Dil edimi
| Dilbilim |
|---|
| dizisinin bir parçası |
Dil edimi (linguistic performance), dilin pratiğe dökülmesi ve uygulanması; edimsel hale gelmesidir. Kısacası bir dilde cümle üretme ve anlama yeteneğidir. Dil edimi, "dil yetisi" ile karşıt olarak tanımlanır; dil yetisi bir konuşmacı veya dinleyicinin dilin yapısı hakkında bilincinin isteği dışında sahip olduğu zihinsel bilgiyi tanımlar. Dil edimi ise konuşmacının bu bilgiyle gerçekte yaptığı, edimsel hale getirdiği performanstır.[1][2]
Dil edimi terimi 1960 yılında Noam Chomsky tarafından "dilin somut durumlarda fiilî kullanımı"nı tanımlamak ve aynı zamanda dilin anlaşılması yönündeki unsurları belirtmek için kullanılmıştır.[3][4]
Dil edimi, yani dilin fiilen gözlemlenen kullanımı, fonetik-anlamsal anlayıştan daha fazla faktörü içerir. Dil edimi, konuşmacının, dinleyicinin ve bağlamın farkındalığı gibi, konuşmanın nasıl yapılandırılıp analiz edildiğini önemli ölçüde belirleyen dil dışı bilgi gerektirir. Aynı zamanda hafıza, dikkat dağınıklığı ve konuşma hataları gibi dilin yönleri olarak değerlendirilmeyen bilişsel yapıların ilkeleri tarafından da yönetilir.
Dil yetisi ile dil edimi arasındaki fark çoğunlukla konuşma hatalarından kaynaklanır. Doğru biçimleri mükemmel bir şekilde anlamasına rağmen, bir dili konuşan kişi istemeden yanlış biçimler üretebilir. Bunun nedeni, dil ediminin gerçek durumlarda ortaya çıkması (yani edimsel olması) ve dolayısıyla dilsel olmayan birçok etkiye maruz kalmasıdır. Örneğin, dikkat dağıtıcı unsurlar veya hafıza sınırlamaları sözcüksel geri kazanımı etkileyebilir ve hem üretimde hem de algıda hatalara yol açabilir.[5] Bu tür dilsel olmayan faktörler, gerçek dilbilgisinden tamamen bağımsızdır,[6] ve konuşmacıların dilbilgilerinin (dil yetilerinin) gerçek dil kullanımlarından (dil edimi) farklı olduğunu ortaya koyar.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Nordquist, Richard (4 Kasım 2019). "Linguistic Performance". 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2024.
- ^ Carlson, Marvin (2013), Performance: A Critical Introduction, Routledge, ISBN 9781136498657, 27 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Mart 2024
- ^ Matthews, P. H. (30 Ekim 2014). "Performance". Oxford Reference. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2024.
- ^ Reishaan, Abdul-Hussein Kadhim (2008). "The Relationship between Competence and Performance: Towards a Comprehensive TG Grammar". اداب الكـوفة. 1 (2). 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2014.
- ^ Myers, David G. (Aralık 2011), "8", Psychology (10 bas.), worth publishers, s. 301, ISBN 9781429261784
- ^ Noam Chomsky. (2006).Language and Mind Third Edition. Cambridge University Press. 0-521-85819-4
- ^ Chomsky, Noam (1965), Aspects of the Theory of Syntax, M.I.T. Press, s. 4, ISBN 0-262-53007-4
 | Dilbilim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
