İçeriğe atla

Şeyh Said

Vikipedi, özgür ansiklopedi
20.34, 18 Ocak 2021 tarihinde Victor Trevor (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 24686486 numaralı sürüm (düzeltme (VP:SAKINILACAK))
Sayfanın 18 Ocak 2021 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.
Şeyh Said
Dosya:Eyh sait.jpg
Tam adıŞeyh Muhammed Said
Doğumu1865
Palu, Elâzığ
Ölümü29 Haziran 1925 (60 yaşında)
Diyarbakır
Asılarak idam
Çağı19. ve 20. yüzyıl
BölgesiDoğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi
OkuluMedrese
İlgi alanlarıİslamcılık, Ümmetçilik[1]
Önemli fikirleriŞeyh Said İsyanı
Etkilendikleri

Şeyh Said (Şeyh Said Palevi, Şeyh Said Pirani, Şeyh Muhammed Said Nakşibendi, Şeyh Said Efendi) (d. 1865/1866; Palu, Elâzığ[2][3] - 29 Haziran 1925, Diyarbakır[4]), Seyyid bir aileye mensup,[5][6][7] Zazaların[8][9] içinde ikamet eden Nakşibendi şeyhi,[8] Kürt lideri.[10] Müderris, mutasavvıf, müfessir ve muhaddis olan Şeyh Said,[11][12] kendi adıyla anılan isyanın lideriydi.[13]

Babasının adı Şeyh Mahmud Fevzi, annesi ise Gulê Hanım’dır.[14][15] Palu, Elâzığ, Diyarbakır ve Muş’ta eğitim gördükten sonra, babasının vefatı üzerine Nakşibendi Tarikatı postnişini (lideri) olmuştur.[16][17] Babası Şeyh Mahmud Fevzi’nin Palu’dan Hınıs'a göç etmesiyle oraya yerleşmiştir. I. Dünya Savaşı sırasında Rus İmparatorluğu'nun Doğu Anadolu Bölgesi'ne ilerlemesinden dolayı Piran'a taşınmak zorunda kalmış ve savaştan sonra Hınıs Kolhisar'a yerleşmiştir.[18] Cumhuriyet'in ilanına ve laik düzene karşı çıkan Şeyh Said, şeriatçı emelleriyle dönemin hükümetine karşı silahlı isyan girişiminde bulunmuş, bunun üzerine 1925 yılında yargılanmış ve idam edilmiştir.[19][20][21]

Aile geçmişi

Şeyh Said, Muhammed’in neslinden olup Seyyiddir.[22][23][24] Şeyh Said'in dedesi Palulu Şeyh Ali Sebdi'dir. Şeyh Ali Sebdi'nin beş oğlu vardır: Şeyh Muhammed Nesih, Şeyh Mahmud Fevzi (Şeyh Said’in babası), Şeyh Hasan Naki, Şeyh Hüseyin Zeki ve Şeyh İbrahim (Kudo Efendi). Şeyh Mahmud Fevzi’nin de yedi oğlu vardır: Şeyh Said, Şeyh Bahaeddin, Şeyh Diyaeddin, Şeyh Necmeddin, Şeyh Tahir, Şeyh Mehdi ve Şeyh Abdurrahim.[25][26]

Şeyh Said'in beşi kız, beşi erkek olmak üzere on çocuğu olmuştur. Şeyh Said'in oğlu Ali Rıza Efendi'nin oğlu Mehmet Fuat Fırat, 1973'te Erzurum bağımsız milletvekili olarak TBMM'ye girmiştir.[27] Günümüzde Şeyh Said ailesinin temsilcisi Şeyh Said'in torunu Abdulilah Fırat’tır.[28][29]

