Koşaç: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
MerlIwBot (mesaj | katkılar)
155.670 değişiklik
k Bot: Ekleniyor: cs:Spona (sloveso)
Abuk SABUK (mesaj | katkılar)
Devriyeler
33.126 değişiklik
+
2. satır: 2. satır:
* -dir
* -dir
* değil(dir)}}
* değil(dir)}}
'''Koşaç''', '''isnat edadı''' veya '''haber edadı''', [[isim cümlesi|isim cümlelerinde]] özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren '''-dir''' eki ile '''değil''' kelimesi.<ref>{{TDK2|koşaç|Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972|4 Kasım 2012}}</ref> Bazı kaynaklarda isim soylu sözcükleri yükleme çeviren '''-di''', '''-miş''' ve '''-se''' de koşaç olarak anılır. -dir eki Türkçede '''[[bildirme eki]]''' olarak da bilinir.<ref name="Savran">[http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/hulya_savran_dir_bildirme_eki_belirsizlik.pdf Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri] Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi</ref> Koşaçlar yüklemi fiil soylu olmayan cümlelerde [[özne]]yi [[yüklem]]e bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş halini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.
'''Koşaç''', '''isnat edadı''' veya '''haber edadı''', [[isim cümlesi|isim cümlelerinde]] özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren '''-dir''' eki ile '''değil''' kelimesi.<ref>{{TDK2|koşaç|Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972|4 Kasım 2012}}</ref> Bazı kaynaklarda tüm [[ek-fiil]]ler koşaç olarak anılır. Koşaçlar isim cümlelerinde [[özne]]yi [[yüklem]]e bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş halini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.
== Bildirme koşacı ==
Bildirme koşacı olan '''-dir''' ''[[bildirme eki]]'' olarak da bilinir.<ref name="Savran">[http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/hulya_savran_dir_bildirme_eki_belirsizlik.pdf Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri] Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi</ref>


* Annem bir çocuk doktoru'''dur'''.
* Annem bir çocuk doktoru'''dur'''.
* Bugün hava pek güneşli '''değil'''('''dir''').
* Buralarda iklim çok güzel'''dir'''.

* Yemekler çok lezzetliy'''di'''.
Pek çok cümlede -dir eki gizli durumdadır:
* Rusya, en büyük yüzölçümüne sahip ülkey'''miş'''.
* Ben bir öğrenciyim(dir).


-dır koşacı Türkçedeki dört [[ek-fiil]]den biridir. Diğer ek-fiiller (-di, -miş ve -se) -dir'den farklı olarak [[bileşik zamanlı fiil]] yapmakta da kullanılırlar.
-dır koşacı Türkçedeki dört [[ek-fiil]]den biridir. Diğer ek-fiiller (-di, -miş ve -se) -dir'den farklı olarak [[bileşik zamanlı fiil]] yapmakta da kullanılırlar.

== Olumsuzluk koşacı ==

Olumsuzluk koşacı '''değil''' sözcüğüdür.<ref>{{TDK2|Olumsuzluk koşacı|Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü 1972|18 Aralık 2012.}}</ref>

* Bugün hava pek güneşli '''değil'''(dir).
* Bu işi Ahmet'e '''değil''', Deren'e vermelisiniz.


== Tarihçe ==
== Tarihçe ==

Sayfanın 20.29, 18 Aralık 2012 tarihindeki hâli

Örnekler
  • -dir
  • değil(dir)

Koşaç, isnat edadı veya haber edadı, isim cümlelerinde özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren -dir eki ile değil kelimesi.[1] Bazı kaynaklarda tüm ek-fiiller koşaç olarak anılır. Koşaçlar isim cümlelerinde özneyi yükleme bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş halini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.

Bildirme koşacı

Bildirme koşacı olan -dir bildirme eki olarak da bilinir.[2]

  • Annem bir çocuk doktorudur.
  • Buralarda iklim çok güzeldir.

Pek çok cümlede -dir eki gizli durumdadır:

  • Ben bir öğrenciyim(dir).

-dır koşacı Türkçedeki dört ek-fiilden biridir. Diğer ek-fiiller (-di, -miş ve -se) -dir'den farklı olarak bileşik zamanlı fiil yapmakta da kullanılırlar.

Olumsuzluk koşacı

Olumsuzluk koşacı değil sözcüğüdür.[3]

  • Bugün hava pek güneşli değil(dir).
  • Bu işi Ahmet'e değil, Deren'e vermelisiniz.

Tarihçe

-dir ekinin kökeni Eski Türkçe "tur-" (ayağa kalk-) fiiline dayanır. Bu fiile geniş zaman eki "-ır"ın eklenmesi ile oluşturulmuş, zamanla diğer fiiller için de kullanılmaya başlanmıştır.[2]

İngilizcede

İngilizcedeki başlıca koşaçlar (copula) be fiilinin farklı zaman yapılarında kullanımıdır. İngilizcede de -Türkçedekine benzer şekilde- fiil soylu olmayan kelimeleri özneye bağlayarak yüklem görevinde kullanılmalarını sağlar.

  • Mary and John are my friends. (Mary ve John benim arkadaşlarım[dır]).
  • The sky was blue. (Gökyüzü maviydi.)
  • I am taller than most people. (Ben çoğu kişiden daha uzunum[dur]).
  • The birds were there. (Kuşlar oradaydılar.)

Kaynakça

  1. ^ "koşaç." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 4 Kasım 2012
  2. ^ a b Türk Dilinde "+dır" Bildirme Eki ve "+dır" Bildirme Ekiyle Yapılan Belirsizlik Kelimeleri Doç. Dr. Hülya Savran. Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl: 9, Sayı: 14, 2008/1. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi
  3. ^ "Olumsuzluk koşacı." Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü 1972. Türk Dil Kurumu. Erişim: 18 Aralık 2012.

Ayrıca bakınız

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Koşaç&oldid=12436204" sayfasından alınmıştır