İçeriğe atla

33. Türkiye Hükûmeti

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(33. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti sayfasından yönlendirildi)
I. Erim Hükûmeti

Türkiye hükûmeti
Kuruluş tarihi26 Mart 1971
Fesih tarihi11 Aralık 1971
Kişiler ve kuruluşlar
Devlet başkanıCevdet Sunay
Hükümet başkanıNihat Erim
Bakan sayısı23
Üye partiler
Meclisteki durumuKoalisyon hükûmeti
321 / 450
Ana muhalefet partisiDemokratik Parti
Ana muhalefet lideriFerruh Bozbeyli
Tarihçe
Seçim1969 Türkiye genel seçimleri
Yasama dönemi14. dönem
Öncül32. Türkiye Hükûmeti
Ardıl34. Türkiye Hükûmeti

33. Türkiye Hükûmeti veya I. Erim Hükûmeti, 26 Mart 1971 - 11 Aralık 1971 tarihleri arasında görev yaptı.[1]

Ordu, 12 Mart 1971'de bir muhtıra verdi. Parlamento feshedilmedi, partiler kapatılmadı, Anayasa askıya alınmadı. Ama koşullar çok değişmişti. Askerler bir teknokrat hükûmeti istiyorlardı. Eğer böyle bir tarafsız başbakan Meclis içinden çıkar da güvenoyu alırsa, sorun kalmazdı. Bunun için tarafsız bir milletvekili aranmaya başlandı. CHP Kocaeli milletvekili Nihat Erim ismi üzerinde anlaşıldı. 26 Mart günü CHP'den istifa etti. Böylece artık bağımsız başbakan olan Erim partiler üstü reform hükûmetini kurdu.

Hükûmetin yapısı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Adalet Partisi 5, Cumhuriyet Halk Partisi 3 ve Millî Güven Partisi 1 bakan verdi. Bu arada hükûmette yer almaları için Dünya Bankası'nda çalışan eski plancılardan Atilla Karaosmanoğlu ile NATO Genel Sekreterinin Birinci Yardımcısı Osman Olcay yurda çağrıldı. Bu hükûmetin üzerinde en çok konuşulan üyesi olan genç Atilla Karaosmanoğlu, yurda gelir gelmez Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak kabinedeki yerini aldı. En önemli görevlerden birini, yani ekonomiyi düzeltme işini üstlendi.

Hükûmetin 27 üyesinden 15'i parlamento dışındandı. Türkiye'nin ilk kadın bakanı Prof. Dr. Türkan Akyol'da bunların içindeydi. Kültür Bakanlığı bu hükûmet döneminde kuruldu ve başına Talat Halman getirildi. Dönemin CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit, 12 Mart'ın ince ayar bir askeri darbe olduğunu, Erim hükûmetine yardım etmenin askeri darbeye destek anlamına geldiğini açıkladı. Bu pürüze rağmen hükûmet Meclis'ten güvenoyu aldı. Hükûmet, Ya reform yaparız ya gideriz diyerek büyük iddialarla yola çıktı.

11'lerin isyanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni hükûmet, ilk günden itibaren özellikle parlamento içinden müthiş bir dirençle karşılaştı. Sırada bekleyen eğitim, toprak, enerji, mali, idari ve hukuk reformları tek tek tökezlemeye başladı. Zamanında Kemal Derviş'in başına gelenlerin benzeri Atilla Karaosmanoğlu'nun da başına geldi. Özellikle Maliye Bakanı'nın direnciyle karşılaşan Atilla Karaosmanoğlu, mali reform yapamadı. Hükûmet meclis içindeki kıskaca daha fazla dayanamadı ve Nihat Erim, 26 Ekim 1971'de istifasını sundu. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay istifayı kabul etmedi, hükûmet ikna edildi ve yola devam kararı alındı.

Anayasal teknokrat hükûmeti 3 Aralık 1971'e, yani 11'ler olayına kadar yönetimde kaldı. Aralarında Türkan Akyol, Atilla Karaosmanoğlu, Mehmet Özgüneş, Selahattin Babüroğlu, Osman Olcay'ın da yer aldığı 11 bakanın istifa gerekçesini Atilla Sav açıkladı: "Yurdumuzun muhtaç olduğu kalkınma hamlesini ve reformları Atatürkçü bir görüşle gerçekleştirmek amacıyla kurulan hükûmette görev almıştık. Bu amaçları gerçekleştirme olanağı kalmadığı inancıyla görevlerimizden çekiliyoruz."

Hükûmetin karnesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Erim hükûmeti 3 Aralık'ta görevden ayrıldığında enflasyon felaket bir durumdaydı. İşbaşına geldiklerinde yüzde 11'de seyreden enflasyon oranı dokuz ay içinde yüzde 23.3'e fırladı. Ardından II. Erim hükûmeti kuruldu ve iktidarda altı ay kaldı. İstifa ettiğinde ekonomik tablo altüst olmuştu.

Görev[2][3][4] İsim Siyasi Parti
Başbakan Nihat Erim Bağımsız
Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Sadi Koçaş Cumhuriyet Halk Partisi
Atilla Karaosmanoğlu
26 Mart 1971 - 3 Aralık 1971
Bağımsız
Ali Mesut Erez
3 Aralık 1971 - 11 Aralık 1971
Devlet Bakanı Mehmet Özgüneş
Doğan Kitaplı Adalet Partisi
Gençlik ve Spor Bakanı Sezai Ergun
Gümrük ve Tekel Bakanı Haydar Özalp
Adalet Bakanı İsmail Hakkı Arar Cumhuriyet Halk Partisi
Millî Savunma Bakanı Ferit Melen Cumhuriyetçi Güven Partisi
İçişleri Bakanı Hamdi Ömeroğlu Bağımsız
Dışişleri Bakanı Osman Olcay
Dış Ekonomik İlişkiler Bakanı İsmail Hamit Özer Derbil
Maliye Bakanı Sait Naci Ergin
Millî Eğitim Bakanı Şinasi Orel
İmar ve İskan Bakanı Selahattin Babüroğlu
Bayındırlık Bakanı Cahit Karakaş
26 Mart 1971 - 10 Kasım 1971
Adalet Partisi
Mukadder Öztekin
10 Kasım 1971 - 11 Aralık 1971
Cumhuriyet Halk Partisi
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı Türkan Akyol Bağımsız
Ulaştırma Bakanı Haluk Arık
26 Mart 1971 - 29 Eylül 1971
Selahattin Babüroğlu
13 Ekim 1971 - 27 Ekim 1971
Cahit Karakaş
10 Kasım 1971 - 11 Aralık 1971
Adalet Partisi
Tarım Bakanı Orhan Dikmen Bağımsız
Köyişleri Bakanı Cevdet Aykan
Çalışma Bakanı Atilla Sav Cumhuriyet Halk Partisi
Sanayi Bakanı Ayhan Çilingiroğlu Bağımsız
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Atilla Sav Cumhuriyet Halk Partisi
Nezih Devres
İhsan Topaloğlu
Kültür Bakanı Talat Halman Bağımsız
Turizm ve Tanıtma Bakanı Erol Yılmaz Akçal Adalet Partisi
Orman Bakanı Selahattin İnal Bağımsız
  1. ^ "Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri". hurriyet.com.tr. Hürriyet. 17 Mart 2003. 3 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020. 
  2. ^ Official page of prime minister 15 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "Official page of the parliament". 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013. 
  4. ^ Türkiye'nin 75 Yılı, Tempo Yayıncılık, Istanbul, 1998