Ekşinar, Ardanuç
| Ekşinar | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Ekşinar Ekşinar'ın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 13,9 km² |
| Rakım | 764 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 116 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Ekşinar, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu yerleşimin adı Eşkinar ve Ekşinar şeklinde yazılmıştır. Nitekim Artvin üzerine 1927 tarihli Osmanlıca kitapta Eşkinar (اشكنار) olarak geçer.[4] 1928 tarihli köy listesinde ise, Ekşinar (اكشینار) adıyla kaydedilmiştir.[5] Bu farklı yazılışa metatezin yol açtığı söylenebilir.
Ekşinar köyünün yer aldığı Klarceti bölgesi, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan yerlerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Ancak bu yerleşim adı, 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterleri ile Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan cebe defterinde geçmemektedir.[6][7]
Ekşinar köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde "Ereşkenar" şeklinde yazılmıştır. Bu tarihte köy Çıldır Eyaleti'nin Ardanuç livasına bağlıydı. Askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfunun kayda alındığı defterde 17 hanede 37 erkek yazılmıştır. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 74 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8]
Ekşinar köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sona, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatının bir parçası olarak Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında İşhanar (Ишханаръ) şeklinde kaydettiği köy, Artvin sancağının Ardanuç kazasına bağlı Ardanuç nahiyesinin iki köyünden biriydi. Köydeki 14 hanede, 34'ü erkek ve 30'u kadın olmak üzere, 64 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Kürtlerden oluşuyordu.[9]
İşkinar, Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna doğru Rusların bölgeden çekilmesinden sonra bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sürerken, köyün de yer aldığı Artvin ile Ardahan bölgeleri fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Moskova Antlaşması'yla da köy yeniden Türkiye'ye bırakıldı.[10] İşkinar, 1922 nüfus cetveline göre Artvin livasının (sonra vilayet) Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 7 hanede yaşayan 27 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte nüfusun tamamı "Türk" olarak yazılmıştır.[11]
Köyün adı 1935 genel nüfus sayımında "Ekşinar" olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte Ekşinar'ın nüfusu 103 kişiden oluşuyordu. Köy, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı.[12]
Bugün Tepedüzü adını taşıyan tarihsel Mukeri köyündeki kalıntılar, günümüzde Ekşinar köyünün idari sınırları içinde bulunmaktadır. Bunlardan biri Osmanlı dönemi öncesinden kalan Mukeri Kilisesi'dir. Bir köy kilisesi olan Mukeri Kilisesi, neredeyse tamamen yıkılmıştır. Köyde ayrıca ondan fazla yeraltı yapısı vardır. Önemli kısmı günümüze ulaşmış olan bu yapıların varlığı 2015 yılında ortaya çıkarılmıştır. Bu tarihsel yeraltı yapılarının düşman saldırıları sırasında sığınak ve depo olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Ekşinar köyü, Artvin il merkezine 45 km, Ardanuç ilçe merkezine 3 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 116[3] |
| 2020 | 119[3] |
| 2019 | 119[3] |
| 2018 | 121[3] |
| 2017 | 108[3] |
| 2016 | 97[3] |
| 2015 | 104[3] |
| 2014 | 91[3] |
| 2013 | 97[3] |
| 2012 | 85[3] |
| 2011 | 91[3] |
| 2010 | 80[3] |
| 2009 | 71[3] |
| 2008 | 68[3] |
| 2007 | 79[3] |
| 2000 | 95[14] |
| 1990 | 104[14] |
| 1985 | 116[14] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Rızvanoğlu, Mehmet Tuncer (2003). "Ardanuç İlçesinin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası (Doktora Tezi)". Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 132.
- ^ "Ekşinar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 28 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Ekşinar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 116". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 78.
- ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34-36. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s.72-73, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1375.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3. cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 120" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 149-150 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ a b c d "Ekşinar Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.