sistemlerine ve organlarına ve bunların işlevlerine odaklanır. Birçok sistem ve mekanizma, kanda şeker ve oksijen gibi maddelerin güvenli seviyeleriyle homeostaziyi korumak için etkileşime girer.
Vücut, sağlık profesyonelleri, fizyologlar, anatomistler ve sanatçılar tarafından incelenerek çalışmalarına yardımcı olunur.
İnsan vücudu, fiziksel ve kimyasal yapılardan oluşan biyolojik bir sistemdir. Vücut, insan sağlığının maddi yapısının tamamı, psikolojik yapısının ise taşıyıcısıdır; insan varlığının korunması ve türün devamı için birbiriyle uyumlu bir şekilde çalışan öğelerden oluşmuştur. İnsan vücudunun ana birimi hücredir. Hücreler ve hücreler arası maddeler birleşerek dokuları oluşturur. Dokular, biçimsel ve işlevsel birimler olan organları oluştururlar. Fizyolojik olarak aynı işlevi gören yapısal organ birlikleri de vücudun sistemlerini meydana getirir. İnsan vücudundaki temel sistemler; hareket, sinir, solunum, dolaşım ve sindirim sistemleri olarak sıralanabilir. Bu sistemler duygu, hareket ve beslenme gereksinimlerini yerine getirirler. İnsan vücudunun olağan büyüme ve gelişmesi sistemlerin ve sistemleri oluşturan her organın görevini yerine getirmesine bağlıdır.
Kompozisyon
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Element | Sembol | Kütle yüzdesi | Atom yüzdesi |
| Oksijen | O | 65.0 | 24.0 | |
| Karbon | C | 18.5 | 12.0 | |
| Hidrojen | H | 9.5 | 62.0 | |
| Azot | N | 3.2 | 1.1 | |
| Kalsiyum | Ca | 1.5 | 0.22 | |
| Fosfor | P | 1.0 | 0.22 | |
| Potasyum | K | 0.4 | 0.03 | |
| Kükürt | S | 0.3 | 0.038 | |
| Sodyum | Na | 0.2 | 0.037 | |
| Klor | Cl | 0.2 | 0.024 | |
| Magnezyum | Mg | 0.1 | 0.015 | |
| İz elementler | < 0.1 | < 0.3 |
İnsan vücudu hidrojen, oksijen, karbon, kalsiyum ve fosfor dahil olmak üzere elementlerden oluşur. Bu elementler vücudun trilyonlarca hücresinde ve hücresel olmayan bileşenlerinde bulunur.
Yetişkin bir erkek vücudunun yaklaşık %60'ı sudur ve toplam su içeriği yaklaşık 42 litre (9,2 imp gal; 11 US gal) kadardır. Bu, yaklaşık 3,2 litre (0,70 imp gal; 0,85 US gal) kan plazması ve yaklaşık 8,4 litre (1,8 imp gal; 2,2 US gal) interstisyel sıvı dahil olmak üzere yaklaşık 19 litre (4,2 imp gal; 5,0 US gal) hücre dışı sıvıdan ve 23 litre (5,1 imp gal; 6,1 US gal) hücrelerin içindeki sıvıdan oluşur.[1] Hücrelerin içindeki ve dışındaki suyun içeriği, asitliği ve bileşimi dikkatlice korunur. Hücrelerin dışındaki vücut suyundaki ana elektrolitler sodyum ve klorür iken, hücrelerin içindekiler potasyum ve diğer fosfatlardır.[2]
Hücreler
[değiştir | kaynağı değiştir]Vücut, yaşamın temel birimi olan trilyonlarca hücre içerir. Olgunlukta, vücutta yaklaşık 30 trilyon hücre ve 38 trilyon bakteri bulunur.[3][4] Bu tahmin, vücudun tüm organlarının ve hücre tiplerinin hücre sayılarının toplanmasıyla elde edilir. Vücudun cildi ayrıca milyarlarca komensal organizmaya ve bağışıklık hücrelerine ev sahipliği yapar.[5] Vücudun tüm bölümleri hücrelerden oluşmaz. Hücreler, kollajen gibi proteinlerden oluşan ve hücre dışı sıvılarla çevrili hücrelerarası maddededir.
