Birleşik sözcük
Birleşik sözcük veya birleşik kelime, dilde yeni bir kavramı karşılamak amacıyla iki veya daha çok sözcüğün kaynaşarak oluşturduğu sözcük. Bu söz öbeklerini oluşturan sözcükler ses düşmesi, ses türemesi, sözcük türü kayması veya anlam kayması açısından aralarına ek giremeyecek kadar kalıplaşmıştır.[1][2]
Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kalıplaşmış çekimli fiillerden oluşmuş ifadeler yeni bir kavramı karşılıyorsa birleşik sözcük olurlar.
Birleşik sözcüklerin yazımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Birleşik sözcüklerin bir kısmı bitişik, bir kısmı ayrı yazılır.[3]
Bitişik Yazılan Birleşik Sözcükler[değiştir | kaynağı değiştir]
Sözcüklerin her ikisi ya da yalnızca ikincisi anlamını kaybetmişse bu tür birleşik sözcükler bitişik yazılırlar:
- yalıçapkını
- kuşburnu
- tavukgöğsü
"Etmek, eylemek, olmak" gibi yardımcı fiillerle oluşturulan birleşik fiiller, bir ses olayına uğramışsa bitişik yazılır:
- affetmek
- kaybolmak
- hissetmek
- emretmek
Kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır:
- yapabilmek
- kaçıvermek
- bakakalmak
- yürüyedurmak
Ses düşmesine uğramış birleşik sözcükler bitişik yazılır:
- kaynana
- niçin
İki veya daha fazla sözcükten oluşan kişi adları ve soyadları ile yer adları bitişik yazılır.
- Karaosmanoğlu
- Eskişehir
- Beşiktaş
Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler[değiştir | kaynağı değiştir]
Sözcüklerden her ikisi veya yalnızca ikincisi anlamını koruyorsa bu tür birleşik sözcükler ayrı yazılır:
- köpek balığı
- hamam böceği
- el sabunu
"Etmek, eylemek, olmak" gibi yardımcı fiillerle oluşturulan birleşik fiiller, bir ses olayına uğramamışsa ayrı yazılır:
- kabul etmek
- yok olmak
- terk etmek
- fark etmek
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Büyük Türkçe Sözlük". Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2009.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ İmlâ Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000
- ^ "TDK". 14 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2013.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Birleşik yazılan bileşik sözcükler 28 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ayrı yazılan bileşik sözcükler 14 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | Dil ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |