Edimbilim
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Kasım 2011) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Dilbilim |
|---|
| dizisinin bir parçası |
Pragmatik, edimbilim ya da edim bilimi, işaretlerin kullanımı ve işaretler ile işaretlerin kullanıcıları arasındaki ilişkiyi inceler. Pragmatik, dilsel fiilleri ve dilin kullanımını araştıran dil bilimsel bir alandır. Sentaks ve semantiğin yanı sıra dilsel göstergelerin özellikleriyle uğraşan semiyotiğin alt alanıdır.
Pragmatiğin içeriği ve yöntemleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Eş zamanlı pragmatik[değiştir | kaynağı değiştir]
Pragmatik, dilin nasıl kullanıldığı ve bir konuşmacının ne tür dilsel fiiller yerine getirdiğini araştırır. Austin, pragmatikte “Kelimelerle nasıl bir şeyler yapılabilir” sorusunun cevabını araştırmıştır. Dilsel ifadelerle bir şeylerin sözü verilebilir, birileri tehdit edilebilir, birisi uyarılabilir ve bir şeyler iddia edilebilir. Pragmatik 20. yüzyılın ürünüdür, felsefi olarak da Aristoteles, John Locke, Ludwig Wittgenstein gibi düşünürlerden esin ve etkiyle John L. Austin ve John R. Searle’den geliştirilmiştir.
Farklı yaklaşım ve yöntemler ortak bir paydada birleşir. En çok bilinen akım ve araştırma nesneleri John L. Austin ve John R. Searle’ün “Söz-fiil teorisi”, Paul Grice’in “Konuşma İlkeleri”, Jürgen Habermans’ın “Evrensel Pragmatiği”dir. Stephen C. Levinson (1983-2000), pragmatiğin alt alanlarını şu şekilde adlandırır:
- İçerik (kapsam)
- Söz-fiil
- Diyalog yapısı
- Siyasî dil bilimi
Tarihsel pragmatik[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarihsel pragmatik, 1980’li yıllardan itibaren konu edilmiştir. Tarihsel pragmatiğe ilişkin bir kaynakça yöneten Andreas Jucker ve Irma Taavitsainen önemli bir yayın organı olan Tarihsel Pragmatik dergisini (Journal of historical pragmatics) yayınlamıştır. Tarih boyunca söz fiilin nasıl gerçekleştirildiği sorusu aynı zamanda Adbilim’in de araştırma alanına girer. Joachim Grzega, Alfred Bammesberger ve Marien Schöner tarafından çıkarılan “Onomasiology Online” dergisi yayına başlamıştır.
Pragmatiğin diğer alanlarla ilişkisi[değiştir | kaynağı değiştir]
Pragmatik, semantiğin tam tersi olarak kelimelerin bir metinden bağımsız anlamları ve cümlelerin gerçekliği ile ilgilenmek yerine dilin kullanımıyla ilgilenir; ama her iki alana yönelik problemlerin açıkça belirtilmesi genellikle mümkün olmamaktadır. Bundan dolayı, bazı dil bilimcilere göre semantik, pragmatiğin alt alanıdır: Wittgenstein’ın yaklaşımına göre anlam, kullanım kuralıdır. Ayrıca pragmatik, sosyo-dil bilim ve dil kullanımının toplumsal, sosyal ve kültürel etkenlerle ilişkili olduğunu savunan dil sosyolojisinin sorunlarıyla da ilgilenir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Grünberg, Teo (1999). Anlama, Belirsizlik ve Çok-Anlamlılık (2. bas.). Ankara: Gündoğan Yayınları. ISBN 975-520-171-8.
