Belgorod Muharebesi

Belgorod Muharebesi
II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi
Tarih 23 Temmuz – 14 Ağustos 1943 Bölge Oryol, Rusya, SSCB Sonuç Sovyet zaferi
Taraflar
Almanya	Sovyetler Birliği
Komutanlar ve liderler
Erich von Manstein	Nikolay Vatutin İvan Konev
Güçler
4. Panzer Ordusu 48. Panzer Kolordusu "Kempf" Ordu Müfrezesi 3. Panzer Kolordusu 11. Kolordu	Voronej Cephesi 1. Tank Ordusu 5. Muhafız Tank Ordusu 5. Muhafız Ordusu 6. Muhafız Ordusu 27. Ordu 1.859 tank Step Cephesi 7. Muhafız Ordusu 53. Ordu 69. Ordu

Belgorod Muharebesi, Stavka'nın Belgorod – Bogoduhov Taarruz Harekâtı sırasında (23 Temmuz – 14 Ağustos 1943) gerçekleşen muharebedir. Belgorod – Bogoduhov Taarruz Harekâtı, Kızıl Ordu ile Alman kuvvetleri arasında, Kursk Muharebesi'ni izleyen Rumyantsev Harekâtı’nın bir bölümüdür.

Öncesi

Kursk Muharebesi sırasında Alman zırhlı birliklerinin Kursk çıkıntısının güneyinde, Belgorod bölgesindeki Step Cephesi ve Voronej Cephesi arasında giriştikleri yarma harekâtı 8 Temmuz 1943'te başarısız oldu. Almanların Zitadelle Harekâtı'nı, Kızıl Ordu’nun Rumyantsev Harekâtı izledi. Bu harekâtla her iki cephe kuvvetlerine, en kısa zamanda Belgorod’un geri alınması görevi verilmişti. Alman 11. Kolordu’su, 23 Temmuz’da Belgorod’un her iki yanındaki iyi tahkim edilmiş eski mevzilerine geri çekilmişlerdi. Bu birlikler, Kursk Muharebesi sırasında muharip güçlerinin yarısını kaybetmişlerdi.

Belgorod - Bogoduhov Taarruz Harekâtı

Voronej ve Step Cepheleri kuvvetleri 3 Ağustos öncesinde Volchansk ile Sumy arasındaki 175 km genişlikteki bir cephe hattından ilerleyerek Vorskla Irmağını geçmişler ve 332. Piyade Tümeni ile 137. Piyade Tümeni savunma hatlarını kısa sürede yarmışlardı. Sovyet kuvvetleri kuzey kanatta, Belgorod’la Tomarovka arasında 100 km’lik derinlikte ilerlemişler, hırpalanmış 19. Panzer Tümeni’ni Bogoduhov’a kadar geri atmışlardı. General Erhard Raus komutasındaki 11. Kolordu tarafından savunulan Belgorod, 5 Ağustos’ta kuşatılmıştı. Hitler tarafından savunulması emredilen kentteki garnizonu kurtarabilmek için Kempf Ordu Müfrezesi ile 4. Panzer Ordusu’nun desteği zorunlu olmuştu.

General Raus’un anlatısı:

3 Ağustos’ta, Sovyet topçusunun bir saat süren ağır ateşi ardından Belgorod – Kursk ana yolu üzerinden düşman taarruzu başladı. Bu taarruzun amacı, Belgorod girintisindeki tüm savunma hattını ortadan kaldırmaktı. Düşmanın taarruz hattı, 4. Panzer Ordusu ile Kempf Ordu Müfrezesi’nin sınır kesimidir. Düşman amacına tümüyle ulaşmıştır. Baraj ateşi, cephe hattının birkaç kilometre ilerisindeki eski bir Sovyet tank hendeğinde mevzilenmiş olan 137. Piyade Tümeni’ni vurdu. Kısa sürede Kızıl Ordu tankları hendeğin önüne yığıldılar. Öğleden sonra Kolordu Komuta Merkezi’ne ulaştılar ve uzaklaşmaya çalışan trenlere sürekli ateş açarak Alman mevzilerini derinlemesine süpürdüler. Rus hücum kıtaları gece yaptıkları cebri yürüyüşle 6 Ağustos sabahı 4. Panzer Ordusu’nun Bogoduhov’daki Ordu Karargahına ulaştılar. General Hoth’un ordusunda, Belgorod ile Tomarovka arasındaki 10 km’lik gediği kapatacak ihtiyatları olmadığı için, ki olsaydı bile zaten Sovyet tankları 100 km’lik bir derinliğe ulaşmıştı, Rus hücum kıtaları Poltava’nın kuzeydoğusuna ve Ahtyrka’ya 7 Ağustos’ta ulaştılar. Savunma düzenini doğuya dönük olarak düzenlemiş olan 11. Kolordu açısından bu gelişme tehlikeli bir durum göstermektedir. Saldırının ilk gününde 11. Kolordu, mevzilerimizin 30 km gerisinde yerleşen düşman tankları tarafından saldırılara uğramıştı. Bu tank kuvvetleri, bizim korumasız sol kanadımızı ezmeğe çalıştılar. Bu kritik anda, 11. Kolordu mevzilerinde sadece kendi kararıyla kalmış değildi, Führer’in doğrudan emri tarafından da engellendi. Hitler’in Belgorod’un her koşul altında elde tutulacağını dayatan emri, son dakikalarda ulaşmıştı. Kolordu cephesi şimdi düşman arazisine uzanan derin bir girinti halini aldı ki, kuşatmanın tamamlanması ile parçalanabilirdi. Bu durum, Bogorod – Tomarovka gediğinin 25 km’den 80 km’ye genişlemesi ve kısa sürede birkaç tümenin kaybedilmesi anlamına gelecekti. Bunları göz önüne alarak -ki Hitler’in emrine rağmen-, kademeli bir oyalama muharebesiyle Harkiv’a çekilmeye ve orada tutunmaya çalışmaya karar verdim. O sırada Belgorod’un kuzeyinde mevzide muharebe eden, Kolordu’ya bağlı 168. Piyade Tümeni’ne, 5 – 6 Ağustos gecesi, kentin etrafında yarım daire halinde mevzi almasını emrettim. Şiddetli sokak çatışmaları ardından kenti tahliye ettik ve kentin güneyinde yüksek bir arazide yeni savunma mevzilerimizi hazırladık.

