Tartışma:Marmara Denizi deniz salyası felaketi

Madde adı

Felaket kelimesini pek uygun bulamadım.--Furkan ^💬 13.00, 11 Haziran 2021 (UTC)

Kesinlikle katılıyorum. Bilmiş Profesör ^{mesaj yaz- e-posta yolla} 22.28, 11 Haziran 2021 (UTC)

Neden sakıncalı olduğu düşünülüyor? --Seksen iki yüz kırk beş / GGT (mesaj) 22.31, 11 Haziran 2021 (UTC)

Bu tür konularda İngilizce Vikipedi'de "disaster" kelimesi kullanılıyor ve Yandex Çeviri'ye göre "felaket, afet, facia, yıkım" gibi anlamları vardır. "Felaket" sözcüğünü arattığımızda, karşımıza 2014 Güneydoğu Avrupa sel felaketi ve PEPCON felaketi gibi maddeler çıkıyor, böylelikle felaket kavramının kullanıldığını görebiliyoruz. Çevre felaketi kapsamında olan bir maddenin adlandırılmasında "felaket" kavramının uygun olduğunu düşünüyorum. --Victor Trevor (mesaj) 23.13, 11 Haziran 2021 (UTC)

Victor Trevor, bahsettiğiniz maddelerin tamamı can kaybına yol açan ve/veya geride büyük yıkımlar bırakan felaketler. Buradakinin felaketten ziyade bir çevresel sorun olduğu kanaattindeyim. --Furkan ^💬 08.16, 12 Haziran 2021 (UTC)

Öncelikle tartışmaya katılan herkese teşekkür ederim, böyle tartışmalar maddelerimizin daha kaliteli olmasını sağlıyor.

Bu tartışmayla ilgili olarak biraz araştırma yaptım. "Çevre felaketi" adı altında son yıllarda incelenen olayları konu alan makalelere başvurmak daha doğru olur diye düşündüm. Konuyla ilgili derinlemesine bilgi sahibi değilim ancak bu çevre felaketleri, çevre sorunları, tehlike ve risk sınıflandırması gibi konularda bilgisi olan herkesin fikirlerine ihtiyacımız var. Bu tartışmayı gören olursa lütfen fikirlerini belirtmekten (elbette kaynak göstererek) çekinmesin.

Fikrimi belirtmeden önce, bu yaşanan olayın büyüklük ve kapsam bakımından bir ilk olduğunu unutmayalım. Akdeniz'de de Marmara'da da deniz salyası zaman zaman görülen bir olay olmasına rağmen şu an Marmara'da yaşanan çapta ve derinlikte bir müsilajla ilk kez karşı karşıyayız. Dolayısıyla madde adının bir felaket mi yoksa bir sorun mu olacağı konusunda fikir belirtirken çok daha dikkatli olunması gerektiğini düşünüyorum.

Gerçekleşen olayın kapsamı ve büyüklüğü çok büyük bir ekosistemi ve bizleri de etkilediğinden, kişisel fikrim bir çevre felaketi olarak değerlendirilebileceği yönünde. Çünkü bu olay insan faaliyetlerinden kaynaklı olup, doğanın çehresini değiştirmekle kalmayıp bütün bir canlılığı da tehdit ediyor. Tehdit etmenin yanı sıra dipte yaşayan mercan ve kabuklu türlerinin ölümüne sebep oluyor. Bu ölümler bütün besin zincirini de etkileyeceğinden ilerleyen safhalarda yaşamak için bu canlılara ihtiyaç duyan diğer canlıların da sayılarının dramatik bir şekilde azalmasına neden olması işten bile değil; balıkçılık ve turizm sektörü geçmişte kötü etkilendiği gibi, şimdi de büyük tehdit altında. Kaldı ki, bu felaket şu an yeni yeni gün yüzüne çıkmış gibi görünse de, maddede verilen kaynaklara baktığımızda aslında bu sorunun uzun süredir var olduğu (en azından 2007'den beri) fakat gerek gecikmiş önlemlerin gerek olumsuz etkenlerin devam etmesi sebebiyle giderek ağırlaştığının bilimsel olarak ortaya konulduğu görülebilmektedir.

Tabii ki kişisel fikirler yerine bilimi esas almakta fayda var. "Felaket" sözcüğünü Vikipedi'de aratmaktansa, Google Akademik'te ve hakemli bilimsel dergilerde aratmanın çok daha güvenilir bir rehber olacağı kanaatindeyim.