Şeyh Said, dedesi Şeyh Ali Septi’nin halifelerinden Şeyh Ahmed-i Çani’nin kızı Amine Hanım ile evlenmiştir. Amine Hanım, aile Rus Harbinden dolayı Hınıs’tan Piran’a göç ettiği zaman rahatsızlanmış ve ölmüştür.[30] Hanımı vefat ettikten sonra Şeyh Said, Kürt Miralayı Hamidiye Alaylarının liderlerinden Cibranlı Halit Bey'in kız kardeşi Fatma Hanım ile evlenmiştir. Yine Halit Bey'in kardeşi olan Güllü Hanım da, Binbaşı Kasım (Ataç) ile evliydi.[31] Şeyh Şaid'i ayaklanmanın bastırılması ardından eleveren, Binbaşı Kasım'dır.[32]

Şeyh Said'in soyağacı

Şeyh Said’in 6. göbekten dedesi olan Seyyîd Haşim İran'dan Diyarbakır'a hicret edip yerleşmiştir.[33][daha iyi kaynak gerekli]1639 yılında Sultan IV.Murad tarafından siyaseten öldürülmüştür.[6] [daha iyi kaynak gerekli] Seyyid Haşimden itibaren soy kütüğüdür:

 
 
 
 
 
Şeyh Seyyid Haşim
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hacı Şeyh Seyyid Hüseyin
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mevlana Haydar
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mevlana Kasım
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şeyh Ali Septi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şeyh Mahmud Fevzi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ŞEYH SAİD EFENDİ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şeyh Ali Rıza Efendi
(1894-1970)
 
 
Şeyh Gıyaseddin
(1905-1972)
 
Şeyh Selahaddin
(1907-1979)
 
Şeyh Abdulhalık
(1922-1944)
 
Şeyh Ahmet
(1923-2015)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şeyh Muhammed Emin Efendi
(1921-1998)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şeyh Abdulilah Fırat
(1946- )
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

[5][34][35][daha iyi kaynak gerekli]

Şeyh Said Nakşibendi Tarikâtı Silsilesi / Silsile-i Nakşibendi Hâlidi Palevi

Şeyh Said Efendi'den devam eden Nakşibendi Tarikatı Silsile-i Sâdât'ı şu şekildedir:

  1. Muhammed bin Abdullah
  2. Ebu Bekri’s-Sıddiyk
  3. Selman-ı Farisî
  4. Kâsım bin Muhammed
  5. Cafer-i Sadık
  6. Bayezid-î Bistamî
  7. Hâce Ebû’l Hasan Kharakânî
  8. Şeyh Ebû Aliyyini'l Fârmedî
  9. Hace Yûsuf Hemedânî
  10. Hace Abdülhâlık-ı Gucdüvânî
  11. Hace Ârif-i Rivgerî
  12. Hace Mahmûd İncir-i Fağnevî
  13. Hace Ali-i Râmitenî
  14. Hace Muhammed Baba es-Semmâsî
  15. Hace Şeyh Emir Külâl
  16. Şâh-ı Nakşibend Muhammed Behâeddîn-i Buhârî
  17. Şeyh Alâeddîn Attâr
  18. Şeyh Yâkûb-u Çerhî
  19. Hace Ubeydullah-ı Ahrâr
  20. Şeyh Muhammed Zâhid
  21. Şeyh Derviş Muhammed es-Semerkandi
  22. Şeyh Hâce Muhammed Emkenekî
  23. Şeyh Muhammed Bâki Billah
  24. İmâm-ı Rabbânî Şeyh Ahmed Fâruk Serhendî
  25. Şeyh Muhammed Ma’sûm Serhendî
  26. Şeyh Muhammed Seyfüddîn-i Farukî
  27. Şeyh Nur Muhammed Bedvânî
  28. Şemseddin Cân-ı Cânân Mazhâr
  29. Şeyh Abdullah ed-Dehlevî
  30. Mevlânâ Hàlid-î Bağdâdî
  31. Şeyh-ul Meşayih Seyyidina Ali Es-Sebdi Palevi Diyarbekiri
  32. Şeyh Mahmud Fevzi Efendi Palevi
  33. Şeyh Muhammed Said Efendi Palevi
  34. Şeyh Ali Rıza Efendi Palevi
  35. Şeyh Muhammed Emin Efendi Palevi
  • Palevi kolunun ana silsilesidir. Şeyh Ali Septi'den itibaren halifelerin kendi silsileleri mevcuttur.
  • Şeyh Said Efendi'nin Şeyh Ali Rıza Efendi haricinde icazet verdiği diğer halifeleri mevcuttur.[36][37][38][39]

Şeyh Said İsyanı

Ana madde: Şeyh Said İsyanı

Birinci Meclisin Bitlis milletvekili Yusuf Ziya tarafından aşiretler arasındaki tanınmışlığı ve sözünün geçmesi nedeniyle gizli Kürt İstiklal Komitesine ("Azadi" örgütü) üye yapıldı. 1924 yılında Yusuf Ziya tutuklandı. Örgütlenmeyi itiraf eden Yusuf Ziya Bey, Cibranlı Halit, Hasananlı Halit, Hacı Musa ile birlikte Şeyh Said'in de adını verdi. Doğu illerindeki aşiretleri dolaşan Şeyh Said, Cumhuriyet ve Mustafa Kemal'in dinsizliğinden, çıkarılan yasalar ile İslamiyetin, nikâh, ırz ve namusun, Kuran'ın ortadan kalkacağından, ağaların ve hocaların idam edileceğini veya sürüleceğinden bahseden propagandalar yaptı. Kayınbiraderi Albay Cibranlı Halit'in adamları Cemiyet-i Akvam'a haber vereceklerini, bölgede devletin askeri güçlerinin bulunmadığını ve kolayca bölgeyi ele geçirebileceklerini söyledi. Cumhuriyete ve devrimlere karşı bir ayaklanma fetvası hazırlayarak devrimlere destek verenlerin canları ve mallarının helal olduğunu yazdı. Fetvayı aşiretlerin ileri gelenlerine gönderdi. Varto'daki Hormek aşireti devlet yanlısı olduğu için ayaklanmaya uymayacaklarını açıkladı. Şeyh Said ifade vermek için Bitlis Harp Divanı'na davet edildiğinde yaşlı ve hasta olduğu için ifade vermeye gitmeyince ifadesi Hınıs'ta alındı. Diyarbakır, Çapakçur, Ergani ve Genç illerinde bir ay kadar dolaştıktan sonra 13 Şubat 1925 tarihinde Piran'daki kardeşinin evine yerleşti. Piran'da jandarmanın 5 suçluyu tutuklama girişimi üzerine çıkan çatışma sebebiyle ayaklanma hareketi planlanandan önce başladı.[40] 1924 Ekim ayından yakalanacakları güne kadar hükûmetle haberleşmekte olan bacanağı Kasım Bey (Kasım Ataç) tarafından ihbar edilmiştir.[41] Genç Hâdisesinin (Şeyh Said İsyanı) bastırılmasından sonra "Şark İstiklal Mahkemesi"nde yargılanıp idama mahkûm edildi.

Şeyh Said’in, Kürt Teali Cemiyeti üyesi olduğuna dair bugüne kadar hiçbir belge ortaya konulamamıştır. Kürdistan Teali Cemiyetinin tespit edilebilen üyelerinin listesi bilinmektedir ve bu listede Şeyh Said’in ismi yoktur.[42] Ayrıca, Şeyh Said'de, Şark İstiklal Mahkemesi'nde 'Kürdistan Teali Cemiyeti' ile ilişkisinin olmadığını kendisi açıklamıştır. Ayaklanmayı organize ettiği iddia edilen 'Azadi Örgütü' üyelerinin isimlerini içeren listede de Şeyh Said'in ismine rastlanmamıştır. Mevcut belgeler, Azadi Örgütü’nün, ayaklanmanın hiçbir safhasında, hiçbir rolünün olmadığını da kanıtlamaktadır.[43] Naci Kutlay'ın, Fehmi Efendi’nin anılarından alındığını kaydetdiği bilgilere göre "Şeyh Said’in isyan haberini duyan Diyarbakır'daki 'Azadi üyeleri' şaşkına dönerler. Hiç kimsenin bundan haberi yok. Azadi üyesi Dr. Fuat, Liceli Fehmi Efendi'den Şeyh Said'i isyandan vazgeçirmesini, kabul etmediği taktirde onu öldürmesini ister. Ancak isyan durdurulamayınca, Azadi örgütü harekete ulusal bir renk vermek için Kürtler ve Kürdistan adına bildiriler bastırılıp dağıtırlar."[44]

