Mehmet Ali Aybar

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mehmet Ali Aybar
Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı
Görev süresi
1962-1969
Yerine geldiği Kemal Türkler
Yerine gelen Behice Boran
Sosyalist Devrim Partisi Kurucu Genel Başkanı
Görev süresi
1975-1980
Türkiye Büyük Millet Meclisi 13. ve 14. dönem milletvekili
Seçim bölgesi 1965 – İstanbul
1969 – İstanbul
Kişisel bilgiler
Doğum 5 Ekim 1908(1908-10-05)
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 10 Temmuz 1995 (86 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Partisi Türkiye İşçi Partisi (1962-1971)
Sosyalist Devrim Partisi (1975-1980)

Mehmet Ali Aybar (d. 5 Ekim 1908, İstanbul - ö. 10 Temmuz 1995, İstanbul), Türkiye'de sosyalist hareketin önde gelen isimlerinden, 1971'de kapatılan Türkiye İşçi Partisi lideri, ve Sosyalist Devrim Partisi kurucu genel başkanı, avukat ve milletvekili.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mehmet Ali Aybar, 5 Ekim 1908'de Hüseyin Hüsnü Paşa'nın büyük oğlu Yarbay Tahsin Bey'in oğlu olarak İstanbul'da doğdu.[1] Nazım Hikmet'in büyük teyzesinin torunu olan[2] Aybar, Galatasaray Lisesinden sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldu. Aynı fakültede Prof. Ali Fuat Başgil'in anayasa hukuku asistanı, ardından hukuk doktoru ve devletler hukuku doçenti oldu.[3]

Vatan gazetesinin sahibi ve başyazarı Ahmet Emin Yalman'ın önerisiyle bu gazetede 1945'te tek parti rejimi aleyhinde yazılar yazması nedeniyle, dönemin millî eğitim bakanı Hasan Ali Yücel'in telefonla verdiği talimat üzerine, üniversitedeki görevine son verildi.[3]

1946 seçimlerinde bağımsız milletvekili adayı oldu, fakat seçilemedi.

1947'de önce Hür, sonra Zincirli Hürriyet gazetelerini çıkardı ve buralardaki yazıları nedeniyle 1949'da 3 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1950'deki genel afla serbest bırakılan Aybar iki yıl sonra avukatlığa başladı.[3]

1962'de Türkiye İşçi Partisinin genel başkanlığına seçildi. 1965 ve 1969 genel seçimlerinde bu partiden İstanbul milletvekili seçildi. Aynı dönemlerde Sovyetler Birliği'nin Çekoslovakya'yı işgaline karşı çıktı ve Türkiye’ye özgü sosyalizm şeklinde de ifade ettiği güleryüzlü, insancıl, hürriyetçi sosyalizm anlayışını savundu. Bu görüşlerine karşı çıkanlar ile arasındaki anlaşmazlığın büyümesi üzerine, 1969'da genel başkanlıktan, 1971'de de parti üyeliğinden istifa etti.

1975'te kısa bir süre sonra Sosyalist Devrim Partisi adını alacak olan ve 12 Eylül 1980'de diğer partilerle birlikte kapatılan Sosyalist Partiyi kurdu.

Bağımsızlık, Demokrasi, Sosyalizm (1968), 12 Mart'tan Sonra Meclis Konuşmaları (1973), Örgüt Sorunu (1979) ve TİP Tarihi (BDS Yayınları) başlıklı kitapların yazarı olan Aybar, ABD'nin Vietnam'daki savaş suçlarını yargılamak üzere oluşturulan uluslararası Russell Mahkemesine yargıç olarak da seçilmişti.

Gençlik yıllarında sporda gösterdiği başarılarıyla da tanınan Aybar, 1928-1935 arası Türkiye millî atletizm takımında yer almış, bu dönemde 100 ve 200 metre bayrak yarışlarında Türkiye rekorları kırmıştı. Aybar 1931'de Balkan şampiyonu olan 4 x 100 bayrak takımının da başarılı koşucuları arasındaydı. Galatasaray Spor Kulübünün atletizm takımında uzun süre spor yaptı.

1947'de evlendiği Siret Uncu'dan (ö. 1987), Güllü (d. 1956) adlı bir kızı oldu.[4] Siret Hanım'ın yeğeni Çiğdem Talu'dur.[5]

Mehmet Ali Aybar'ın Aşiyan'daki aile mezarlığı

Mehmet Ali Aybar, 10 Temmuz 1995 tarihinde İstanbul'da Florence Nightingale Hastanesinde kalp yetmezliği sonucu öldü.[6][7]

Dış bağlantılar [değiştir | kaynağı değiştir]

Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Mehmet Ali Aybar
hakkında daha fazla bilgi edinin
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Tarihi yanında götüren kadın: Ayşe Cebesoy". Aydınlık. 20 Mart 2017. 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2021. 
  2. ^ "Nazım'ın gen haritası". Hürriyet. 18 Şubat 2001. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2021. 
  3. ^ a b c Mehmet Ali Aybar anlatıyor: Bitmeyen Koşu, Uğur Mumcu, Cumhuriyet gazetesi, 9 Mart 1986, s. 6.
  4. ^ "AYBAR, Mehmet Ali". ktb.gov. 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Vefat: Melek Haslet Uncu". Milliyet. 2 Temmuz 1986. s. 12. 
  6. ^ "[Mehmet Ali Aybar'a ait vefat ilanı]". 9lib.net. 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2022. 
  7. ^ "Mehmet Ali Aybar mezarı başında anıldı". www.cumhuriyet.com.tr. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mehmet_Ali_Aybar&oldid=28808092" sayfasından alınmıştır