2024 Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçimi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
2024 Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçimi
Azerbaycan
← 2018 7 Şubat 2024 2031 →
 
Aday İlham Aliyev Zahid Oruç Fazıl Mustafa
Parti Yeni Azerbaycan Partisi Bağımsız Büyük Kuruluş Partisi
Aldığı oy 4,577,693 107,877 98 623
Oran 92.12% 2.17 (1,98%)
 
Aday Kudret Hasanguliyev Razi Nurullayev
Parti Bütün Azerbaycan Halk Cephesi Partisi Millî Cephe Partisi
Aldığı oy 85 607 39 727
Oran (1,72%) (0,80%)
Önceki Cumhurbaşkanı

İlham Aliyev
Yeni Azerbaycan Partisi

Seçilen Cumhurbaşkanı

İlham Aliyev
Yeni Azerbaycan Partisi

2024 Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçimi veya Zafer Seçimi, Azerbaycan cumhurbaşkanını belirlemek için 7 Şubat 2024 tarihinde yapılan seçimdir.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

2018 cumhurbaşkanlığı seçimi, planlanan tarihten aylar önce düzenlendi ve 2003'ten beri görevde bulunan uzun süredir iktidarda olan ve otoriter olarak tanımlanan lider İlham Aliyev'in toplamda dördüncü kez cumhurbaşkanı olarak seçilmesiyle sonuçlandı. Aliyev, %86 oy alarak oyların ezici çoğunluğuyla dördüncü kez göreve seçildi. Ancak seçim, Azerbaycan muhalefeti tarafından boykot edildi ve usulsüzlük ve seçim hileleri iddialarıyla eleştirildi.[1][2]

Azerbaycan
Şu madde dizisinin bir parçasıdır:
Azerbaycan
devlet yapısı

Aliyev'in dördüncü başkanlık dönemi, başlangıçta bir dizi sosyoekonomik reformla başladı. Aliyev, yüksek kredi borçlarıyla başa çıkmayı amaçlayan dekreler yayınladı, askeri gazilerin ailelerine tazminat sağladı, öğrenci burslarını artırdı ve birçok siyasi mahkûmu affetti. Aynı zamanda petrole bağımlı Azerbaycan ekonomisini çeşitlendirmeye yönelik çaba sarf etti.[3][4] 2019'un sonlarında Milli Meclis kendini feshederek Şubat 2020 parlamento seçimini tetikledi. Bu hamle, Aliyev'in olası bir halefi için hazırlık yapma olasılığı olarak görüldü, iddialara göre nihayetinde cumhurbaşkanlığını eşi, Birinci Başkan Mehriban Aliyeva'ya devredecekti; bu da Aliyev ailesinin Azerbaycan üzerindeki 'hanedanlık' yönetimini sağlamanın bir yolu olarak kabul edildi. Parlamento seçim kampanyası, başlangıçta siyasi değişikliklerin bir belirtisi olarak görünse de, Aliyev'in hükûmeti yöneten Yeni Azerbaycan Partisi'nin çoğunluğunu korumasıyla sonuçlandı.[5][6][7] 2020'den itibaren Aliyev, Azerbaycan'da COVID-19 salgınına karşı harekete geçti ve bu süreçte tartışmalı karantina karşıtı yasaların uygulandığı bir döneme tanıklık etti. Bu yasalar, Azerbaycan hükûmetine siyasi muhalefeti bastırmak ve hükûmet eleştirmenlerini susturmak için olanak tanıdı; Aliyev, bu kişileri "Azerbaycan'ı yok etmeye çalışan beşinci kol" olarak adlandırarak, pandemiye verilen ülke tepkisi üzerinden eleştirdi.[8][9][10] Azerbaycan hükûmeti, koronavirüs salgınının neden olduğu ekonomik etkiyi hafifletmeyi amaçlayan bir dizi ekonomik destek paketi de sundu; ancak acil yardımın, iddia edildiğine göre vatandaşların bu yardımı almakta zorlanmasına neden olduğu eleştirilerle karşılandı.[11][12]

Azerbaycan'da 2016 yılında yapılan anayasa referandumu sonrasında kabul edilen değişikliklere göre Azerbaycan Cumhurbaşkanı 7 yıllığına seçiliyor.[13] İlham Aliyev, referandumun ardından Ekim 2018'de cumhurbaşkanlığı döneminin sona ermesine rağmen erken seçim kararı aldı.[14] Böylece 11 Nisan 2018 tarihinde olağanüstü seçimler yapılmış ve Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 3.394.898 (%86,02) oy alarak seçimleri birinci bitirerek 4. kez ve 7 yıllığına Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçilmiştir.[15]

Bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin son seçimden 7 yıl sonra, en geç 9 Nisan 2025 tarihinde yapılması bekleniyordu,[16] ancak Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in imzaladığı 7 Aralık 2023 tarihli emirle Azerbaycan'da olağanüstü cumhurbaşkanlığı seçimlerinin tarihi 7 Şubat 2024 olarak belirlendi.[17] O gün tatil günü ilan edildi.[18]

Adaylık[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında 10 yıldan fazla daimi olarak yaşayan, seçimlere katılma hakkı olan, ciddi bir suçtan hüküm giymeyen, diğer devletlere karşı hiçbir yükümlülüğü olmayan, yüksek öğrenim görmüş, çifte vatandaşlığı bulunmayan Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçilebilir.[19]

