Lomaşeni
Lomaşeni (Gürcüce: ლომაშენი), Artvin ilinin merkez ilçesinin sınırları içinde bir yerleşimdir. Günümüzde "Bahçeciler" adıyla Seyitler köyünün bir mahallesidir. Tarihsel Gürcü coğrafyasında yetişen Lomaşenisi adlı zeytin türü adını bu köyden alır.[1]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Lomaşeni (ლომაშენი), Gürcüce bir yer adıdır. Gürcü erkek adı olan Loma (ლომა) ile "köy / yerleşim" anlamındaki "şeni" kelimesinden oluşaur ve Loma'nın köyü anlamına gelir. Loma adı ise, Gürcüce aslan anlamına gelen "lomi" (ლომი) kelimesinden türemiştir.[2] Bu yer adı Türkçeye Lomaşen (لوماشین) olarak girmiştir.[3]
Lomaşeni tarihsel Gürcistan'ın güneybatı bölümünü oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ilk yarısından itibaren Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün Gürcüce bir ad taşıyor olması da Osmanlı dönemi öncesinden kalma bir yerleşim olduğunu göstermektedir.
Lomaşeni, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon vilayetinin dört sancağından biri olan Lazistan sancağına bağlı Livana kazası sınırlar içinde yer alıyordu. Bununla birlikte 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde ayrı bir köy olarak geçmemektedir. Bu sırada, Svetibari gibi Lomaşeni'nin de Sveti köyünün bir mahallesi olduğu anlaşılmaktadır. Sveti köyünde ise, 19 hanede 116 kişi yaşıyordu.[4]
Lomaşeni, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Lomaşen (Ломашенъ) olarak kaydettiği yerleşim, 1886 nüfus sayımına göre Artvin sancağının Artvin kazasına bağlıydı. Sveti-Bari köyünün bir mahallesi olan yerleşimin nüfusu 3 haneden (yaklaşık 13 kişi) oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmişti.[5]
Lomaşeni köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Sovyet Rusya tarafından kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Lomaşeni Türkiye'ye bırakıldı.[6]
Lomaşeni veya Lomaşin, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Milletbağı olarak değiştirildi. 1926 tarihli nüfus tespitinde Milletbağı (Lomaşeni) ile Seyitler (Sveti) ve Subaşı (Sveti-Bari) köylerinin nüfusu birlikte kaydedilmiştir. Bu üç yerleşimin nüfusu, 81'i erkek ve 70'i kadın olmak üzere 151 kişiden oluşuyordu. Bu üç yerleşim daha sonra Seyitler adı altında tek köy haline getirilmişti.[7] Nitekim 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Milletbağı ve Subaşı köy olarak kaydedilmemiştir.[8] Lomaşeni, günümüzde de "Bahçeciler" adıyla bu köyün bir mahallesidir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ M. Ğlonti, Zeytin (ზეთისხილი), Tiflis, 1960, s. 30.
- ^ "ლომი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2020.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; VIII. cilt, s. 355, ISBN 9789157871117.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), "Artvin okrugu", sıra no: 1347, Tiflis, 1893". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010 (birinci basım: 1927), s. 140, 146.]
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 77.