Muhammed Ömer

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Emir-ül Müminîn
Molla
Muhammed Ömer
ملا محمد عمر
Molla Ömer 1978
Afganistan Yüksek Konseyi Başkanı
Görev süresi
27 Eylül 1996 - 13 Kasım 2001
Başkan Muhammed Rabbani
Abdül Kabir (Geçici)
Yerine geldiği Burhaneddin Rabbani (Devlet Başkanı olarak)
Yerine gelen Burhaneddin Rabbani (Devlet Başkanı olarak)
Kişisel bilgiler
Doğum 1960
Kandehar, Afganistan
Ölüm 23 Nisan 2013 (53 yaşında)
Bitirdiği okul Darü'l-Ulûm Hakaniye
Mesleği Din Adamı, Siyasetçi
Dini Sünni İslam (Diobendi)[1]
Askerî hizmeti
Bağlılığı Mücahitler (1983–1991)
Taliban (1994-2013)
Hizmet yılları 1983–1991
1994–2013
Çatışma/savaşları Sovyet-Afgan Savaşı
 • Argandab Muharebesi[2]
Afgan İç Savaşı
 • Celalabad Muharebesi[3]

Muhammed Ömer (Peştuca: محمد عمر, Muḥammad 'Umar; y. 1960[4][5][6] – 23 Nisan 2013[7][8][9]), ya da Molla Ömer, hem Taliban'ı hem de 1996'da Afganistan İslam Emirliği'ni kurmuş bir İslamist Afgan cihadçı ve mollaydı.[10][11][12]

Doğum yeri ve tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Müslüman olmayan kimseyle görüşmek veya sohbet etmek istememesiyle bilinir. Devlet başkanı ilan edildiği dönemde müslüman olmayan neredeyse hiçbir devlet adamı veya elçiyle görüşmedi.[13]

1996 yılında Taliban'ın Kabil'i ele geçirmesinden sonra Afganistan'ın büyük bir kısmı tarafından devlet başkanı olarak kabul edildi. Buna karşılık Birleşmiş Milletler ve Birleşmiş Milletler üyesi birçok ülke, Molla Ömer'in devlet başkanlığını tanımadı.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ömer, Kandehar vilayetine bağlı bir Peştu köyünde fakir bir çiftçinin oğlu olarak doğdu. Birbirinden farklı kaynaklara göre 1950 ile 1962 yılları arasında Kandehar vilayetine bağlı bir köyde dünyaya geldiği bilgisi verilmektedir. 2015 yılında Taliban tarafından yayımlanan biyografisinde doğum tarihi olarak 3 Ocak 1960 tarihi verildi.[14][15]

5 yaşındayken babası öldü. Babasının 1979 yılının sonlarındaki ölümünden sonra "molla" olmak üzere Pakistan'ın Peştun bölgesinde Hayber Pahtunhva eyaletine gitti ve Dar'ül İlim Hakkaniye medresesine kaydoldu.

Taliban'dan önceki dönemde de Sovyetler Birliği'ne karşı Peştunlu mücahitlere komuta etmiş ve Sovyetler'in Afganistan'da mağlup edilmesine katkı sağlamıştı.[16][17]

1996-2001 yılları arasında Afganistan'ı yönetmiş Paştun kökenli Taliban lideri, aynı zamanda Afganistan İslâm Cumhuriyeti'nin fiilî devlet başkanıydı. Onun döneminde Afganistan'da kadınların çalışması yasaklandı, kız çocuklarının eğitim görmesi engellendi. Erkeklere sakal, kadınlara ise peçe zorunluluğu getirildi.[18] Taliban rejiminin 2001'de yıkılmasından sonra Amerikalı yetkililerce Usame bin Ladin ve El-Kaide'yi sakladığı ve koruduğu gerekçesiyle aranmaktaydı. Amerikalı yetkililer, Molla Ömer'i 11 Eylül Saldırıları'nı planlayanlardan biri olmakla itham etmekteydi.[17]

