Çobansaray, Dinar

Çobansaray
—  Köy  —
Afyonkarahisar
Ülke	Türkiye
İl	Afyonkarahisar
İlçe	Dinar
Coğrafi bölge	Ege Bölgesi
Nüfus (2009)[1]
- Toplam	300
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İl alan kodu	0272 364
İl plaka kodu
Posta kodu	03400
İnternet sitesi: [2] YerelNET sayfası

Çobansaray, Afyonkarahisar ilinin Dinar ilçesine bağlı bir köydür. Çobansaray'ın eski adı Porsama'dır.Köy bugünkü yerine 1694 ile 1700 yılları arasında yerleşmiştir.

Tarihçe

Porsuma(Çobansaray) halkı seceresi:

Oğuzlar ı ı

Üçok ---Bozok ı ı Avşar boyu ı ı Anadolu Selçukluları Danişmendli Türkmenleri ı ı Selmanlı (süleymanlı) ı ı Küçük Selmanlı ı Tir-i Keman

Salmanlı Avşarı : Salmanlıların adı Süleymanlı şeklinde de geçer. Bu ikisi aynı topluluktur. 16. yüzyılda Kadirli’de bulunan 5-6 boydan birisi de Salmanlılardı. Zamantı bölgesinde ise henüz erken devirlerde Salmanlılara rastlıyoruz. Onlar bu bölgede Kalelice Pirselik ve Kalecik (Alibeyli) köylerinde bulunuyordu.[889] Daha sonra Salmanlılardan önemli bölüklerin dağıldıklarını görüyoruz. 1613 yılında Çankırı bölgesindeki Türkmenler arasında Büyük ve Küçük Salmanlı olarak adı geçiyor. Bunların daha sonra Batı Anadolu’ya doğru yayıldıklarını görüyoruz. 1691 yılında Köse İbrahim, Balı ve Kubad Kethüdaların emrindeki Büyük Salmanlılar ile Ali ve Ketiş Oğlu Bekir Kethüdaların emrindeki Küçük Salmanlılar, Batı Anadolu’da çevre köylere zarar vermekteydiler. Bu tarihlerde Büyük Salmanlılar, Köse Musa (Diğer adı Köse Köselisi), Pekmezli, Karahaliloğulları, Fakihli, Güllüce, Keleşoğlu, Emmioğlu, Karahacı Ebubekir, Hacıemir Şamoğlu, Hacı Yusuf, Abdullahoğlu, Abdioğlu, Katipoğlu ve Ceridoğlu, Küçük Salmanlılar ise Ali Kethüda, Hacı Kasım-Oğlu, Kara Bayram ve Kara Bayrak adlı obalara ayrılmıştı.[890]

Bunlardan Köse Musa obası, Sandıklı’da iskan edildi.[891] Kara Halil Oğulları ise 1691’de Hama ve Humus’a iskan edilen oymaklar arasındadır (Hama’da Barin nahiyesinde Akrep ve Rubah köyleri ile Saguna mezrasına). Diğer kısımları da 1730’da Karaman’da bulunan Atlantı’ya iskan edildi.[892] Bazıları Maraş’ta Güvercinlik kazasının Gercayin ve Emre (Gökçetepe) köylerinde yerleşti.[893] Kara Halilli cemaatinin İfraz’a dahil edilen bölükleri ise 1725’te Adana’da Kurtkulağı’na yerleştrildi. Bunlar, Karaman, Kütahya, Bursa, İçel, Aydın ve Saruhan taraflarına kaçtıysa da tekrar Çukurova’ya nakledildiler.[894]

Danişmentli Türkmenleri arasında görülen Salmanlıların, 1691 yılında başlayan iskanları 1701’de Keçi Borlu, Geyikler (DİNAR), Sandıklı ve Çölabat kazalarına iskanı ile tamamlandı. Önce mera ve tarlalar yetersiz diye itiraz ettiler. Bunun üzerine tahrir yapıldı ve bölge yöneticilerine emir gönderilerek buna göre iskanları gerçekleşti (1702). Ancak ertesi yıl bir kısmı iskanı terk edip zulme başladı (1703). Uzun uğraşlardan sonra (1708) bunlar tekrar eski yerlerine yerleştiler.

Büyük Salmanlılar, Geyikler kazasının Yorgalar, Akça, Yüreğil, Gökçeli, Alacaatlı, Yarımca, Dombay, Eskiköy, Engürük, Yenice, Yeregiren, Seyidli, Budaklı, Karabedirli, Eldere ve Porsama, Sandıklı’nın Kötüağıl, Urla’nın Okçular köylerine, Kara Halilli obası ise Sandıklı’nın Karakuyu, Karahalilli ve Saidli köylerine; Küçük Salmanlılar, Geyikler kazasının Mayalı, Çapalı, Eldere, Kulu ve Torumlu köylerine, Küçük Salmanlıların Hacı Kasımoğlu obası ise Kuyuköy, Bahşayış, Haceröyük ve Tulu köylerine yerleşti. Ancak çevreye zararları önlenemediği için 1720’de Rakka’ya iskanları emredildiyse de bundan vazgeçilerek 1728’de aşiretin miri yöneticilerine gönderilen emirle itaatleri sağlandı. Böylece buralara kesin yerleşmiş oldular.[895] Günümüzde Afyon il merkezi ile Sülümenli, Çobanlar ve Işıklar kasabaları bu cemaattendir.[896]