- 2020 yılında Aral Denizi'nin kuruması hakkında yapılan bir çalışmada söz konusu olay bir çevre felaketi olarak değerlendirilmiş ve makale boyu bu şekilde ele alınmış. Şöyle bir açıklama da bulunuyor: "Because of the considerable changes in the ecosystem of the region, which resulted from the signifcant reduction of water in the Aral Sea, various studies by national and international organizations have been conducted so far to investigate the social, economic, and environmental impacts of this tragic disaster."

- İran'daki Urmiye Gölü'ndeki aerosol kirliliğini araştıran 2018 yılındaki bir çalışmaya baktığımızda gerçekleşen bu olayın bir çevre felaketi olarak adlandırıldığını görüyoruz.

- Brezilya'da maden atıklarından kaynaklı olarak su altı yaşamını ve balıkçılığı etkileyen bir olayı inceleyen 2020 tarihli bir çalışmada olay yine bir çevre felaketi olarak adlandırılmış.

Örnekler çoğaltılabilir, kısa bir aramayla "can kaybı olmayan" ve ve @Furkan'ın hangi kriterlere göre belirlediğini anlamadığım bu "büyük yıkım" yaratmamış çevre olaylarının literatürde çevre felaketi olarak adlandırıldığını görmekteyiz. Marmara ve potansiyel olarak Ege ve Karadeniz'de de yaşanabilecek müsilaj sorunun ana olarak insan kaynaklı olması ve de bütün bir ekosistemi etkiliyor olması, bence kolaylıkla bir çevre felaketi olarak adlandırılabilir. Bilimsel literatürde de adlandırılması yukarıda örnek verdiğim gibi mevcut. Benim vermediğim çok daha fazla örnek de bilimsel literatürde kolaylıkla erişilebilir durumda.

Çok daha iyi bir araştırma yapıp çevre felaketleri ve çevre sorunları sınıflandırmasını bir standarda bağlayan güvenilir kaynaklar bulunabilirse, sadece bu maddede değil, Vikipedi'deki diğer maddelerde de düzenleme yapılabilir. Aynı zamanda çevre sorunu ve çevre felaketi maddelerinde de düzenlemeye gidilebilir, kaldı ki bu maddelerin ben birer kaynak olarak nitelendirilmesini uygun bulmuyorum. Çevre sorunu maddesinin daha geliştirilmesi gereken çok fazla yönü varken, çevre felaketi maddesinde kaynakça bile yok. Harald the Bard (mesaj) 11.10, 12 Haziran 2021 (UTC)

Bana commons'taki gibi "2021 Marmara Denizi müsilajı" gibi bir başlık daha ansiklopedik durur gibi geliyor. Bilmiş Profesör ^{mesaj yaz- e-posta yolla} 11.15, 12 Haziran 2021 (UTC)

Açıklamama bakarsanız, maddeyi de okursanız (özellikle de kaynakları) bu olayın sadece 2021'de gerçekleşmediğini ve uzun bir zaman aralığında (en kötü ihtimalle 2007 yılından beri) gelişim gösterdiğini görebilirsiniz. Bundan dolayı başlığın kapsamını 2021 yılına indirgemenin faydalı olacağını düşünmüyorum. Harald the Bard (mesaj) 11.38, 12 Haziran 2021 (UTC)

Ek olarak hangi nedenlere dayanarak "felaket" kelimesini çıkarılmasını istediğinizi de belirtirseniz sevinirim. Düşüncelerinizi söylüyorsunuz, bu çok güzel ama hangi gerekçelere dayanarak böyle düşündüğünüzü anlamıyorum. Felaket sözcüğünün çıkarılması neye göre daha ansiklopedik? Önerinizden sadece deniz salyası yerine müsilaj kullanmayı, onu da gerek haberlerde gerek literatürdeki yaygın kullanımından ötürü deniz salyası yerine kullanmakta bir sakınca olmadığını düşünüyorum @Prof.Bilmiş. Harald the Bard (mesaj) 11.49, 12 Haziran 2021 (UTC)

Aslında benim nedenim de Furkan'la aynı (o da aşağıda açıklamış), "felaket" kelimesinin yabancılığı ve pek aşina olamam. Onun da dediği gibi başlığı yadırgadım, ancak yaptığınız açıklamalarla tekrar düşününce, sorun değil gibi görünüyor. Bilmiş Profesör ^{mesaj yaz- e-posta yolla} 13.57, 12 Haziran 2021 (UTC)

