Erenler, Artvin

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Erenler
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Erenler
Erenler
Erenler
Erenler'in Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım627 m
Nüfus
 (2019)
 • Toplam194
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08100

Erenler, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Erenler köyünün eski adı İrsa’dır. Bu ad Gürcüceden (ირსა) Türkçeye olduğu gibi girmiştir. Nitekim 1835 tarihli nüfus defteri ile 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde İrsa (ايرسه) olarak geçer.[3][4]

İrsa köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Günümüze kalıntıları ulaşan ve köyün eski kilisesi olan İrsa Kilisesi 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Bir Gürcü kilisesi olan bu yapı, İrsa köyünün hayli eski bir yerleşim olduğunu göstermesi açısından önemlidir.[5]

İrsa, sadece erkek nüfusunun tespit edildiği 1835 nüfus defterinde Çıldır Eylaeti'nin Livane sancağına bağlı bir köy olarak geçer. Livane sancağınınBerta ve Sinkot nahiyelerini kapsayan nüfus defterine göre bu tarihte İrsa köyünde 70 hanede 188 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, İrsa köyünün toplam nüfusunun 376 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Söz konusu bu defterde Ahaldaba ayrı bir köy olarak yer almamaktadır.[3]

İrsa ve Ahaldaba köyleri, 19. yüzyılın ikinci yarısında, Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağına bağlı Livana kazası sınırları içinde yer alıyordu. İki yerleşme bu sırada iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. İrsa'nın nüfusu 73 hanede yaşayan 230 kişiden oluşuyordu. Osmanlı idaresi bu tarihte de genel olarak sadece erkek nüfusu tespit ediyordu. Erkek nüfusu kadar kadın eklenince, İrsa'da 460 kişinin yaşadığı ortaya çıkar. Ahaldaba (اخالدابە) köyü ise, İrsa'ya göre hayli küçük bir köydü ve 13 hanede 37 kişi yaşıyordu. Bu nüfusunda erklerden oluştuğu düşünülünce, Ahaldana köyünün nüfusunun 72 kişiden ibaret olduğu söylenebilir. Bu salnameye göre iki köyün de başlıca geçim kaynağı tarımdı. Hayvancılık tarımın önemli kollarından biriydi. Hayvan varlığı olarak İrsa'da 120 öküz, 80 inek, 122 keçi ve 40 koyun; Ahaldaba'da 15 öküz, 88 inek, 3 at, 3 keçi ve 5 koyun tespit edilmiştir.[4]

İrsa köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. 1886 tarihli nüfus sayımında Rus idaresinin Ahaldaba köyüyle birlikte İrsa-Ahaldaba (Ирса-Ахалдаба) şeklinde kaydettiği yerleşim Artvin sancağının Artvin kazasına bağlı Beşauli nahiyesinin dört köyünden biriydi. Birlikte kaydedilmiş olan iki köydeki 76 hanede, 338'i erkek ve 306'sı kadın olmak üzere 644 kişiden yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. Söz konusu tespitte Ahaldaba bir mahalle sayılmış ve nüfusu 12 hane olarak verilmiştir.[6] Köydeki Gürcüce yer adlarının pek çoğu günümüze ulaşmıştır.[7]

İrsa köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından bağımsız Gürcistan sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya Artvin sancağın ve köyü Gürcistan’ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921’de, Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması’yla İrsa köyünün de içinde yer aldığı Artvin bölgesi Türkiye’ye bırakıldı.[8][9]

İrsa, 1925 yılında Artvin vilayetinin merkez kazasına bağlı bir köydü. İrsa Türkçe olmadığı için köyün adı bu tarihte Erenler olarak değiştirilmiştir.[10] 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetine bağlı Artvin kazasının merkez nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 640 kişiden oluşuyordu.[11] 1965 genel nüfus sayımında Erenler köyünün nüfusu 776 kişiye çıkmıştı ve bu nüfus içinde 236 kişi okuma yazma biliyordu.[12]

İrsa’da bir köy kilisesi ile bir kulenin kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Salihoğulları mahallesinde, mezarlığın yakınında bulunan İrsa Kilisesi, tek nefli bir yapıydı. Dörtgen biçimde bir plana sahip İrsa Kulesi, köyün batısında, Mollaoğulları mahallesinde, yerleşmenin bittiği noktada bir köylünün tarlasında yer alır. Büyük ölçüde yıkılmış olan kulenin günümüze kalan duvarların yüksekliği 2,5 metreyi bulur.[13]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Erenler köyü, Artvin il merkezine 12 km uzaklıktadır.[14]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 222[2]
2020 209[2]
2019 194[2]
2018 232[2]
2017 211[2]
2016 209[2]
2015 195[2]
2014 211[2]
2013 224[2]
2012 171[2]
2011 180[2]
2010 218[2]
2009 247[2]
2008 293[2]
2007 146[2]
2000 345[14]
1990 575[14]
1985 643[14]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Erenler, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Merkez Erenler Nüfusu". Nufusune.com. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2020. 
  3. ^ a b "Emrullah Alemdar, 1835 Tarihli Livane (Artvin) Sancağı 2767 Numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 15, 84-90". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2021. 
  4. ^ a b Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt, VIII. cilt s. 354-355
  5. ^ Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "2005 Yılı Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması", 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2007, I. Cilt, s. 457-466. 12 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-975-17-3246-0
  6. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Barum oblastı" - Sıra no: 1319". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023. 
  7. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 186 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  8. ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023. 
  9. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023. 
  10. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 112. 29 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 166.
  12. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86.
  13. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 116 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  14. ^ a b c d "Erenler Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Erenler,_Artvin&oldid=32575082" sayfasından alınmıştır