Akantaş, Murgul
| Akantaş | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in konumu | |
  Akantaş Adagül'ün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Murgul |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 508 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 153 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08590 |
Akantaş, Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Eski adı Bucur'dur. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde de Bucur (بوجور) olarak kaydedilmiştir.[3] Gürcüce kaynaklarda Bucuri (ბუჯური) olarak geçer. Hobrgeti (ხობრგეთი), Zegani (ზეგანი), Triali (ტრიალი), Didvake (დიდვაკე), Kotola (კოტოლა), Zenbadeti (ზენბადეთი) gibi mevki adları, buranın eski bir Gürcü yerleşmesi olduğuna işaret etmektedir.[4] Bucur adı, Gürcü coğrafyasında kullanılan Buçuri'den (ბუჭური) değişime uğramış olabilir.
Bucur, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'deki Murgul vadisinde yer alır. Osmanılar Murgul vadisini ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirdi. Önceleri Erzurum eyaletine bağlı Livane sancağının bir köyüydü. Daha sonra Çıldır Eyaleti'ne bağlandı. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nda bu eyaletin bir kısmının Rusların eline geçmesinden bir süre sonra Bucur, Trabzon eyaletine (daha sonra vilayet) bağlandı. 1876 yılı Trabzon vilayeti salnamesine göre Lazistan sancağı içinde yer alıyordu. Bu sancağa bağlı Livana kazasının köylerinden biriydi. Köyün nüfusu 26 hane ve 89 kişi olarak tespit edilmiştir.[5]
Bucur, uzun bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sona, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın sonucunda Rusların eline geçti. Rus idaresi de köyü Bucur (Буджур) olarak kaydetmiştir. Rus idaresinde Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasına (uçastok) bağlı olan köy, bu kaza içinde Zansuli nahiyesinin yedi köyünden biriydi. 1886 yılında yapılan tespite göre Bucur'un nüfusu, tamamı Gürcü olan 7 kişiden oluşuyordu.[6]
Bucur, Birinci Dünya Savaşı sonlarında Rus egemenliğinin sona ermesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'nın sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcü hükûmeti Artvin bölgesinden çekilince Bucur fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla Türkiye'ye bırakıldı.[7] Bir yıl sonra, 1922 yılında Artvin livasında yapılan tespite göre, Bucur'un nüfusu 16 hanede yaşayan 88 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte de nüfusun tamamı Gürcü olarak kaydedilmiştir.[8] Köyün adı "Bücür" olarak okunduğu için 1925 yılında değiştirilmedi.[9] 1959 yılında ise, “yabancı kökten geldiği ve iltibasa yol açtığı” gerekçesiyle köyün adı Akantaş olarak değiştirildi.[10] Bununla birlikte köyün eski adı resmî yayınlarda yeni adıyla birlikte "Akantaş (Bucur)" biçiminde uzun süre kullanılmıştır.[11]
Akantaş'ta tek kemerli taş köprü, bugüne ulaşan tek tarihsel eserdir. Kokoleti Deresi üzerinde yer alan köprü, Akantaş ile Korucular köylerini birbirine bağlar.[12][13]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Akantaş köyü, Murgul ilçe merkezine 6 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusların 1886 yılında ve Ankara Hükümeti'nin 1922 yılında yaptığı tespitlere göre köyün nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.[8][15] Akantaş köyünde bugün de kullanılan yer adlarının çoğunun Gürcüce olması da buranın bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir.[16]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 153[2] |
| 2020 | 153[2] |
| 2019 | 156[2] |
| 2018 | 380[2] |
| 2017 | 117[2] |
| 2016 | 111[2] |
| 2015 | 91[2] |
| 2014 | 288[2] |
| 2013 | 280[2] |
| 2012 | 168[2] |
| 2011 | 173[2] |
| 2010 | 155[2] |
| 2009 | 116[2] |
| 2008 | 124[2] |
| 2007 | 178[2] |
| 2000 | 286[14] |
| 1990 | 482[14] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Akantas, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Murgul Akantaş Köy Nüfusu". Nufusune.com. 21 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 354, ISBN 975-7871-07-9.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 139, 183 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 355, ISBN 975-7871-07-9.
- ^ ""Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ a b "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci baskı: 1927), s. 144.]
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 624". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ 1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 139 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ "Osman Aytekin, "2019 Yılı Artvin İli ve İlçeleri Yüzey Araştırması"". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ a b c "Akantaş Köyü". YerelNet.org.tr. 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2009.
- ^ "Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)"". 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 183 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9.