Açıklamalarınız için teşekkürler Harald the Bard. Belki de “felaket” kelimesine olan yabancılılığım veya olayın henüz net olarak adlandırılmaması beni böyle düşündürüyor ve bu başlığı yadırgamama sebep oluyordur. Açıklamanız sonrası aklımda pek tereddüt kalmadı. Tekrar teşekkürler. --Furkan ^💬 11.46, 12 Haziran 2021 (UTC)

Rica ederim, ne demek. Tekrar edeyim, bu konu hakkında uluslararası veya bilimsel olarak bir çevre felaketleri standardı yahut bir çevre sorunları standardına dair bir kaynak bulunursa hem bu maddede hem de diğer tüm maddelerde bir geliştirme/düzenlemeye gidilmesi faydalı olur. O yüzden bu tartışmayı görüp bu konu hakkında bilgisi olan kişiler fikirlerini belirtmekten ve kaynak göstermekten çekinmesinler. Harald the Bard (mesaj) 11.51, 12 Haziran 2021 (UTC)

Müsilaj felaketi hakkında resimler

Merhabalar herkese,

Maddeyi açıklayıcı birçok resme ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum. Zaten @Jelican9 güzel eklemelerde bulundu, kendisine teşekkür ederim. Yaşadığımız bu çevre felaketi hakkında telifsiz yahut kendi çektiğiniz resimleri Commons'a yükleyip burada da açıklamalarıyla eklemeniz çok güzel olacaktır diye düşünüyorum. Şimdiden herkese katkıları için teşekkür ederim.

İyi çalışmalar. Harald the Bard (mesaj) 10.03, 12 Haziran 2021 (UTC)

Madde başlığı hakkında

Merhaba @𐰇𐱅𐰚𐰤,

Maddeyi ben oluşturmuştum ve ismini Vikipedi'deki ismine göre "Marmara Denizi deniz salyası felaketi" olarak ben koydum. Sonrasında aşağıdan ulaşabileceğiniz birçok akademik makalede bu sorunun yaygın olarak müsilaj olarak adlandırılmasından dolayı madde ismini Marmara Denizi müsilaj felaketi olarak değiştirdim. Bu kararı almama neden olan literatür aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Determination of Mucilage in The Sea of Marmara Using Remote Sensing Techniques with Google Earth Engine

Mucilage Problem in the Semi-Enclosed Seas: Recent Outbreak in the Sea of Marmara

A Preliminary Study on the Intense Pelagic and Benthic Mucilage Phenomenon Observed in the Sea of Marmara

Temporal variations in the abundance of picoplanktonic Synechococcus (Cyanobacteria) during a mucilage event in the Gulfs of Bandırma and Erdek

First massive mucilage event observed in deep waters of Çanakkale Strait (Dardanelles), Turkey

Örnekler çoğaltılabilir (bazıları ben bu maddeyi yazdıktan sonra yayınlandı, umarım bu makalelerden burada da faydalanacağız). Bilimsel literatürde "sea snot" (deniz salyası) kullanımı da mevcuttur ancak ufak bir Google Scholar aramasıyla deniz salyası teriminin kullanımının, müsilaja göre çok daha az olduğunu görebilirsiniz.

Siz madde adını geri döndürürken gerekçe olarak "ana madde adı neyse o" demişsiniz ancak bunun doğru olduğunu düşünmüyorum. Gerekirse ana maddenin adı da değiştirilir yahut bu maddedeki adı farklı olabilir. Bu konu hakkında bilimsel literatürde yaygın kullanım neyse onu esas almak gerektiğini düşünüyorum. Vikipedi'deki pek çok maddede bu esasa göre hareket edildiğini biliyorum. Sizin de hak vereceğinizi düşünüyorum. Bundan dolayı yaptığınız değişikliği geri alıyorum. Eğer bu değişikliğin yanlış olduğunu düşünüyorsanız tartışmaya açığım, fikirlerinizi belirtmeniz dahilinde tartışabilir, daha iyi bir sonuca varabiliriz.

