Deniz Kızı Eftalya
Deniz Kızı Eftalya | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Atanasia Yeorgiadu 1891 Büyükdere, İstanbul |
| Ölüm | 15 Mart 1939 (48 yaşında) İstanbul |
| Ölüm sebebi | Kalp yetmezliği |
| Meslek | Şarkıcı · Kantocu |
| Evlilik | Sadi Işılay |
| Müzikal kariyeri | |
| Tarzlar | Klasik Türk müziği, Kanto |
| Etkin yıllar | 1923-1939 |
Denizkızı Eftalya Işılay (Atanasia Yeorgiadu, Yunan: Αθανασία Γεωργιάδου[1], d. 1891, İstanbul - ö. 15 Mart 1939, İstanbul), Osmanlı Rumu ses sanatçısı ve kantocu.
Yaşam öyküsü[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir subay olan babasının, konuklarına saz çaldığı zamanlarda şarkılar söyleyerek müzik yaşamına başlayan Eftalya, Galata semtinin çalgılı kahvelerinde sahneye çıktı. İlk dönemlerde, adının kantocular arasında geçmemesinin nedeni, o zamanlarda şarkı ve türkü yorumlamasından kaynaklanmaktadır. Udi Yorgo Bacanos'un ağabeyi müzisyen Aleko Bacanos, Eftalya'nın sesinden etkilenerek Gel ey denizin nazlı kızı nuş-i şarab et adlı dönemin ünlü şarkılarından birini bestelemiştir.
Eftalya Hanım'ın Galata kahvelerinde başlayan müzik yaşamı, Türk müziğinin önemli bestecilerinden kemancı Sadi Işılay ile evliliğinden sonra değişti. Eftalya Hanım, bu evlilik sayesinde 1923’te başlayan mübadelede Yunanistan’a gönderilmekten kurtuldu. Mübadele yıllarını zevci Sadi Bey ile birlikte Fransa’da geçirdi. İlk plaklarını 1923-26 yılları arasında Paris’te Pathé firması için doldurdu. Aynı dönem Avrupa ve Orta Doğu'da konserler verdi.[2]
Yeniden İstanbul’a döndükleri 1927'de Columbia plak şirketi İstanbul’da faaliyete geçmiş, Türkiye’nin ilk resmi müzik okulu olan Dar'ül Elhan’ın Anadolu'dan derlediği halk ezgilerinin kayıt alınması için işbirliği yapmıştı. 56 plaklık çalışmanın yarısından fazlasını Denizkızı Eftalya okudu.[2] Gayrimüslim sanatçı olmasından dolayı tepki çekmemek amacıyla, doldurduğu 30 kadar plakta kendi adı yerine takma Türk isimleri kullandı.[3]
Atatürk'ün huzuruna çıkıp söylediği şarkılar beğenildikten sonra sanatçı, 1930 yılından sonra doldurduğu plaklarda adını gizlememiş, adı plâk kapaklarında "Deniz Kızı Eftalya Hanım" biçimiyle yer almıştır. Deniz Kızı Eftalya isminin nereden geldiğini kendisi şöyle açıklamıştır:
| “ | “Ben beş-altı yaşımdan beri bu ismi taşırım... Hatta daha garibi “Eftalya” ismini yadırgarım... Asıl ismim “Denizkızı” imiş gibi gelir... Denizkızı ismi bana nasıl verildi? Çok küçüktüm. Babam saza pek meraklı idi. Babamın misafirleri geldiği zaman o saz çalar, ben de şarkı söylerdim. Büyükdere’de otururduk. Mehtaplı gecelerde daima sandal gezileri yapardık... O zaman babam sandalda bütün gece bana şarkı söyletirdi... Sesim az zamanda bütün Boğaziçi’nde meşhur olmuştu. Geceleri mehtapta bizim sandalın arkasına 20-30 sandal takılır, beni dinlerlerdi. Fakat hiç kimse benim kim olduğumu bilmiyordu. Halbuki incecik sesiyle şarkı söyleyen bu gece şarkıcısına bir isim koymak lazımdı. 'Denizkızı' demeye başladılar... İşte Denizkızı, bu beş yaşındaki Eftalya idi."[3] | „ |
