Layşmanyaz
| Layşmanyaz | |
|---|---|
 | |
| Orta Amerikalı bir yetişkinin elinde görülen kutanöz layşmanyaz | |
| Uzmanlık | Enfeksiyon hastalıkları  |
Layşmanyaz, Leishmania cinsi protozoa parazitlerinin sebep olduğu ve belli tatarcık (yakağan) sineği türlerinin ısırmasıyla bulaşan bir hastalıktır.[1] Hastalık kütanöz (şark çıbanı), mukokütanöz ve viseral layşmanyaz (kala-azar) olmak üzere üç şekilde görülür.[1] Kütanöz tip hastalığa deri ülserleri eşlik ederken, mukokütanöz tipte deri, ağız ve burun ülserleri görülür. Viseral (içorgansal) layşmanyaz ise deri ülserleriyle başlar ve daha sonra ateş, alyuvar sayısında azalma ve dalak ile karaciğerde büyüme görülür.[1][2]
Sebepleri ve teşhis
[değiştir | kaynağı değiştir]İnsanlarda enfeksiyona 20'den fazla Leishmania türü sebep olur.[1] Risk faktörleri arasında yoksulluk, beslenme bozukluğu, ormanların tahribi ve şehirleşme sayılabilir.[1] Hastalığın bu üç tipinin teşhisi de mikroskop altında parazitlerin görülmesiyle konulur.[1] Ayrıca, viseral hastalığın teşhisi kan testleri aracılığıyla konulabilir.[2]
Korunma ve tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Böcek ilacı uygulanmış sineklikler altında uyuyarak layşmanyaz hastalığından kısmen korunmak mümkündür.[1] Alınabilecek diğer önlemlere örnek olarak tatarcık sineklerini öldürmek için böcek ilaçları sıkmak ve hastalığın daha da yayılmasını önlemek için hastalanan kişileri tedavi etmek verilebilir.[1] Gerekli tedaviye hastalığa yakalanılan yer, hastalığa neden olan Leishmania türü ve enfeksiyonun tipine göre karar verilir.[1] Viseral tip hastalık için kullanılabilecek ilaçlar arasında amfoterisin B,[3] beş değerlikli antimon bileşikleriyle paromomisinin bir kombinasyonu[3] ve miltefosin sayılabilir.[4] Şark çıbanı olarak da bilinen kütanöz hastalığın tedavisinde paromomisin, flukonazol ya da pentamidin etkin olabilir.[5]
Epidemiyoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Şu an yaklaşık 98 ülkede[2] 12 milyon civarında insan enfekte durumdadır[6] Her sene yaklaşık 2 milyon yeni vaka meydana gelmekte[2] ve yine her sene 20 ila 50 bin kişi ölmektedir.[1][7] Asya, Afrika, Güney ve Orta Amerika ile güney Avrupa'da yaklaşık 200 milyon kişi bu hastalığın yaygın olduğu bölgelerde yaşamaktadır.[2][8] Dünya Sağlık Örgütü, hastalığı tedavi amacıyla bazı ilaçlarda indirim yapılmasını sağlamıştır.[2] Layşmanyaz, köpekler ve kemiriciler gibi bazı hayvanlarda da görülebilir.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j k "Leishmaniasis Fact sheet N°375". World Health Organization. Ocak 2014. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2014.
- ^ a b c d e f Barrett, MP; Croft, SL (2012). "Management of trypanosomiasis and leishmaniasis". British Medical Bulletin. Cilt 104. ss. 175-96. doi:10.1093/bmb/lds031. PMC 3530408 $2. PMID 23137768.
- ^ a b Sundar, S; Chakravarty, J (Jan 2013). "Leishmaniasis: an update of current pharmacotherapy". Expert opinion on pharmacotherapy. 14 (1). ss. 53-63. doi:10.1517/14656566.2013.755515. PMID 23256501.
- ^ Dorlo, TP; Balasegaram, M; Beijnen, JH; de Vries, PJ (Nov 2012). "Miltefosine: a review of its pharmacology and therapeutic efficacy in the treatment of leishmaniasis". The Journal of antimicrobial chemotherapy. 67 (11). ss. 2576-97. doi:10.1093/jac/dks275. PMID 22833634.
- ^ Minodier, P; Parola, P (Mayıs 2007). "Cutaneous leishmaniasis treatment". Travel medicine and infectious disease. 5 (3). ss. 150-8. doi:10.1016/j.tmaid.2006.09.004. PMID 17448941.
- ^ "Leishmaniasis Magnitude of the problem". World Health Organization. 26 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2014.
- ^ Lozano, R (15 Aralık 2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010". Lancet. 380 (9859). ss. 2095-128. doi:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. PMID 23245604.
- ^ Ejazi, SA; Ali, N (Jan 2013). "Developments in diagnosis and treatment of visceral leishmaniasis during the last decade and future prospects". Expert review of anti-infective therapy. 11 (1). ss. 79-98. doi:10.1586/eri.12.148. PMID 23428104.
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |