Arpalı, Bayburt

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Arpalı
Belde
Harita
Bayburt'un konumu
Bayburt'un konumu
Bayburt üzerinde Arpalı
Arpalı
Arpalı
Arpalı'nın Bayburt'taki konumu
ÜlkeTürkiye
İlBayburt
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • Belediye başkanıAbdurrahman Polattimur (AK Parti)
Rakım1532 m
Nüfus
 (2019)
 • Toplam2.064
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu458
İl plaka kodu69
Posta kodu69300

Arpalı, Bayburt ilinin Merkez ilçesine bağlı bir beldedir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Köyün eski adı Niv'dir.[2] Yerleşim 1530 yılı Osmanlı tahririnde, Niv adıyla Bayburd kazasına bağlı bir köy olarak görülmektedir.[3] 1591 yılı tahririne göre köyde sadece erkek nüfus kaydedilmiş olup yerleşimde 104 Hristiyan (Ermeni) ve 9 Müslüman olmak üzere toplam 113 nefer (erkek) yaşamaktadır.[4] 1642 yılı avarız defterinde de Bayburd kazasına bağlı görülen yerleşimde, 50 Müslüman ve 23 Hristiyan olmak üzere toplam 73 hane ile 7 askeri görevli, 2 dini görevli ve 1'de vergiden muaf kişi bulunmaktadır.[5]

Yerleşim 19. yüzyıl başlarından son çeyreğine kadar Gümüşhane sancağının Koğans (Kovans) nahiyesine bağlı görülmektedir. Dönem dönem nahiye merkezi olmuştur. 1835 yılında 179 erkek yaşamaktadır. 1837 yılında yerleşimde, 75'i Müslüman ve 13'ü Hristiyan olmak üzere toplam 88 hane bulunmaktadır. 1876 yılında yerleşimde 94 hanede 118'i Müslüman 86'sı Hristiyan olmak üzere 204 erkek nüfus yaşamaktadır. Bu tarihte yapılan düzenlemeyle Bayburd kazasına bağlanmıştır. 1881 yılında yapılan düzenlemeyle nahiye merkezi olmuştur. Yüzyıl sonlarına doğru köylülerce yaptırılan bir medrese bulunmaktadır. 1895 yılında bölgenin genelinde yaşanan Ermeni Olayları sırasında Ermeni çetelerce, köyde yaşayan Ermenilerinde desteğiyle Müslümanlara saldırılmıştır.[6][7] 1899 yılına kadar nahiye merkezi konumunu sürdürmüştür.[8] Yerleşimin adı, 1901 yılına ait Ermenice bir kaynakta Niğ adı ile yer almaktadır.[9] I. Dünya Savaşı sürecinde bölge Rus hakimiyetine girmiş ancak 1917 yılında yaşanan Ekim Devrimi akabinde Rus güçleri Erzincan Mütarekesi uyarınca geri çekilmeye başlamıştır. Ermeni milis güçleri bölgedeki otorite boşluğunda Müslümanlara karşı katliamlara başlamıştır. O dönemki Niv köyünden de bazı Ermeniler katliamlara karışmışlardır. Türk ordusunun Bayburt yöresinde yeniden otorite sağlamasının ardından yapılan tahkikatta, köyden 110 Müslüman'ın öldürüldüğü ve 30 binanın da tahrip edildiği belirlenmiştir.[10]

Yerleşim, Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşuyla Niv adıyla Hart (Aydıntepe) nahiyesinin bir köyü olarak görülmektedir.[11] Yerleşimin adı 1959 yılında, "yabancı kökten geldiği ve iltibasa yol açtığı" gerekçesiyle 7267 sayılı kanunla Arpalı olarak değiştirilmiş ve 1960 yılı nüfus sayımından itibaren yeni adıyla kayıtlarda yer almaya başlamıştır.[12]