İyi günler dilerim. Harald the Bard (mesaj) 06.52, 26 Temmuz 2021 (UTC)

Bunun gibi tartışmalı durumlarda önce eski hâle dönülür daha sonra tartışmaya geçilir. Eski adı değiştirmeyin o yüzden. Hangi tabirin kullanılması gerektiğinin tartışılması gereken yer ise burası değil ana maddenin tartışma sayfası. Orada da yakın zamanda bir tartışma yapılmış (sizin de dahil olduğunuz...) ve deniz salyası kullanımı tercih edilmiş. Yeni bir kararla müsilaj adına taşınırsa bu madde de ana maddeye uyum çerçevesinde taşınabilir. Velhasıl tartışmayı yapmanız gereken yer orası, burası değil. --𐰇𐱅𐰚𐰤 (mesaj) 10.10, 26 Temmuz 2021 (UTC)

Tekrar merhaba @𐰇𐱅𐰚𐰤,

Tartışmayı nerede yapmam gerektiğini bana hatırlatmanıza gerek olmadığını ifade edeyim. Bu konu hakkındaki bilimsel literatüre ben de yeni yeni hâkim olmaya başladığımdan ötürü deniz salyası ismini kullanma taraftarı olmuştum, ki bu terim bilimsel olarak yine yanlış değil. Ancak yaygın kullanım gerekçesiyle yukarıda da belirttiğim sebeplerden dolayı sadece bu madde için bu başlık değişikliğine gittim, deniz salyası maddesinde ek bir değişikliğe gerek olmadığı kanısındayım şu an. Her neyse, tartışmayı uzatma taraftarı değilim, madde belli bir düzeye geldiğinde bu tarz bir değişiklik için ileride hatırlattığınız üzere deniz salyası maddesinde daha derinlemesine ve detaylı bir tartışma açarım.

Kolay gelsin. Harald the Bard (mesaj) 11.08, 26 Temmuz 2021 (UTC)

• @Seksen iki yüz kırk beş, son taşıma işlemini geri alabilir miyiz rica etsem? Birkaç gündür kullanıcının kavramın adına dair bir tartışma başlatıp başlatmadığını takip ediyorum fakat olacağı yok gibi. Bu durumda ihtilaf öncesi ad neyse ona dönülmeli. Bir tartışma olursa oradaki eğilime göre bağlantılı maddelerde taşıma yapılır ya da yapılmaz. Üst üste işlem yapmak istemiyorum. --𐰇𐱅𐰚𐰤 (mesaj) 21.42, 30 Temmuz 2021 (UTC)

VP:CGT döngüsünü sağlamak için stabil isme geri taşındı. --Seksen iki yüz kırk beş / GGT (mesaj) 21.46, 30 Temmuz 2021 (UTC)

Müsilaj/Deniz salyası tartışmasından ayrı olarak "felaket" kısmının yanlış olduğunu düşünüyorum. Felaket tanımlaması için olağanüstü şartların karşılanmış olması gerekli değil mi? Ölüm var mı mesela bununla ilgili? "…kirliliği" ile biten bir seçenek üzerinde durulmalı. Müsilaj-Deniz salyası konusuna gelirsek..yaygınlık hangisinden yana tam bilmiyorum. Belki deniz salyası çok yaygındır. Ama burda farklı bir istisna var. Marmara Denizi'nden sonra hemen deniz salyası ifadesi (yani iki denizin arka arkaya kullanımı) biraz değişik duruyor. Eminim dil bilgisi kurallarında bunun bir adı vardır ben bilmiyorum hiç. Deniz kelimesinden sonra yine deniz kelimesi kullanmak yerine müsilaj daha akıcı geliyor. Yaygınlık her zaman ve yegane opsiyon olmuyormuş demek ki bazı maddelerde. --Maurice Flesier ^message 23.17, 30 Temmuz 2021 (UTC)

@𐰇𐱅𐰚𐰤 başlık tabii ki bu şekilde kalabilir, @Seksen iki yüz kırk beş'ten ricanız için benim tartışma başlatmama gerek yoktu bile, çünkü yukarıda "madde belli bir düzeye geldiğinde bu tarz bir değişiklik için ileride hatırlattığınız üzere deniz salyası maddesinde daha derinlemesine ve detaylı bir tartışma açarım" demiştim. Şu an madde eksikleri olan ve genişletilmesi gereken bir madde, belli bir düzeye geldiğinde de deniz salyası maddesinde bir tartışma açmayı düşünüyorum ancak @𐰇𐱅𐰚𐰤'i haklı çıkaracağım gibi, upuzun kaynaklarla dolu bir mesaj yazmaya ve yine uzun bir tartışmaya girmeye çok üşeniyorum :)

@Maurice Flesier "felaket" ismiyle alakalı olarak yukarıda açıklama yapmıştım, çeşitli kaynaklar sunmuştum. Felaket kelimesinin yanlış olmadığını düşünüyorum. Sizler de kaynaklarla görüşünüzü desteklerseniz, değişikliğe gitmekte bir beis göremiyorum.

Herkese iyi günler. Harald the Bard (mesaj) 06.08, 31 Temmuz 2021 (UTC)