Kalsiyum karbonat

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kalsiyum karbonat
Kalsiyum karbonatın iyon yapısı
Kalsiyum karbonatın iyon yapısı
CaCO3 boşluk doldurma modeli
CaCO3 boşluk doldurma modeli
Kalsiyum karbonat tozu
Adlandırmalar
Kalsiyum karbonat
Tanımlayıcılar
3D model (JSmol)
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.006.765 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
EC Numarası
  • 207-439-9
E numaraları E170 (renkler)
KEGG
RTECS numarası
  • FF9335000
UNII
  • InChI=1S/CH2O3.Ca/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+2/p-2 
    Key: VTYYLEPIZMXCLO-UHFFFAOYSA-L 
  • InChI=1/CH2O3.Ca/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+2/p-2
    Key: VTYYLEPIZMXCLO-NUQVWONBAS
  • [Ca+2].[O-]C([O-])=O
  • C(=O)([O-])[O-].[Ca+2]
Özellikler
Molekül formülü CaCO3
Molekül kütlesi 100,0869 gr/mol
Görünüm İnce beyaz toz; tebeşir tadında
Koku kokusuz
Yoğunluk 2,711 gr/cm³ (kalsit)
2,83 gr/cm³ (aragonit)
Erime noktası 1.339 °C (2.442 °F; 1.612 K) (kalsit)
825 °C (1.517 °F; 1.098 K) (aragonit)[3]
Kaynama noktası parçalanır
Çözünürlük (su içinde) 0,013 gr/L (25 °C)[1][2]
Çözünürlük (seyreltik asitler içinde) çözünür
Asitlik (pKa) 9,0
Kırınım dizimi (nD) 1,59
Yapı
Trigonal
32/m
Termokimya
Standart molar entropi (S298)
93 J•mol−1•K−1[4]
Standart formasyon entalpisi fH298)
-1207 kJ•mol−1[4]
Farmakoloji
A02AC01 (WHO)
A12AA04 (DSÖ)
Tehlikeler
NFPA 704
(yangın karosu)
NFPA 704 four-colored diamondSağlık 0: Yangın koşullarında maruziyet, sıradan yanıcı maddeden kaynaklanan tehlikeden daha fazla risk taşımayacaktır. Örnek: Sodyum klorürYanıcılık 0: Yanmaz. Örnek: SuKararsızlık 0: Genellikle yangın maruziyeti koşullarında dahi normalde kararlıdır ve su ile reaksiyona girmez. Örnek: Sıvı azotÖzel tehlikeler (beyaz): kod yok
0
0
0
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)
6450 mg/kg (oral, sıçan)
NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen) TWA 15 mg/m³ (toplam) TWA 5 mg/m³ (solunum)
AB İndeksi Listede yer almamaktadır
Güvenlik bilgi formu (SDS) ICSC 1193
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar
Kalsiyum bikarbonat
Diğer katyonlar
Magnezyum karbonat
Stronsiyum karbonat
Baryum karbonat
Benzeyen bileşikler
Kalsiyum sülfat
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları
Kalsit mineralinin kristal yapısı

Kalsiyum karbonat, halk arasında kireç taşı olarak bilinen bir tür kimyasal bileşiktir. Bileşik formülü CaCO3 şeklindedir. Bu bileşik doğada en fazla eski kayaçlarda ve deniz kabuklarında bulunur. Kalsiyum karbonat, antiasitlerin bir üyesi olsa da, fazlası biyolojik olarak zararlıdır.

Kalsiyum karbonatın doğada bulunduğu kayaçlar içinde en yoğun bilinenleri, aragonit, kalsit, vaterit, tebeşir, kireç taşı, mermer ve travertendir. Bir kayaç üzerinde kalsiyum karbonatın varlığının tespit edilmesi için hidroklorik asit veya sülfürik asit kullanılır.

Kimyasal özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Kalsiyum karbonat, diğer karbonat türleriyle hemen hemen aynı özellikleri taşır. Güçlü asitlerle karşılaştığında karbon dioksit gazı açığa çıkar:
CaCO3(k) + 2HCl(s) → CaCl2(s) + CO2(g) + H2O(s)
CaCO3 → CaO + CO2

Kullanım alanları[değiştir | kaynağı değiştir]

500 mg'lık kalsiyum karbonat içeren haplar.

Kalsiyum karbonat, sanayide, mermer, tebeşir ve kireç taşı gibi farklı malzemelerin üretiminde yoğun olarak kullanılır. Aynı şekilde boya malzemelerinin üretilmesinde yoğun olarak bu bileşikten yararlanılır. PVC üretiminde de kullanılan kalsiyum karbonat, seramik yapımında yararlanılan bir moleküldür. Tıp alanında,genellikle Böbrek fonksiyonunu kaybetmiş, kandaki fosforu idrar yolu ile atamayan kronik böbrek yetersizliği durumlarında besinlerdeki fosforu bağlamasında, fosfatlı bileşiklerin dengelenmesinde kullanılır. (phos-ex) Gıda alanında ise E170 adıyla katkı maddesi şeklinde ve soya sütünde kullanılır. Son yıllarda çevresel dengenin sağlanmasında kalsiyum karbonatın önemli bir yere sahip olduğu görülmüştür.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Aylward, Gordon and Findlay, Tristan (2008). SI Chemical Data Book (4th ed.). John Wiley & Sons Australia, Ltd. ISBN 978-0-470-81638-7. 
  2. ^ Rohleder, J.; Kroker, E. (2001). Calcium Carbonate: From the Cretaceous Period Into the 21st Century. Springer Science & Business Media. ISBN 3-7643-6425-4. 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2015. 
  3. ^ "Occupational safety and health guideline for calcium carbonate" (PDF). US Dept. of Health and Human Services. 22 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mart 2011. 
  4. ^ a b Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. Houghton Mifflin Company. s. A21. ISBN 0-618-94690-X.