Küre, Murgul
| Küre | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Küre Küre'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Murgul |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 508 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 102 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 69 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08590 |
Resmî site [1] | |
Küre, Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Küre, köyün bilinen en eski adıdır. Ancak bu ad "yuvarlak", "top" anlamındaki Arapça “kura” (كرة) ya da Osmanlıca “küre” (كرە) kelimesinden değil, "demir ocağı" anlamına gelen Gürcüce "kura"dan (ქურა) gelir. Nitekim Osmanlıca da Kura (كورە) biçiminde yazılmıştır.[4][5] Osmanlılar Küre köyünü 16. yüzyılda, birleşik Gürcü Krallığı'nın parçalanma sürecinde bağımsız devlete dönüşen Gürcü prensliği Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi. Trabzon eyaleti sınırları içinde yer alan Küre, Kura-i Ulya (Yukarı Kura) ve Kura-i Süfla (Aşağı Kura) olmak üzere iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. 1835 tarihli Osmanlı nüfus tespitine göre Yukarı Kura’da 32 hanede 95 erkek, Aşağı Kura’da 39 hanede 105 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın nüfus eklenince, iki köyde toplam 400 kişinin yaşadığı ortaya çıkar.[6]
Küre, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre de iki köyden oluşuyordu. Bu tarihte Yukarı Kura ve Aşağı Kura, Trabzon Vilayeti'nin Lazistan Sancağı'na bağlı Livana kazasına bağlıydı. İki köyün toplam 195 kişi kaydedilmiştir. Bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfusu kaydettiği için iki köyde toplam 390 kişinin yaşadığı ortaya çıkar.[4] 93 Harbi'nde Livana bölgesini ele geçiren Ruslar köyü Kura (Кура) olarak kaydetmiştir. Rusların 1886 yılında yaptığı tespite göre Yukarı ve Aşağı Kura köylerinde 186 kişi yaşıyordu. Bu sırada Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasında (uçastok) yer alan Çhaleti nahiyesinin köyleri olan Yukarı Kura ile Aşağı Kura'dan nüfusunun yarısının Osmanlı ülkesine göç ettiği anlaşılmaktadır.[7] Göç sonraki yıllarda da devam etmiş, 1922 yılına gelindiğinde iki köyün nüfusu 78 kişiye düşmüştür. 1886 yılında olduğu gibi 1922 yılında da iki köyün nüfusunun tamamı Gürcü olarak kaydedilmiştir.[8] Nitekim Gönen ilçesinin Koçbayır ve Güneşli, Mustafakemalpaşa ilçesinin Kömürcükadı, Gölcük ilçesinin Ayvazpınarı köylerinde yaşayan Gürcülerin bir kısmı Kura’dan göç etmiştir.[9]
Küre köyü sınırları içindeki tek tarihsel yapı, eskiden ayrı bir köy olan Kvamçereti'deki kaledir. Kvamçereti Kalesi, köyün merkezinin kuzeyinde, 890 metre yükseklikte, bir tepede yer alır. Orta büyüklükte (45 x 30 m) bir kale olan Kvamçereti Kalesi, kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Kaleden geriye kabaca yontulmuş orta büyüklükte taşlar, harç kullanılarak örülmüş yüksek duvarlar, sarnıç ve şarap küpü parçaları kalmıştır. Günümüze kalan duvarların yüksekliği 4-5 metreyi bulmaktadır.[10]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Murgul ilçe merkezine 4 km uzaklıktadır.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusların 1886 yılında ve Ankara Hükümeti'nin 1922 yılında yaptığı tespitlere göre köyün nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.[11][12] Küre köyünde bugün de kullanılan yer adlarının çoğunun Gürcüce olması da buranın bir Gürcü yerleşmesi olduğunu göstermektedir.[13]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 102[3] |
| 2020 | 97[3] |
| 2019 | 82[3] |
| 2018 | 220[3] |
| 2017 | 127[3] |
| 2016 | 101[3] |
| 2015 | 63[3] |
| 2014 | 150[3] |
| 2013 | 65[3] |
| 2012 | 69[3] |
| 2011 | 59[3] |
| 2010 | 49[3] |
| 2009 | 45[3] |
| 2008 | 46[3] |
| 2007 | 75[3] |
| 2000 | 87[2] |
| 1990 | 122[2] |
| 1835 (Yukarı ve Aşağı Küre) | 400[6] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Kure, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ a b c "Küre Köyü". YerelNet.org.tr. 27 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2009.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Murgul Küre Köy Nüfusu". Nufusune.com. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b Trabzon Vilayeti Salnamesi: 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 354. ISBN 9789157871117.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 120". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.
- ^ a b "Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 39-40". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.
- ^ ""Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 17 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020.
- ^ Gök, Nurşen (2008). "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler" (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 41. ankara.edu.tr. s. 89-104. 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ "Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 253, 256, 265". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 169 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9789941912399.
- ^ "Artvin kazası (1886 Yılı)" (Rusça)"". 25 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 191 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9.