Genom
[değiştir | kaynağı değiştir]Vücuttaki hücreler DNA sayesinde işlev görür. DNA, bir hücrenin çekirdeği içindedir. Burada, DNA'nın bazı kısımları kopyalanır ve RNA aracılığıyla hücrenin gövdesine gönderilir.[6] Daha sonra RNA, hücrelerin, aktivitelerinin ve ürünlerinin temelini oluşturan proteinleri oluşturmak için kullanılır. Proteinler hücre işlevini ve gen ifadesini belirler, hücre üretilen protein miktarına göre kendi kendini düzenleyebilir.[7] Ancak, tüm hücrelerin DNA'sı yoktur; olgun kırmızı kan hücreleri gibi bazı hücreler olgunlaştıkça çekirdeklerini kaybederler.
Dokular
[değiştir | kaynağı değiştir]Vücut, özel bir işlevle hareket eden hücreler olarak tanımlanan birçok farklı doku türünden oluşur.[8] Dokuların incelenmesine histoloji denir ve genellikle mikroskop ile yapılır. Vücut dört ana doku türünden oluşur. Bunlar astar hücreleri (epitel doku), bağ dokusu, sinir dokusu ve kas dokusudur.[9]
Dış dünyaya veya gastrointestinal sisteme (epitel doku) veya iç boşluklara (endotel) maruz kalan yüzeylerde bulunan hücreler, düz hücrelerin tek katmanlarından, akciğerlerdeki küçük, çırpınan saç benzeri silyalara sahip hücrelere, mideyi kaplayan sütun benzeri hücrelere kadar çok sayıda şekil ve formda olabilir. Endotel hücreleri, kan damarları ve bezler dahil olmak üzere iç boşlukları kaplayan hücrelerdir. Astar hücreleri, içlerinden neyin geçebileceğini ve neyin geçemeyeceğini düzenler, iç yapıları korur ve duyusal yüzeyler olarak işlev görür.[9]
Destek ve hareket sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar. Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:
Dolaşım sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Vücut dokularına oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve dokulardaki atıkları geriye toplar. Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur:
Sinir sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketlerin uyumu, dengesi ve solunum ile dolaşımı sağlar. Sinir sistemi şu yapılardan oluşur:
Solunum sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Solunum sistemi, kandaki karbondioksit (CO2) gazının oksijen gazı (O2) ile yer değiştirmesini sağlayan sistemdir. Solunum ağızdan veya burundan gerçekleşerek (nefes alarak) oksijenin akciğerlere ulaşmasını sağlar
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Anatomi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Fluid Physiology". Anaesthesiamcq. 3 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016.
- ^ Ganong's 2016, s. 5.
- ^ Sender, Ron; Fuchs, Shai; Milo, Ron (2016). "Revised estimates for the number of human and bacteria cells in the body". PLOS Biology. 14 (8). ss. e1002533. doi:10.1371/journal.pbio.1002533. PMC 4991899 $2. PMID 27541692.
- ^ Hatton, Ian A.; Galbraith, Eric D.; Merleau, Nono S. C.; Miettinen, Teemu P.; Smith, Benjamin McDonald; Shander, Jeffery A. (26 Eylül 2023). "The human cell count and size distribution". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 120 (39). ss. e2303077120. Bibcode:2023PNAS..12003077H. doi:10.1073/pnas.2303077120. ISSN 0027-8424. PMC 10523466 $2. PMID 37722043.
- ^ Sfriso, R; Egert, M; Gempeler, M; Voegeli, R; Campiche, R (Nisan 2020). "Revealing the secret life of skin - with the microbiome you never walk alone". International Journal of Cosmetic Science. 42 (2). ss. 116-126. doi:10.1111/ics.12594. PMC 7155096 $2. PMID 31743445.
- ^ Ganong's 2016, s. 16.
- ^ "Gene Expression | Learn Science at Scitable". www.nature.com (İngilizce). 31 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2017.
- ^ "tissue – definition of tissue in English". Oxford Dictionaries. 5 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. English |erişimtarihi=17 Eylül 2016}}
- ^ a b Gray's Anatomy 2008, s. 27.