2013 Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçimi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
2013 Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçimleri
Azerbaycan
← 2008 9 Ekim 2013 2018 →
Katılım 71.63%

 
Ilham Aliyev November 2017.jpg
Cəmil Həsənli.jpg
Igbal Agazade (cropped).jpg
Aday İlham Aliyev Cemil Hasanlı İkbal Ağazade
Parti Yeni Azerbaycan Partisi Bağımsız Azerbaycan Ümit Partisi
İttifak Yok Demokratik Kuvvetlerin Millî Şurası Yok
Aldığı oy 3.126.113 204.642 88.723
Oran artış %85,54 %5,53 azalış%2,4
Map of 1993, 1998, 2003, 2008, 2013, and 2018 Azerbaijani presidential elections.png
■ – İlham Aliyev'in kazandığı idari birimler (125 bölge)
Önceki Cumhurbaşkanı

İlham Aliyev
Yeni Azerbaycan Partisi

Seçilen Cumhurbaşkanı

İlham Aliyev
Yeni Azerbaycan Partisi

2013 Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçimi, 9 Ekim 2013 tarihinde Azerbaycan'da yapılmış olan cumhurbaşkanlığı seçimidir.

Görevdeki Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 3. kez aday oldu. Kudret Hasanguliyev ve Hafiz Hacıyev de 3. kez aday oldu. İkbal Ağazade ve İlyas İsmailov 2. kez aday olurken Zahit Oruç, Aras Alizade, Serdar Mammadov, Ferec Guliyev ve Cemil Hasanlı ilk kez aday oldular.

Seçimi ilk turda oyların salt çoğunluğu alan İlham Aliyev kazandı.[1]

Adaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Adaylık kriterleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası'nın 100. maddesine esasen "Azerbaycan Cumhuriyeti'nde 10 yıldan fazla daimi yaşayan, seçimlere katılma hakkı olan, ayrıca ağır cinayet sebebiyle tutuklu olmayan, başka devletler karşısında sorumluluğu olmayan, yükseköğrenim yapmış, ikili vatandaşlığı olmayan şahıslar Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçilebilir."

Aynı zamanda adaylar seçimlere katılabilmek için 40 bin geçerli imza toplamalılar.

Yeni Azerbaycan Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

7 Haziran 2013’te düzenlenen Yeni Azerbaycan Partisi 5. Kurultayında parti cumhurbaşkanlığı seçimlerine genel başkan İlham Aliyev’i aday gösterdi. Bunun üzerine YAP Merkezi Seçim Komisyonu’na 5 Ağustos 2013’te başvurdu, Aliyev’in adaylığı 10 Ağustos 2013’te onaylandı.[2]

Demokratik Kuvvetlerin Millî Şûrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan muhalefeti ve çok sayda muhalif bağımsız siyasetçiler bir araya gelerek Demokratik Kuvvetlerin Millî Şûrası’nı kurdular. Kısaca Millî Şura adlanan kurumda Azerbaycan Halk Cephesi Partisi, Müsavat Partisi, Vatandaş Dayanışması Partisi, Klasik Halk Cephesi Partisi, Azerbaycan Liberal Partisi, Vahit Azerbaycan Millî Birlik Partisi, Aydınlar Partisi, Azerbaycan İslam Partisi, Açık Toplum Partisi, EL Hareketi, N!DA Vatandaş Hareketi ve Rifah Vatandaş Hareketi temsil olundular. Önce Rüstem İbrahimbeyov ortak aday olarak belirlense de, onun Rusya vatandaşı olması sebebiyle Cemil Hasanlı ortak aday olarak belirlendi. Eski AHCP milletvekili olan Hasanlı 2005 yılından bu yana bağımsız olarak çalışıyordu. 2013’te universitede çalışan Hasanlı bağımsız aday olarak Millî Şûra tarafından 24 Ağustos 2013’te adaylığı Merkezi Seçim Komisyonu’na sunuldu. Onun adaylığı 29 Ağustos 2013’te onaylandı.[3] Adaylık için gerekli olan 40 bin imzayı topladıktan sonra resmen adaylığı ilan edildi.[4]

Azerbaycan Ümit Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Ümit Partisi’nin 4. (6.) Kurultayında parti cumhurbaşkanlığı seçimleri için genel başkan İkbal Ağazade’yi belirledi. 8 Ağustos 2013’te Merkezi Seçim Komisyonu’na başvura partinin başvurusu 13 Ağustos 2013’te onaylandı.[5]

Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi ise genel başkan Aras Alizade’yi aday gösterdi. ASDP 11 Temmuz 2013’te MSK’ya başvurdu, 16 Ağustos 2013’te başvurus onaylandı.[6] Seçim için gereken 40 bin geçerli imzayı toplayan adayın adaylığı resmen 11 Eylül 2013’te onaylandı.[7]