Almanlar’ın niyeti Kızıl Ordu taarruzununun çıkış bölgesini, Vorskla Irmağı’nın güneyinde kırmaktı. Ancak Sovyet taarruzlarının hızlı temposu buna olanak vermedi. Sonuçta Alman karşı taarruzları sürmekte iken kent tahliye edildi. Wehrmacht’ın seyyar kuvvetleri, Sovyet tanklarının asıl taarruzuyla çatışmaya girdiler.

Alman karşı taarruzu, Kempf Ordu Müfrezesi’nin 3. Panzer Kolordusu ile Olshany civarında başarıyla sürdü ve 4. Panzer Ordusu’nun 48. Panzer Kolordusu, Akhtyrka ve Krasnokutsk bölgesinde bir kıskaç harekâtı icra etti.

Merla ve Merchik ırmaklarının her iki yanındaki muharebede, 5 Temmuz’dan beri muharebe halinde olmalarına rağmen, Alman panzerlerinin üstünlüğü çok belirgindi. 5. SS Panzer Tümeni "Wiking" ve 3. Panzer Tümeni esas savunma harekâtına katılırlarken, 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich" ve 3. SS Panzer Tümeni "Totenkopf", nehrin güneyinden ve Bogodukhov yönünden gelen Sovyet taarruzlarını defalarca püskürttü. Prohorovka’daki gibi, Ruslar tanklardaki muazzam sayısal üstünlükten yararlandılar. 1. Tank Ordusu ve 5. Muhafız Tank Ordusu, her biri 500’ün üstünde tankla muharebeye başlamışlardı, karşılarında, Ağustos ayı süresince hiçbir zaman, SS tümenlerinin 30-50 tanktan fazla tank gücü olmamıştı. Buna rağmen demiryolu boyunca yapılan tüm Sovyet saldırıları, ağır kayıplarla geri atıldı. General Katukov’un, Merchik Nehrinin güneyinden ilerleyen 1. Tank Ordusu, 3. Panzer Kolordusu tarafından defalarca durduruldu ve öncüleri imha edildi. General Rotmistrov’un 5. Muhafız Tank Ordusu tarafından Bogoduhov’un doğusundan demiryolu hattına ulaşabilmek için başlatılan taarruz, 3. Panzer Tümeni, 5. SS Panzer Tümeni "Wiking" ve esas savunma savaşı vermekte olan 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich" tarafından durduruldu. 3. SS Panzer Tümeni "Totenkopf", Krasnokutsk’un güneyinde Sovyet 27. Ordusu ve 6. Muhafız Tank Ordusu piyade ve zırhlı araçlarına karşı duruma hakim bir saldırı geliştirdi. Ardından Konstantinovka’nın güneyinde, Kolomak’a uzanan bir savunma hattına yerleşti. Sonraki taarruzlar, birkaç Sovyet tümeninin dağınık unsurlarını çevirip kısa bir çatışmanın ardından bunların büyük bir bölümünü imha etti. Ardından Merla Irmağı geçişini zorlayarak 4. Panzer Ordusu’nun hücum kıtalarıyla Parçomovka’da temas sağladı. Ancak Großdeutschland Tümeni, kenti tahliye ederken kuzey kanadına yönelen Sovyet baskısı altında zorlandı ve diğer panzer tümenlerinin başarıları sürdürülemedi.

Sonuçları

Sonuçta,Belgorod Alman kuvvetlerince tahliyesinin ardından,Step Cephesi’ne bağlı 69. Ordu ve 7. Muhafız Ordusu birlikleri tarafından,6 Ağustos 1943 tarihinde geri alındı. Sovyet birlikleri için Harkov yönü artık temizlenmişti.

Kaynakça

• Nipe, George M. Jr., & Fedorowicz, J.J., Decision in the Ukraine: Summer 1943, II SS & III Panzerkorps, Publishing Inc., 1996 ISBN 0-921991-35-5
• Newton, Steven H., Panzer Operations: The Eastern Front Memoir of General Raus 1941-1945, Da Capo Press, 2003 ISBN 0-306-81247-9
• Ziemke, Earl F., Stalingrad to Berlin: The German Defeat in the East, Dorset Press, 1968