Şeyh Said’in mezarı

29 Haziran 1925’te Şark İstiklal Mahkemesi tarafından Diyarbakır Dağkapı Meydanında idam edilen Şeyh Said, idam sehpasında iken son isteği sorulduğunda, kâğıt kalem ister ve kâğıda Arapça olarak, "Benim bu değersiz dallarda asılmama pervam yoktur. Muhakkak ki mücadelem Allah ve dini içindir," yazar ve kelime-i şehadet getirerek idam edilir.[45][46][47] Şeyh Said, idamından önce başsavcı Ahmet Süreyya Örgeevren’i vasi tayin ettiği ve vasiyetnamesini hazırladığını yazmış: "Nitekim; Şeyh Said Efendi idamından biraz önce tevkifhanede yazdığı bir vasiyetname ile beni bu vasiyetin icrası için vasi nasb ve tayin etmiş bu vasiyetnamesi asılmasından sonra bana verilmişti. Bu vasiyet; üzerinde bulunan ve maliye veznesine verilmiş olan parasından veresesinden kimlere verilmesine ve kendisi için mezar yaptırılmasına dairdi... Mahkemenin müddeiumumîsi bulunduğum için, şeyhin vasisi sıfatıyla bu vesayeti kabul ve icra edemezdim. Onun için resmî ve itimat edilir bir el ile vasiyetinin yerine getirilmesi için vasiyetnameyi Ankara’da İçişleri Bakanlığına göndermiştim."[48][49] Şark İstiklal Mahkemesi tarafından Şeyh Said’in mezarının yaptırılması kabul edilmesine rağmen hâlen mezar yerinin nerede olduğu tam olarak bilinmemektedir.[kaynak belirtilmeli]

Cibranlı aşiretiyle ilişkisi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Cıbranlı
Mahmud Bey
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şeyh Said
 