Şirket-i Hayriye 1930’lı yıllarda eski bir geleneği canlandırmak amacıyla Boğaziçi Mehtap Âlemleri düzenledi. Bunların ilki 4 Ağustos 1936 tarihinde Denizkızı Eftalya ile yapıldı. 45 yaşındaki Deniz Kızı Eftalya, o gece çok üşüdü, hastalandı ve bir daha sağlığına kavuşamadı. 15 Mart 1939’da kalp yetmezliği nedeniyle öldü. Naaşı, Aya Triada Kilisesi'nde düzenlenen cenaze törenin ardından Şişli Rum Ortodoks Mezarlığı'na defnedildi.[4]
Diskografi[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Taş plak (1930 sonrası)[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bir Gün Ne Olurdu / İstanbul Yosması (Columbia - 1931) [5]
- Cigaranı Yak Gidelim / Dümtek (Sahibinin Sesi - 1932)
- Dizlerine Kapansam / Karlı Dağlar (Sahibinin Sesi - 1932)
- Ne Olur / Sarı Kızın Ayağında Yemeni (Sahibinin Sesi - 1932)
- Aydın Kızı / Yeşil Ördek (Sahibinin Sesi - 1932)
- Bana Bir Tatlı Haber / Prozit Şerefe (Sahibinin Sesi - 1932)
- Benli / Köylü Kızı (Sahibinin Sesi - 1932)
- Bu Yaz Geçen Günlerimiz / Yalova Şarkısı (Columbia - 1932)
- Zehra / Kadıköylü (Columbia - 1932)
- Daktilo / İsterim Şarkı (Sahibinin Sesi - 1933)
- Beni Baştan Çıkardın / Yozgat’a Gelin Giderken (Sahibinin Sesi - 1933)
- Dilber Zühre / Gel Bana Bu Yaz Ayşem (Sahibinin Sesi - 1933)
- Çalıkuşu - Buzlu Bira (Columbia - 1933)
- Rakı Ver / Ben Seninle Başbaşa (Columbia - 1933)
- Heybeliden Bir Mehtap Hatırası / Saçından Örülü Bir Ağ (Columbia - 1933)
- Zayıf Mı Şişman Mı / Yarım Kalan Şarkı (Columbia - 1933)
- Avare Gönül / Derdinle Çektiğimi (Sahibinin Sesi - 1934)
- Naimem / Oğlan Gel Gel Yanıma (Sahibinin Sesi - 1934)
- Arap Kızı / Züğürt Âşık (Odeon - 1935)
- Kapı Çaldıkça Oynuyor Yüreğim / Unuttum Seni Yüzüme Gülme (Columbia - 1935)
- Şekerim / Biz Heybeli’de Her Gece (Columbia - 1936)
Albüm[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Denizkızı Eftalya (Atanasia Yeorgiadu)". İstanbul Kadın Müzesi. 20 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.
- ^ a b "15 Mart | Boğaz'ın primadonnası: Deniz Kızı Eftalya". Independent Türkçe. 15 Mart 2021. 2 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021.
- ^ a b Deniz kızı Eftelya Hanım s.14 24 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016
- ^ "Ölüm" (PDF). Cumhuriyet. 16 Mart 1939. 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.
- ^ Ünlü, Cemal (2004). Git zaman, gel zaman: fonograf, gramofon, taş plak. Pan Yayıncılık. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.
- ^ "Denizkızı Eftalya – Kadıköylü". Discogs. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020.
- 1891 doğumlular
- Sarıyer doğumlular
- İstanbul doğumlu kadın şarkıcılar
- Osmanlı Rumları
- 20. yüzyılda Türk kadın şarkıcılar
- 1910'ların şarkıcıları
- 1920'lerin şarkıcıları
- 1930'ların şarkıcıları
- Kanto sanatçıları
- Klasik Türk müziği şarkıcıları
- 1939 yılında ölenler
- İstanbul ilinde hastalıktan ölenler
- Kalp yetmezliğinden ölenler
- Şişli Rum Ortodoks Mezarlığı'na defnedilenler