Seçim sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, evrensel, doğrudan ve eşit oy hakkıyla, kişisel ve gizli bir oyla yedi yıl süreyle seçilir. İki tur sistemini kullanarak; eğer ilk turda hiçbir aday çoğunluğu elde etmezse, ilk turda en çok oy alan ilk iki aday arasında bir ikinci tur oylama yapılır. Savaş durumunda, Cumhurbaşkanlığı süresi, askeri operasyonun sonuna kadar uzatılmalıdır; bu konuda karar, seçimleri düzenleyen devlet organının başvurusu üzerine Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından alınmalıdır.[20]

Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı olan, Azerbaycan topraklarında sürekli olarak 10 yıldan fazla süredir yaşayan, ağır bir suçtan mahkûm olmamış, diğer devletlere karşı yükümlülükleri olmayan, yüksek öğrenime sahip ve çifte vatandaşlığı bulunmayan bir birey, Cumhurbaşkanı olarak seçilebilir.[21]

Seçim takvimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Cumhuriyeti Merkezi Seçim Komisyonu (MSK) 9 Aralık 2023 tarihinde 2024 seçimlerine ilişkin resmi takvim planını aşağıdaki şekilde onayladı.[22]

Tarih Detay
9 Aralık 2023 Aday belirleme süreci başlayacak.
19 Aralık 2023–8 Ocak 2024, 18:00 UTC+4 Başkan adaylarına destek için imza toplanacak.
15 Ocak–6 Şubat 2024, 08:00 UTC+4 Seçim öncesi kampanya.
7 Şubat 2024 Seçim günü oy verme işlemi 08:00-19:00 saatleri arasında yapılacak. UTC+4.
Akşam, 7 Şubat 2024 Seçim sonuçlarına ilişkin bilgilerin ilçe ve ilçe seçim komisyonları tutanaklarında yayımlanması.
19:00'a kadar UTC+4, 8 Şubat 2024 İlçe seçim komisyonları, seçim sonuçlarına ilişkin tutanakların ilk nüshalarını ilçe seçim komisyonlarına sunacak.
9 Şubat 2024'e kadar İlçe seçim komisyonları, ilçedeki oylama sonuçlarına ilişkin protokollerin ilk nüshalarını MSK'ya sunmakla yükümlü olup, bunun için ilçelerden alınan tüm protokollerin ardından MSK'nın ön genel seçim sonuçlarını derhal duyurması gerekir.
17 Şubat 2024'e kadar Anayasa Mahkemesi seçim sonuçlarını inceler ve onaylar.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Azerbaijan's President Secures Fourth Term In Vote Criticized As Uncompetitive". Radio Free Europe/Radio Liberty (İngilizce). 12 Nisan 2018. 11 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  2. ^ "Azerbaijan's Aliyev calls snap presidential poll". dw.com (İngilizce). 5 Şubat 2018. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  3. ^ Mehdiyev, Mushvig (26 Ekim 2019). "In Reforming Azerbaijan Government, President Aliyev Makes Non-Oil Sectors Priority". caspiannews.com (İngilizce). 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  4. ^ Asgarov, Asgar (18 Mart 2019). "Dozens of Regime Critics Included in Azerbaijan Mass Release". Voice of America (İngilizce). 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  5. ^ "Preliminary results show almost no change in Azerbaijan parliament". OC Media (İngilizce). 9 Şubat 2020. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  6. ^ Stronski, Paul (10 Aralık 2019). "Amid Rumors of Aliyev's Succession, a New Generation Comes of Age in Azerbaijan". World Politics Review (İngilizce). 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  7. ^ Safarova, Durna (20 Aralık 2019). "In Azerbaijan's elections, a new hope". Eurasianet. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  8. ^ "Those who violate hygiene and quarantine regimes to be fined". ONA (Azerice). 16 Mart 2020. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  9. ^ "Azerbaijan: Crackdown on Critics Amid Pandemic" (İngilizce). 16 Nisan 2020. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  10. ^ Kucera, Joshua (19 Mart 2020). "Azerbaijan's president suggests coronavirus may require a crackdown on opposition". Eurasianet. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  11. ^ "Azerbaijan: Citizens Struggle to Access Covid-19 Aid". iwpr.net (İngilizce). 10 Mayıs 2020. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  12. ^ Karimli, Ilham (6 Nisan 2020). "Azerbaijan Takes Measures To Mitigate COVID-19 Impact On Economy & Social Life". caspiannews.com (İngilizce). 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  13. ^ "Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası". 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2023. 
  14. ^ "Növbədənkənar Azərbaycan Respublikası Prezidenti seçkilərinin elan edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  15. ^ "İlham Əliyevin ilk dəfə Azərbaycan Prezidenti seçilməsindən 20 il ötür". 19 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023. 
  16. ^ "Azərbaycanda növbəti Prezident seçkiləri bu tarixdə keçiriləcək - Seçki Məcəlləsi DƏYİŞDİRİLİR". 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023. 
  17. ^ "Azərbaycanda növbədənkənar prezident seçkiləri keçiriləcək". Milli.az. 7 Aralık 2023. 11 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023. 
  18. ^ "Fevralın 7-si qeyri-iş günü olacaq". modern.az. 7 Aralık 2023. 11 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023. 
  19. ^ "Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi - AZƏRBAYCAN » Konstitusiya". president.az (Azerice). 24 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  20. ^ Republic of Azerbaijan: Election for President 5 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. IFES
  21. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :02 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  22. ^ "CEC approved calendar plan of events due to early presidential elections". turan.az (İngilizce). 9 Aralık 2023. 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=2024_Azerbaycan_cumhurbaşkanlığı_seçimi&oldid=32621950" sayfasından alınmıştır