Salkımlı, Artvin
| Salkımlı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Salkımlı Salkımlı'nın Türkiye'deki konumu | |
| Ülke |
 Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Merkez |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 890 m (2.910 ft) |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 325 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08100 |
Salkımlı, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Salkımlı köyünün eski adı Türkçe kaynaklarda Tolgom veya Tolgum (طولكوم) olarak geçer.[3] Gürcüce Tolgomi (თოლგომი) olarak yazılan köyde Şuabari (შუაბარი), Çngauri (ჩნგაური), Saçinke (საჭინკე), Nadirauli (ნადირაული), Zvari (ზვარი), Nadlibo (ნადლიბო), Çablana (ჭაბლანა), Eliatsminda (ელიაწმინდა), Genauri (გენაური) gibi yer adlarının günümüzde de kullanılması, buranın bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir.[4] Ancak köyde 19. yüzyılın son çeyreğinde de Gürcüce konuşulmuyordu.[5] 93 Harbi'nin ardından Artvin bölgesini ele geçiren Ruslar da köyü Tolgom (Тольгом) adıyla kaydetmiştir.[6]
Tolgomi, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Klarceti, Gürcü Krallığı'nın prensliklerinden biriydi ve bu prensliğin merkezi Artanuci idi. Bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ilk yarısında Gürcülerden ele geçirdi.[7] Osmanlı idaresinde Çıldır Eyaleti içinde yer alıyordu.
Tolgomi, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Rusların eline geçti. 1886 yılında yapılan nüfus tespiti sırasında Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kazada Sveti nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) altı köyünden biriydi. Köyde 140 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmişti.[6]
Tolgomi, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Tolgomi köyünü de kapsayan Artvin ile Ardahan bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.[8]
Tolgomi veya Tolgom Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Salkımlı olarak değiştirildi. Artvin vilayetinde 1926 yılında yapılan nüfus tespitinde köyde 21 hanede 95 kişi yaşıyordu. 1886 yılıyla kıyaslandığında nüfusun önemli ölçüde azalmış olduğu görülmektedir. Bu tarihte Salkımlı, Artvin vilayetinin merkez kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[9] 1935 genel nüfus sayımında Salkımlı, Çoruh vilayetinin Artvin kazasının merkez nahiyesinin bir köyüydü. Köyün nüfusu 316 kişiden oluşuyordu. Kısa süredeki bu artış, köye yeni bir nüfusun yerleştiğini göstermektedir.[10]
Salkımlı'da İnatsminda (ინაწმინდა) adını taşıyan yerde eskiden bir kilise olduğu bilinmektedir. İnatsminda adının Ninotsminda'dan (ნინოწმინდა) değişime uğradığı tahmin edilmektedir.[11]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Artvin merkezine 12 km uzaklıktadır.[12] Köy merkezi Artvin - Şavsat-ardahan yolu üzerinde ve altinda olmak üzere iki mahalleden oluşur. 1300 rakımı olan, köye 8 km uzaklığında "Saçinke" isminde bir mezrasi ve "Çegilli" tepesi isminde 2040 rakımlı yaylası vardır . Köy sınırları icerisinde Çoruh vadisine 247 metre yüksekliğinde Deriner barajı inşa edilmiştir.Bu sebepten dolayı köyün en alt mahallesi olan "tolgum"kamulastirilmistir ve baraj insaat sahasi içinde yer almaktadır. Köyün mezra ve yaylası güzel doğası ve soğuk sularından dolayı yaz aylarında piknikcilere ev sahipliği yapmaktadır.Yaylasinin hakim tepelerinden, Ardanuç ilçesi başta olmak üzere karcal dağları, Ortaköy yaylaları, savsat köyleri ve daha birçok doyumsuz manzarayı görmek mümkündür.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Kadın | Erkek | Toplam |
|---|---|---|---|
| 2021 | 152[2] | 168[2] | 320[2] |
| 2020 | 151[2] | 174[2] | 325[2] |
| 2019 | 147[2] | 170[2] | 317[2] |
| 2018 | 164[2] | 178[2] | 342[2] |
| 2017 | 136[2] | 164[2] | 300[2] |
| 2016 | 130[2] | 151[2] | 281[2] |
| 2015 | 141[2] | 162[2] | 303[2] |
| 2014 | 129[2] | 172[2] | 301[2] |
| 2013 | 135[2] | 168[2] | 303[2] |
| 2012 | 184[2] | 210[2] | 394[2] |
| 2011 | 177[2] | 222[2] | 399[2] |
| 2010 | 157[2] | 219[2] | 376[2] |
| 2009 | 165[2] | 252[2] | 417[2] |
| 2008 | 168[2] | 280[2] | 448[2] |
| 2007 | 165[2] | 330[2] | 495[2] |
| 2000 | 60[12] | 74[12] | 134[12] |
| 1990 | 285[12] | 273[12] | 558[12] |
| 1985 | 287[12] | 277[12] | 564[12] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Salkimli, Turkey Page". Fallingrain.com. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at "Artvin Merkez Salkımlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 185 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 188. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ a b ""Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020.
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce), 2002, s. 66-67". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2021.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010, s. 140, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 319" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Kasım 2021.
- ^ Eter Beridze, Nigali (Gürcüce), Tiflis, 2009, s. 117 24 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-409-02-8
- ^ a b c d e f g h i j "Salkımlı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.