Damar, Murgul
| Damar | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Damar Damar'ın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Murgul |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1173 m |
| Nüfus (2019) | |
| • Toplam | 541 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08590 |
Damar, Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Zansul'dur. Köyün merkezi Murgul kasabasına 11 km uzaklıktadır.
Köyün eski adı
Bugün Damar adını taşıyan köyün bilinen en eski adı Zansul’dur. Bu ad Gürcüce kaynaklarda Zansuli (ზანსული) ya da Dzansuli (ძანსული) olarak geçer ve Türkçeye Gürcüceden girmiştir.[3] Bununla birlikte bu yer adının anlamına ilişkin kaynaklarda bilgi mevcut değildir. Zansuli Osmanlıca kaynaklarda da Gürcücesine yakın biçimde yine Zansul (زانسول) olarak yazılıyordu.[4] Bölgenin Rusların eline geçmesinden sonra, 1886'da yapılan nüfus sayımında köyün adı Dzansuli (Дзансули) olarak yazılmıştır.[5] Köyün adı, 1925’te Damar olarak değiştirildiği halde, 1933 yılında Dahiliye Vekaleti’nin yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta Zanzul olarak verilmiştir.[6]
Tarihçe
Tarihsel Klarceti bölgesinde yer alan Zansuli’nin kuruluşuna dair bilgi yoktur. Köyde tarihsel bir yapı kalıntısı da bulunmadığı için köyün eski tarihine ilişkin bir tahminde bulunmak mümkün değildir. Zansuli Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe-Saatabago altındayken 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçen Tao-Klarceti bölgesinde yer alıyordu. Uzun süre Osmanlı yönetimi altında kalan köyü 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Ruslar ele geçirdi. 1886 Rus kayıtlarına göre Zansuli’de 70 hanede 449 kişi yaşıyordu. Burada yaşayanların tümü Gürcü olarak kaydedilmiştir. Büyükçe bir köy olan Zansuli bu tarihte Cimşereti, Satsoblieti, Mekveleti, Sakmeleti, Hahvileti, Mere ve Çubuna mahallelerinden oluşuyordu. 1907 tarihli Rus kayıtlarına göre köyde 286 Müslüman Gürcü yaşıyordu. 1910 yılında Zansuli Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasına (uçastok) bağlıydı.[5][7] Köyün nüfusunun azalması 93 Harbi’nden sonra Rusya yönetimi altında kalan Müslüman Gürcülerin önemli kısmının Türkiye’nin batısına doğru göç etmesiyle ilişkili olabilir.
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Zansuli, 1918-21 arasında bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde yer aldı. 1921’de, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, Zansuli'nin de içinde yer aldığı bölgeyi Türkiye fiilen ele geçirdi. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Zansuli'nin de bağlı olduğu Artvin ve Ardahan Türkiye'ye bırakıldı.[8]
1922 nüfus cetveline göre Borçka kazasının Murgul nahiyesine bağlı köyde 30 hanede 169 kişi yaşıyordu.[9] Köyün adı 1925’te Damar olarak değiştirildi. Ertesi yılki nüfus tahririne göre köyün nüfusu iyice azalmıştı; 6 hanede 28 kişi yaşıyordu ve Zansul (Damar) Murgul nahiyesinin merkeziydi.[10] Sonradan belediye statüsü alarak beldeye dönüşen kasabanın belediye statüsü, nüfusunun 2000 kişinin altına düşmesi üzerine 2013 yılında sona erdi.[11]
Coğrafya
Köy, ilçe merkezine 11 km uzaklıktadır.[12]
Nüfus
| Yıllara göre belde/köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2019 | 541[2] |
| 2018 | 510[2] |
| 2017 | 489[2] |
| 2016 | 482[2] |
| 2015 | 426[2] |
| 2014 | 1.096[2] |
| 2013 | 807[13] |
| 2012 | 2.167[12] |
| 2011 | 1.233[12] |
| 2010 | 1.247[12] |
| 2009 | 1.226[12] |
| 2008 | 1.254[12] |
| 2007 | 1.440[12] |
| 2000 | 2.541[12] |
| 1990 | 4.296[12] |
Yönetim
Belediye başkanlığı
| Seçildiği yıl | Belediye başkanları[12] |
|---|---|
| 2009 | Yaşar İnal (AKP) |
| 2004 | Yaşar İnal (AKP) |
| 1999 | Haydar Osmançavuşoğlu (CHP) |
| 1994 | Haydar Osmançavuşoğlu (CHP) |
| 1989 | Haydar Osmançavuşoğlu (SHP) |
Kaynakça
- ^ "Damar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2014.
- ^ a b c d e f g "Artvin Murgul Damar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 21, ISBN 9789941485244.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 119.
- ^ a b "kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2020.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, 1933, İstanbul, s. 802.
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 21, 36, ISBN 9789941485244.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 275, ISBN 9786055708856.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci baskı 1927), s. 144, 148, ISBN 9789944197526
- ^ "İşte Kapatılacak 559 Belde !". kamudan.com. 10 Ekim 2012. 27 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g h i j "Damar Belediyesi". YerelNet.org.tr. 8 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "İllere göre ilçe, bucak, belde ve köy nüfusları - 2013". TÜİK.gov.tr. 7 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar
- Yerelnet8 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Damar, Murgul için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
 | Artvin ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Türkiye'deki bir köy ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |