Erenköy, Murgul
| Erenköy | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Erenköy Erenköy'ün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Murgul |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 372 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 84 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08590 |
Erenköy, Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski adı Ereguna'dır. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde de Ereguna (ارەكونە) olarak geçer.[3] Köyün adı Gürcüce kaynaklarda Ergvana (ერგვანა) ve Ereguni (ერეგუნი) biçiminde yazılmıştır.[4][5] Köyde Çubuna (ჭუბუნა), Kamilati (ქამილათი), Vardaneti (ვარდანეთი), Satsiruli (საცირული), Simtravli (სიმტრავლი) gibi, bugün de kullanılan mevki adları buranın eski bir Gürcü yerleşmesi olduğuna işaret etmektedir.[6]
Ereguna, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Osmanılar köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirdi. Önceleri Erzurum eyaletine bağlı Livane sancağının bir köyüydü. Daha sonra Çıldır Eyaleti'ne bağlandı. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nda bu eyaletin bir kısmının Rusların eline geçmesinden bir süre sonra Ereguna, Trabzon eyaletinin (daha sonra vilayet) sınırlarına katıldı. 1876 yılı Trabzon vilayeti salnamesine göre Lazistan sancağı içinde yer alıyordu. Bu sancağa bağlı Livana kazasının köylerinden biriydi. Köyün nüfusu 11 hane ve 45 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu hanelerin hayvan varlığı ise, 35 öküz, 15 inek, 4 keçi ve 5 koyundan oluşuyordu.[7]
Ereguna, 300 yılı aşkın bir süre Osmanlı idaresinde kaldıktan sona, Osmanlı Devleti'nin yenilgisiyle sonuçlanan 93 Harbi’nin (1877-1878) sonucunda Rusların eline geçti. Rus idaresinin Ereguni (Эрегуни) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Çhaleti nahiyesinin bir köyüydü. 1886 yılında yapılan tespite göre Ereguna'nın nüfusu 5 hanede yaşayan ve tamamı Gürcü olan 18 kişiden oluşuyordu.[8] Ereguna, Birinci Dünya Savaşı sonlarında Rus egemenliğinin sona ermesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'nın sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcü hükümeti Artvin bölgesinden çekilince Ereguna fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Türkiye sınırları içinde kalmasından bir yıl sonra, 1922 yılında Artvin livasında yapılan tespite göre, Ereguna’nın nüfusu 5 hanede yaşayan 25 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte de nüfusun tamamı Gürcü olarak kaydedilmiştir.[10] Köyün adı 1925 yılında Erenköy olarak değiştirildi.[11] Bununla birlikte köyün eski adı resmî yayınlarda yeni adıyla birlikte "Erenköy (Erenguna)" biçiminde uzun süre kullanılmıştır.[12]
Erenköy'de varlığı bilinen en eski tarihsel yapılar, Ereguna Kilisesi ve Errguna Camisi'dir. Bu yapıdan geriye iri bir duvar parçası ile birkaç yapı taşı kalmıştır. Köyde, 1863 yılında taştan yüksek bir kaide üzerinde inşa edilmiş olan iki katlı cami büyük ölçüde ahşaptır.[13][14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Erenköy, Murgul ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[15] Köyde 2002 yılında tabiat anıtı olarak tescillenen 300 küsur yaşındaki Kamilet Doğu Kayını bulunmaktadır. 42 metre uzunluğundaki ağacın çapı 3,08 metre, çevre genişliği ise 9,7 metredir.[16]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusların 1886 yılında ve Ankara Hükümeti'nin 1922 yılında yaptığı tespitlere göre köyün nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.[10][17] Erenköy'de bugün de kullanılan yer adlarının çoğunun Gürcüce olması da buranın bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir.[18]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 84[2] |
| 2020 | 103[2] |
| 2019 | 122[2] |
| 2018 | 141[2] |
| 2017 | 84[2] |
| 2016 | 79[2] |
| 2015 | 97[2] |
| 2014 | 246[2] |
| 2013 | 216[2] |
| 2012 | 184[2] |
| 2011 | 210[2] |
| 2010 | 184[2] |
| 2009 | 165[2] |
| 2008 | 129[2] |
| 2007 | 290[2] |
| 2000 | 293[15] |
| 1990 | 336[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Erenköy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Murgul Erenköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 354, ISBN 975-7871-07-9.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (Gürcüce), Tiflis, 1912, s. 133" (PDF). 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları, Tiflis, 2019, s. 25 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-485-24-4.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 184 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 355, ISBN 975-7871-07-9.
- ^ ""Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ a b "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci baskı: 1927), s. 144.]
- ^ 1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 142 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ ""Erenköy Köyü Camisi" - Doğu Karadeniz Kültür Envanteri". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ a b c "Erenköy Köyü". YerelNet.org.tr. 8 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2009.
- ^ "Kamilet Doğu Kayını Tabiat Anıtı". murgul.gov.tr. 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ "Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)"". 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 184 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9.