Fatma Hanım
 
Cibranlı Halit
 
Güllü Hanım
 
Binbaşı Kasım
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Kaynakça

Genel
Özel
  1. ^ http://m.biyografi.info/kisi/seyh-said
  2. ^ 1865'te Elazığ ilinin Palu ilçesinde doğdu. Erzurum'un Hınıs ilçesinin Kolhisar köyünde ikamet ederdi. (Şimşek 2001, s. 112)
  3. ^ Işık (2000), s. 102
  4. ^ İnce, Özdemir (1 Temmuz 2005). "Şeyh Said kimdir neden isyan etmiştir?". Hürriyet Gazetesi. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2008. 
  5. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2014. 
  6. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2014. 
  7. ^ Şeyh Said Kıyamı Abdulmelik Fırat ile röportaj, Mızgin,2008
  8. ^ a b ...Sheikih Mehmed Said (1865-1925), member of a Zaza family originally from Piran and revered sheikh of the Naqshbandi Sufi order, ...Üngör (2012), s. 123. 1 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. ^ Şeyh Said Zaza ve Sünnî idi, Nuri Dersimi Zaza ve Alevi idi. Bedirhani ve Cemilpaşazade kardeşler Sünnî ve Kurmanc idiler 3 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Bozarslan (2002), s. 843
  10. ^ * Hugh Evelyn Wortham, Mustapha Kemal of Turkey, Little, Brown, 1931, s.188 2 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve s.250 2 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2014. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2014. 
  13. ^ Şeyh Sait İsyanı ve Şark İstiklal Mahkemesi, Ahmet Süreyya Örgeevren, Temel Yayınları
  14. ^ Abdulilah Fırat'la Röportaj, Şeyh Said - DoğruHaber, 02.07.2010
  15. ^ İbrahim Sediyani, Şeyh Said Qıyamı’nın Kökenleri – 1, Hira Dergisi,
  16. ^ Abdulilah Fırat'la Röportaj, Şeyh Said - DoğruHaber, 09.07.2010
  17. ^ Feyzullah Deniz, Şeyh Said Başkaldırısı Üzerine Röportaj, Mizgin Dergisi
  18. ^ A.g.e., s. 36.
  19. ^ Uğur Mumcu (1991). Kürt-İslam Ayaklanması 1919-1925. Şeyh Sait: Amacım Şeriat!. um:ag Vakfı Yayınları. ss. 140-142. ISBN 978-605-4274-65-9. 
  20. ^ Metin Toker (2015). Şeyh Said ve İsyanı. Ka Kitap. ss. 120-123. ISBN 9786058447417. 
  21. ^ Tekin, Mehmet Ali (24 Haziran 2019). "Şeyh Said idama giderken haykırır: Mahşerde hesaplaşacağız!". Savcı Ahmet Süreyya Bey (Özgeevren) ‘‘Neden isyan ettiniz?’’ diye sorunca, cevabı ‘‘şeriat için’’ oldu. Sonra ‘‘Amacımız din hükümlerinin uygulanmasını rica yoluyla hükümete arz etmekti.”. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020. 
  22. ^ http://www.ilkehaberajansi.com.tr/haber/seyh-saidin-torunundan-tarihi-aciklamalar.html 8 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Şeyh Said'in Torunu Abdulilah Fırat'tan Tarihi Açıklamalar, Diwan Programı)
  23. ^ Şeyh Said Kıyamı Üzerine Abdulmelik Fırat ile röportaj, Mızgin Dergisi, Haziran 2008
  24. ^ Bütün Yönleriyle Şeyh Said Kıyamı, İbrahim Sediyani, Şura Yayınları, 2014, c. 1, s. 23, 70 (Kitap)
  25. ^ Mumcu (1991), s. 60
  26. ^ https://www.facebook.com/notes/%C5%9Feyh-sa%C3%AEd-kurd%C3%AE/%C5%9Feyh-said-efendinin-dedeleri-ve-karde%C5%9Fleri-mali-erdo%C4%9Fan/222006647822686
  27. ^ Mumcu (1991), dipnot 123
  28. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2014. 
  29. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2014. 
  30. ^ Ferzende Kaya, Mezopotamya Sürgünü s. 17
  31. ^ Mumcu (1991) s. 54-55
  32. ^ Mumcu (1991) s. 104 ve dipnot 218
  33. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2014. 
  34. ^ Seyyidü’l Enbiya Ve’l Mürselin Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.) Ve Ehl-i Beyt’i - Abdulilah Fırat (Kitap)
  35. ^ Mezopotamya Sürgünü - Ferzende Kaya (Kitap)
  36. ^ Secere-i Nakşibendiye-i Halidi Palevi (Palevi-Nakşibendi)
  37. ^ “İki Ğavs’ı Enam, Seyid Ali Es-Sebti, Seyyid Ahmed El Kurdi” – Mehmet İhsan Hattatzade (Palevi-Nakşibendi)
  38. ^ “Tasavvuf Yolunda Manevi Cihad" - Muhammed İhsan OĞUZ - Oğuz Yayınları (Palevi-Nakşibendi)
  39. ^ http://www.serifbuhari.com/septi.html 9 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Palevi-Nakşibendi)
  40. ^ Ergün Baybars, İstiklal Mahkemeleri, s. 222,223
  41. ^ Mumcu (1991), s. 111
  42. ^ İsmail Göldaş, Kürdistan Teali Cemiyeti, Doz Yayınları, İstanbul 1991, s. 39-45.
  43. ^ Robert Olson, Kürt Milliyetçiliğinin Kaynakları ve Şeyh Said İsyanı, Özge Yayınları, Ankara 1992, s. 247-250.
  44. ^ Naci Kutlay, “Yakın Tarihten Kısa Kesitler”, Bergeh dergisi, Sayı:8/1991 (İsveç), s. 72, 77.
  45. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  46. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2015. 
  47. ^ İlhami Aras, Adım Şeyh Said, İlke Yayıncılık, 1. Baskı Ocak 1992/İstanbul, s. 110.
  48. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
  49. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2014. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Şeyh_Said&oldid=24686486" sayfasından alınmıştır