29 Şubat 1972 tarihinde belde belediyesine dönüşmüştür.[13] Arpalı, daha önceleri Aydıntepe ilçesine bağlıyken 16 Mart 1992 tarihindeki İçişleri Bakanlığı kararıyla Bayburt Merkez ilçesine bağlanmıştır.[14] Yeni belediyeler yasası gereği nüfusu 2000'den az olan belediyelerin kapanacağından ötürü kapanma ihtimali bulunan Arpalı'ya 2012 yılında yapılan referandum ile Çiçekli köyünün mahalle olarak bağlanmasıyla kasabanın nüfusunun 2000'in üzerine çıkmasıyla belediye kapanmamıştır.[15]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Belde, Bayburt il merkezine 19 km uzaklıktadır.[16]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre belde nüfus verileri
2019 2.064[17]
2018 2.268[17]
2017 2.202[17]
2016 3.557[17]
2015 2.792[17]
2014 2.006[18]
2013 2.210[18]
2012 2.118[18]
2011 2.053[18]
2010 2.030[18]
2009 1.934[18]
2008 1.981[18]
2007 1.957[18]
2000 2.703[18]
1990 3.544[18]
1985 3.041[18]
1980 2.942[18]
1975 2.003[18]
1970 2.461[18]
1965 1.687[18]

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Belediye başkanlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçildiği yıl Belediye başkanları[18][19]
2019 Abdurrahman Polattimur (AKP)
2014 Şadi Terzi (AKP)
2009 Aydın Irmak (MHP)
2004 Şadi Terzi (AKP)
1999 Kurban Karahan (MHP)
1994 Necati Demirel (MHP)
1989 Arif Polattimur (BĞMSZ)
1984 Zeki Kostik (MDP)
1977 Arif Polattimur (AP)
1973 Arif Polattimur (AP)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arpali, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  2. ^ "Köylerimiz: 1 Mart 1968 durumu". acikerisim.tbmm.gov.tr. 1968. s. 46. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 
  3. ^ "387 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530) II" (PDF). Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. Devlet arşivleri. 1997. s. 174. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 
  4. ^ Ünsal, Alper (2020). "46 Numaralı Tapu Tahrir Defterine Göre Bayburt Ve Çevresinde Ekonomik Ve Sosyal Hayat". Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı-Yüksek Lisans Tezi. acikbilim.yok.gov.tr. ss. 31,251-253. 1 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 
  5. ^ İnbaşı, Mehmet (2007). "Bayburt Sancağı (1642 Tarihli Avariz Defterine Göre)". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 10 (2). DergiPark. s. 113. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 
  6. ^ Özger, Yunus (2007). "XIX. Yüzyılda Bayburt (1830-1900)" (PDF). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı-Doktora Tezi. atauni.edu.tr. ss. 118,139,142,205,206,301,302,398,399. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  7. ^ Özger, Yunus (2015). Bayburt Nüfus Defteri 1835-1848. Ankara: Bayburt Üniversitesi BAKÜTAM. s. 411. ISBN 978-605-99450-3-5. 
  8. ^ Sezen, Tahir (2017). Osmanlı yer adları (PDF). Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. s. 582. ISBN 9789751966827. 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mart 2022. 
  9. ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  10. ^ "Ermeniler Tarafından Yapılan Katliam Belgeleri II" (PDF). acikerisim.tbmm.gov.tr. 2001. ss. 806,1035,1042. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 
  11. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  12. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  13. ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 23 Mart 1972. 3 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2021. 
  14. ^ "Sınır Tespit Kararları" (PDF). Resmî Gazete. 28 Mart 1992. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021. 
  15. ^ Kaban, Murat (20 Kasım 2012). "Nüfusunu Artırdı Kapanmaktan Kurtuldu". haberler.com. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  16. ^ "Bayburt ARPALI arası mesafe". arasikackm.com. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. 
  17. ^ a b c d e biruni.tuik.gov.tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'den sorgulama. "Bayburt(Merkez/Arpalı Bel.)-3991"
  18. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Arpalı Belediyesi". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018. 
  19. ^ "Başkanlarımız". arpali.bel.tr. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2018. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Arpalı,_Bayburt&oldid=32099500" sayfasından alınmıştır