23 Nisan 2013 tarihinde tüberküloz sebebiyle öldüğü, resmi kaynaklar tarafından 30 Temmuz 2015 tarihinde doğrulandı.[17][19][20] Üst düzey bir Taliban üyesi, Ömer'in ölümünün iki yıl boyunca gizli tutulduğunu doğruladı.[21] Ayrıca cesedinin, Afganistan içinde sınıra yakın bir yere gömüldüğü de iddia edildi.[22][23] Afgan yetkililer, Ömer'in Afganistan'ın güneyindeki bir eyalet olan Zabul'da gömüldüğünü açıkladı.[24] Zabul il meclisi başkanı Atta Muhammed Hakyar, Ömer'in Zabul'daki Shinkay ilçesinin Sarkhogan bölgesindeki bir mezarlığa gömüldüğüne inanıyordu. Daha önceden birkaç üst düzey Taliban komutanı da Sarkhogan bölgesinde toprağa verilmişti. Ayrıca, Ömer'in mensubu olduğu Hotak aşireti için bu bölgenin özel bir önemi olduğunu ifade etti.[25]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Deobandi Islam: The Religion of the Taliban U.S. Navy Chaplain Corps, 15 October 2001
  2. ^ Abdul Salam Zaeef (2010) My Life with the Taliban
  3. ^ Arnaud de Borchgrave, "Osama bin Laden – Null and Void", UPI, 14 June 2001, quoted in Wright, Looming Tower, (2006), p. 226
  4. ^ Matthew Rosenberg (28 Aralık 2014). "Around an Invisible Leader, Taliban Power Shifts". The New York Times. s. A3. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  5. ^ Shane, Scott (10 Ekim 2009). "Dogged Taliban Chief Rebounds, Vexing U.S." 28 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2014. 
  6. ^ "Mullah Omar obituary". The Guardian. 30 Temmuz 2015. 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Goldstein, Joseph; Shah, Taimoor (30 Temmuz 2015). "Death of Mullah Omar Exposes Divisions Within Taliban". The New York Times. 30 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2015. 
  8. ^ Nikhil Kumar (29 Temmuz 2015). "Mullah Omar Taliban Death". Time. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015. 
  9. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Dawn isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  10. ^ "Mullah Mohammed Omar: Co-founder of the Taliban who presided over a". The Independent (İngilizce). 30 Temmuz 2015. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  11. ^ "ZEIT ONLINE | Lesen Sie zeit.de mit Werbung oder im PUR-Abo. Sie haben die Wahl". www.zeit.de. 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  12. ^ The Princeton encyclopedia of Islamic political thought. Gerhard Böwering, Patricia Crone, Mahan Mirza. Princeton, N.J.: Princeton University Press. 2013. ISBN 1-4008-3855-X. OCLC 820631887. 
  13. ^ "Taliban lideri kimdir? Taliban lideri Molla Muhammed Ömer ve Taliban'ın şu an ki lideri Mevlevi Hibetullah Ahundzade!". gazetevatan.com. 16 Ağustos 2021. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  14. ^ Shane, Scott (10 Ekim 2009). "A Dogged Taliban Chief Rebounds, Vexing U.S." The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  15. ^ "Mohammad Omar | emir of Afghanistan". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  16. ^ Nissenbaum, Dion (15 Ağustos 2021). "Who Are the Taliban in Afghanistan?". Afghan force that sheltered Osama bin Laden swept through the country in recent days following a U.S. troop withdrawal (İngilizce). Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. 
  17. ^ a b c "Mohammad Omar | emir of Afghanistan". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. 
  18. ^ Afganistan en kanlı yılını yaşıyor[ölü/kırık bağlantı]
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2015. 
  20. ^ "Taliban's Mullah Omar Died Two Years Ago, Afghan Government Says". Time (İngilizce). 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  21. ^ "New Taliban leader facing tension as top official quits". news.yahoo.com (İngilizce). 7 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  22. ^ "Afghan intelligence: Taliban leader Omar dead". Santa Rosa Press Democrat (İngilizce). 29 Temmuz 2015. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  23. ^ "Afghan intelligence says Taliban's Mullah Omar died two years ago". 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  24. ^ "Taliban supreme leader Mullah Omar 'is dead'". www.telegraph.co.uk. 31 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
  25. ^ "Search underway for Mullah Omar's grave in Zabul". The Khaama Press News Agency (İngilizce). 13 Ağustos 2015. 23 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021. 
Siyasi görevi
Önce gelen:
Burhaneddin Rabbani 		Afganistan Yüksek Konseyi Başkanı
1996-2001 		Sonra gelen:
Burhaneddin Rabbani
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Muhammed_Ömer&oldid=28019021" sayfasından alınmıştır