Azerbaycan Demokrat Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Demokrat Partisi genel başkan Serdar Celaloğlu’yu (Mammadov) aday gösterdi. MSK’ya başvuruyu 29 Ağustos 2013’te yapan ADP’nin başvurusu 31 Ağustos 2013’te onaylandı.[8] Seçim için gerekli 40 bin geçerli imzayı toplayan adayın adaylığı resmen 13 Eylül 2013’te onaylandı.[9]

Bütün Azerbaycan Halk Cephesi Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

BAHCP’nin 2 Haziran 2013’te düzenlenen 3. Kurultayında genel başkan Kudret Hasanguliyev partinin cumhurbaşkanı adayı gösterildi. MSK’ya 11 Ağustos 2013’te başvuru yapan BAHCP’nin başvurusu 16 Ağustos 2013’te onaylandı.[10] Seçimler için gerekli olan 40 bin geçerli imzayı toplayan adayın adaylığı 11 Eylül 2013’te onaylandı.[11]

Millî Diriliş Harekatı Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

MDHP tarafından 13 Ağustos 2013 tarihinde genel başkan Ferec Guliyev’in adaylığı için MSK’ya başvuru yapıldı. Başvuru 17 Ağustos 2013’te onaylandı.[12] Seçim için gerekli 40 bin imzayı toplayan adayın adaylığı resmen 11 Eylül 2013’te ilan edildi.[13]

Adalet Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Adalet Partisi 18 Ağustos 2013’te 5. Kurultayında [14] parti 2013 Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçiminde parti genel başkanı İlyas İsmailov’u aday gösterdi. MSK’ya 19 Ağustos 2013’te başvuran partinin başvurusu 24 Ağustos 2013’te onaylandı.[15] Gerekli 40 bin geçerli imzayı toplayan adayın adaylığı 12 Eylül 2013’te resmen ilan edildi.[16]

Muasır Müsavat Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

MMP genel başkan Hafız Hacıyev’i aday gösterdi. MSK’ya 12 Ağustos 2013’te başvuran partinin başvurusu 18 Ağustos 2013’te onaylandı.[17] Gerekli 40 bin geçerli imzayı toplayan adayın adaylığı resmen 11 Eylül 2013’te onaylandı.[18]

İptal edilenler/Geri çekilenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Azatlık Partisi genel başkanı Ahmet Oruç, Azerbaycan Liberal Demokrat Partisi gemel başkanı Fuat Alizade, Vatandaş ve Kalkınma Partisi genel başkanı Ali Aliyev ve Cumhuriyetçi Alternatif Harekatı başkanı İlgar Mammadov [a] 40 bin geçerli imzayı toplayamadı.

Bağımsız adaylar İlgar Mammadov (Ali oğlu) , Arastun Oruçlu, Hidayet Rüstembeyli, İsmail Yusufov, Elşen Hasanov [b] Kudret İsakov, Rauf Guliyev adaylığı geri çekti.

Resmî adaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Adayların oy pusulasındakı sıralaması soyadlarının alfabetik sıralamasına göre uygulandı.

Oy pusulasındaki sıralamaya göre resmî adaylar:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Igbal Agazade (cropped).jpg Ilham Aliyev November 2017.jpg Cəmil Həsənli.jpg İlyas İsmayılov (cropped).png Faraj Guliyev.jpg Sardar Jalaloghlu (cropped).jpg Zahid Oruc2 (cropped).jpg
İkbal Ağazade İlham Aliyev Aras Alizade Hafız Hacıyev Kudret Hasanguliyev Cemil Hasanlı İlyas İsmailov Ferec Guliyev Serdar Mammadov Zahit Oruç
ÜMİT YAP ASDP MMP BAHCP Millî Şûra ADALET MDHP ADP Bağımsız

Kampanyalar[değiştir | kaynağı değiştir]

[19]

Cemil Hasanlı[değiştir | kaynağı değiştir]

"Deyişimler için CEMİL HASANLI" ve "YETER" sloganlarıyla kampanya yürüten Cemil Hasanlı çok sayda görüşler düzenlemiştir.

İlham Aliyev[değiştir | kaynağı değiştir]

Başbakan yardımcısı, YAP genel sekreteri Ali Ahmedov İlham Aliyev'in hiçbir kampanyaya ihtiyacı olmadığını söylese de medya da ve sokaklarda "İlhamla İleri!" sloganları İlham Aliyev'in seçim kampanyası için kullanılmıştır.

İkbal Ağazade[değiştir | kaynağı değiştir]

İkbal Ağazade seçim için "Değişelim!" sloganını seçmiştir.

Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]

Kudret Hasanguliyev "Hedefimiz parlamenter sistemli 4. cumhuriyet!", Ferec Guliyev "Biz Geleceğiz!", Aras Alizade "Vatanın desteği- ana, öğretmen, askerdir!", Serdar Celaloğlu "Yenilenme ve Islahat", Hafız Haciyev "Sesimize ses (oy) verin!" ve "Sosyal Adaletsizliğe karşı!" sloganlarını kullanmıştır.

İctimai TV Seçim Tartışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan halkının vergileriyle finanse edilen televizyon kanalı olan İctimai TV'de "Seçki-2013" (Seçim-2013) tartışma programı yayınlandı. Her tartışmaya 10 adayın her birinin kendisi veya yetkili temsilcisi katılmak zorundaydı.

Programlar boyunca İlham Aliyev'i YAP genel sekreteri Ali Ahmedov ve başkaları, İlyas İsmailov'u ise Azerbaycan İslam Partisi'nin yetkilileri ve başkaları temsil etmiştir.

Tartışmalarda Cemil Hasanlı İlham Aliyev ve hükûmeti yolsuzlukta ve diktatörlükle suçlamıştır.

Hafız Hacıyev ve Ali Ahmedov ise Cemil Hasanlı'yı, Millî Şûra'nın üyeleri İsa Gamber'i, Ali Kerimli'yi vatan hainliği, yolsuzluk, sahtekarlık iddiaları ile suçladı.

Tartışmaların birinde Hafız Hacıyev Cemil Hasanlı'ya pet şişe fırlattı. Bunun üzerine Hacıyev tartışmadan kovuldu. Kaybedilen saniyelerini ger isteyen Hasanlı hakkında olan suçlamalara cevaben Ali Ahmedov ve hükûmeti ağır bir dille eleştirmiştir. Bunun üzerine Hasanlı da tartışmadan uzaklaştırıldı.

Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Medya sansürü[değiştir | kaynağı değiştir]

Cemil Hasanlı YAP'ın "İlham Aliyev'in kampanyaya ihtiyacı yok, tüm ülke onu tanıyor." iddiasının tam aksine televizyon kanallarının tüm gün Aliyev kampanyası yürüttüğünü iddia etti.

İddialara göre seçim kampanyası boyunca her defasında 6 dakika olmak üzere TV'de sadece 54 dakika Cemil Hasanlı'nın konuşmasına kıyaslayınca tüm TV Kanallarında Aliyev kampanyası yürütülmüş, ayrıca "Seçim-2013" programında başta İlham Aliyev'in temsilcileri Ali Ahmedov ve Siyavuş Nevruzov olmak üzere tüm diğer adayların da Aliyev'in kampanyasına destek olmuştur.

Sahte adaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Millî Şura adayı Cemil Hasanlı kendi ve İlham Aliyev hariç tüm adayların sahte olduğunu iddia etti. İddialara göre sahte adaylar seçime demokratik görünüş için katılmış ve amaçları Cemil Hasanlı'yı gözden düşürmek olmuştur.

Etik kurallar[değiştir | kaynağı değiştir]

İlham Aliyev'in temsilcileri Cemil Hasanlı'yı toplumun etik kurallarını çiğnemekle suçladı. İddiaya göre Hasanlı seçim yerine aile meselelerini öne çıkararak Seçim Kanunu'na aykırı kampanya yürütmüştür.

Anketler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynak
Tarih
İlham Aliyev
Cemil Hasanlı
İkbal Ağazade
Diğer
Kararsız
STKEA[20] 12 Ağustos - 12 Eylül
89.32%
7.94% 0.91% 8.37% 0.62%
OpinionWay[21] 23-29 Eylül
79.9%
7.8% 0.6% 3.5% 8.2%
CNN Politics[22] Ekim 46%
49%
1% 4% -
GALLUP World[22] Ekim 23%
60%
4% 12% 7%
Azatlık Radyosu[23] Eylül - Ekim 11.6%
75.5%
1.4% 3.6% 7.9%

Exit-poll[değiştir | kaynağı değiştir]

