Mahmud Beyazidi
| Mahmud Beyazidi | |
|---|---|
| Doğumu | 1797 Ağrı, Doğubeyazit |
| Ölümü | 1863 Erzurum |
| Milliyeti | Kürt |
| Çağı | 19. Yüzyıl |
| Bölgesi | Serhed Bölgesi |
| Okulu | Medrese |
| İlgi alanları | Kürt Tarihi, Kürt Kültürü |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Mahmud Beyazidi (Kürtçe Mehmûdê Bazîdî, d.1797 Ağrı - ö.1863 Erzurum) Kürt tarihçisi, ve İslam alimi.[1][2]
Mahmud Beyazidi 1797'de Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde doğmuş önce medrese'de dinî eğitim almış daha sonra Kürt edebiyatı ve Kürt tarihi ile ilginlenmiş. Mahmud Beyazidi 19. yüzyıl Kürt rönesansının öncülerinden bir tanesidir. Aynı zamanda Kürt edebiyatında düz yazıyla ilk metin yazan kişidir. Kürtçe nesirin temeli O’nun eliyle atıldı. Mahmud Beyazidi denemeleri ve değerli ansiklopedik yazılarıyla Kürt edebiyatının yönünü değiştirdi. Kürt edebiyata yeni bir tarz getirdi û nesirle yeni bir süreci başlatmak istedi. Mahmud Beyazidi'ye kadar Kürt edebiyat tarihi sadece şiirden oluşuyordu. Fakat onunla birlikte, artık şiir yerini yavaş yavaş nesire bırakıyor.[3]
Mahmud Beyazidi Doğu'nun il ve ilçelerini gezip Kürtlerin örf ve adetlerini içeren Adat û Rusûmatnameyê Ekradiye (Kürt Adetleri) adında kitap yazmış. Kürtlerin Örf ve Adetleri ismini taşıyan bu eser, dönemin Erzurum Rus Konsolosu Aleksandr Jaba’nın desteğiyle Mahmud tarafından yazılmıştır. Bu eser, Kürtlerin örf ve adetlerine dair yazılmış bir eser olarak kendi alanında ilktir ve büyük bir tarihi öneme sahiptir.
Eser’in el yazmaları Aleksandr Jaba tarafından korunmuş olup onun sayesinde günümüze ulaşmıştır.
Bu eser yazar ve araştırmacı Jan Dost tarafından yayına hazırlanmış ve notlandırılmış. Arapça harflerle yazılmış orijinal metin de kitapta yer alıyor. Beyazidi 1863'da Erzurum'da vefat etmiştir.
Mahmud Beyazidi'nin Eserleri
- Adat û Rusumatnameê Ekradiye (Kürtlerin Adetleri)[4]
- Kîtaba Tewarîxê Cedîdê Kurdistan (Kürdistan Tarihi)
- Cami’iyê Risaleyan û Hikayetan (Çirok ve Kürt kültürü'nün yazıldığı eser)
Mahmud Beyazidi ayrıca Şerefhan Bitlisi'nin Farsça kaleme aldığı Şerefname adlı kitabını da Kürtçe'ye çevirmiştir.
Kaynak
- ^ http://www.kabalci.com.tr/mele-mahmude-bazidi-w143186.html
- ^ http://www.nadirkitap.com/adat-ras-matnamey-ekradiye-mele-mehm-d-baz-d-kitap4291013.html
- ^ Mela Mehmûdê Beyazîdî, Adat û Rusûmatnameê Ekradiye, Jan Dost, s. 102, Nûbihar, İstanbul, 2010.
- ^ http://www.ilkehaber.com/haber/nbihardan-kurt-klasikleri-dizisi-11403.htm