Aday Arthur J.Finkelstein
ve Associates[24]
REY[25]
 ELS[26] OpinionWay[27] STK Emektaşlık
Alyansı[28]
İkbal Ağazade 1.6 % 1.4 % 1.88 % 1.7 % 1.88 %
İlham Aliyev 82.7 % 81.4 % 80.8 % 82.8 % 83.89 %
Aras Alizade 1.2 % 0.7 % 0.72 % 0.5 % 0.71 %
Hafiz Hacıyev 0.7 % 0.3 % 0.43 % 0.4 % 0.79 %
Cemil Hasanlı 8.8 % 9.1 % 10.55 % 9.3 % 8.2 %
Kudret Hasanguliyev 1.9 % 0.3 % 2.81 % 2.9 % 1.3 %
İlyas İsmailov 0.9 % 0.3 % 0.65 % 0.5 % 0.95 %
Sardar Mammadov 0.2 % 0.63 % 0.6 % 0.67 %
Zahit Oruç 0.9 % 0.3 % 0.65 % 0.7 % 0.98 %
Ferec Guliyev 0.9 % 0.2 % 0.88 % 0.6 % 0.63 %

Oy verme[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim öncesi seçicilere seçim çağrısı niteliğinde bildirim afişleri dağıtıldı. (Örnek)

Seçici bildirimi

Oy verme için ülke içinde 5.492, ülke dışında 34 seçim sandık oluşturuldu.

5.145.592 seçmenden 3.734.592 seçmen oy kullandı. 36.622 oyun geçersiz olduğu kanaatine varıldı.

Seçim pusulası

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynak:CEC29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Aday Oy %
İlham Aliyev 3.126.123 84,54
Cemil Hasanlı 204.642 5,53
İkbal Ağazade 88.723 2,4
Kudret Hasanguliyev 73.702 1,99
Zahit Oruç 53.839 1,46
İlyas İsmailov 39.722 1,07
Aras Alizade 32.069 0,87
Ferec Guliyev 31.926 0,86
Hafiz Hacıyev 24.461 0,66
Serdar Celaloğlu 22.773 0,62
Geçersiz/boş oy 36,622 –
Toplam 3,734,592 100
Kayıtlı seçmen/katılım 5,214,787 71.62

İtirazlar[değiştir | kaynağı değiştir]

12 Ekim 2013'te Millî Şûra seçimlerin sahtekeştirildiği iddiası ile Bakü'nün Yasamal ilçesinde bir stadyumda "YETER" adlı ilk seçimsonrası mitingini düzenledi.[29][30][31] Mitingle alakalı Facebook üzerindən kurulan etkinlik davetine 5500'den fazla insan kabul etti.[32] Reuters'a göre mitingde 4000'den fazla insan katılmıştır.[31]

27 Ekim 2013'te Millî Şûra seçimlerin sahteleştirildiği iddiasıyla yine aynı konumda "Talep ediyoruz!" adlı ikinci seçimsonrası mitingini düzenlemiştir.[33] Mitingle alakalı Facebook üzerindən kurulan etkinlik davetine 5000'den fazla insan kabul etti.[34] Bakü Şehir Baş Polis İdaresince verilen açıklamaya göre ise mitinge 1000 kişi katılmıştır.[35]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ 14 Şubat 2013’te hapsedilmiştir.17 Mart 2014’te 7 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.
  2. ^ De-fakto Azerbaycan Sosyalist Partisi genel başkanıdır

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "İktidar partisi 2013 cumhurbaşkanlığı seçimleri için adayını açıkladı". 1news. 2 Ağustos 2012. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012. 
  2. ^ "1" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  3. ^ "2" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  4. ^ "3" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  5. ^ "4" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  6. ^ "5" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  7. ^ "6" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  8. ^ "7" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  9. ^ "8" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  10. ^ "10" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  11. ^ "9" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  12. ^ "11" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  13. ^ "12" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  14. ^ https://lent.az/news/134984 [ölü/kırık bağlantı]
  15. ^ "13" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  16. ^ "14" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  17. ^ "15" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  18. ^ "16" (PDF). 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  20. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  21. ^ İlham Aliyev - 79,9 . qafqazinfo.az[ölü/kırık bağlantı] (Azerice)
  22. ^ a b "Cemil Hasanlı kazandı". 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  23. ^ Cemil Hasanlı ankette kazandı. azadliq.info 28 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)
  24. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  25. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  26. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  27. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  28. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020. 
  29. ^ Protesto. azadliq.info 18 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)
  30. ^ Milli Şura mitingi. bbc.co.uk 22 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)
  31. ^ a b Azeri police beat, detain demonstrators after vote protest rally. reuters.com 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  32. ^ YETER mitingi. facebook.com (Azerice)
  33. ^ Yağmur itirazı durduramadı. azadliq.info 30 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)
  34. ^ "Talep ediyoruz!" mitingi. facebook.com (Azerice)
  35. ^ BŞBİ AÇIKLADI. qafqazinfo.az[ölü/kırık bağlantı] (Azerice)
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=2013_Azerbaycan_cumhurbaşkanlığı_seçimi&oldid=29781312" sayfasından alınmıştır