Çankırı bölgesindeki Salmanlılardan bazı grupların Yozgat tarafına geçtiklerini anlıyoruz. Nitekim Boz-Ok’ta sakin Selmanlı ve Dede Sülü cemaatine tabi diğer Selmanlı cemaati, içlerinden çıkan eşkıya sebebiyle vergilerine zam yapılmak suretiyle cezalandırılmışlar ve Yeni-İl’e dahil edilerek iskanları emredilmiştir (1714).[897] Bunlardan bir bölük, Davudeli ve Elmahacılı köyüne yerleşti.[898] Onlar, Maraş’ta Gündeşli aşiretine tabi bulunmaktaydılar. Bu Salmanlılar, Kangal ile Hasançelebi arasında bulunan Alaca Han ve Ulaş mevkine diğer cemaatlerle 1723-29 da kendi rızaları ile iskan edilmişti. Ancak bir takım cemaatlerin taarruzları sonucu 1733’te devlete yaptıkları şikayet sonucu Sofular hariç diğerleri iskandan affedilmiştir.[899]

Salmanlılar Adana, Aksaray, Alanya, Amasya, Ankara, Antep, Aydın, Bigadiç, Bor, Boyabat, Boz-Ok (Kocalı kazası), Çankırı, Çorlu, Çorum, Çöl-Abat, Çukurova, Danişmentli, Dazkırı, Diyarbakır, Edirne, Eyüpeli, Geyikler, Göksün, Gördük ve Timurcu – Saruhan, Gülnar, Halep, Hamit, Isparta, İzmir, K. Sahip, Karahisar-ı Şarki, Kangal, Kars-ı Maraş, Kastamonu, Kaş, Kayseri, Keçiborlu, Keskin, Kırşehir, Kilis, Kirmastı, Konya, Kozan, Kütahya, Malatya, Maraş, Niğde, Rakka, Sandıklı, Sivas, Sungurlu, Tarsus, Teke, Tire, Yeni-İl, Yenişehir – Aydın, Zamantı ve Zeyne – İç-El’de ve Balkanlarda Kili ve Akkerman, Selanik, Kırcali, Çirmen’de yerleşmiştir.[900]

Derleyen : ÖZLEM GÜLBEYAZ Arkadaşlar son yaptığım araştırmalarda SALMANLI AŞİRETİ ile ilgili yeni bilgiler edindim. Benim daha önceki araştırmalarımda bu aşiretin Oğuzların Bozok kolundan geldiği bunlara bir dönem Bozulus denildiğini okumuştum. Yeni yaptığım araştırmada biraz daha farklı bilgilere ulaştım. Ne kadar doğru bilmiyorum ama yine de paylaşmak istedim.

Tarihte Salmanlı Aşireti

Osmanlı yönetimi, gerek iç düzeni korumak, gerekse yeni alınan toprakları değerlendirmek amacıyla kendi içindeki konar-göçerleri, yani aşiretleri, oymakları yer değiştirmeye, yerleşmeye zorlamıştır.

Ondan öncesinde yerleşik düzen olmadığı için, yazılı kaynaklar da yok. Onun için Yörükler, aşiretler gibi o zamanki yaşayan halkın hakkındaki bilgilerimiz sözlü anlatılar, söylenceler ve geleneklerimizden ibaret.

Salmanlı Aşireti, boy olarak Gündeşli oymağına bağlıdır, Gündeşli oymağı da Maraş Türkmenlerine bağlı. Oğuz ananesine göre ise; Gündeşli Türkmenlerinden, 24 Oğuz boyundan Eymür ile ilişkili olduğu sanılıyor. Eymür oymağı; Maraş-Dulkadirli arasında büyük bir oymak.

1625 yıllarında 48 oba olarak biliniyor, büyük bir kısmı Hayvancılık ve çiftçilik yapıyorlar. Yine Gündeşli boyu 16. yüzyıl Halep Türkmenleri diye bir oymaktır, yazın Arapkir, Canik, Divriği, Bozok, (Bozok; Yozgat ve çevresidir) Çorum, Amasya ve Sivas sancaklarında yaylayıp, kışın Halep ve Şam tarafına gidip kışlarlar.

Gündeşli ve Dulkadirli oymağı Çukurova yöresindedir.

1691 yılında Orta Anadolu’da Bozulus diye bir kol Afyon, Kütahya Sancaklarında yaşayan bir başka Gündeşli oymağı da vardır. »Konar göçer Türkmen yörüganı taifesinden« diye ifade edilir.

1714 yılında içlerinden çıkan eşkıyanın hakkından gelinmediği için, iskandan kaçanların korundukları gerekçesiyle Bozok’ta Salmanlı cemaatinin, cemaat vergisine 2500 kuruş, Dedesli cemaatine 1000 kuruş zam yapıldı.

Geyikler kasabasına (DİNAR) bağlı Porsuma(ÇOBANSARAY) köyü Orta Asya'dan önce Rumevi olarak bilinen Erzurum dolaylarına

daha sonra da Konya civarlarına göçmüş buradan Osmanlı Devleti döneminde de Afyonkarahisar-i sancağına iskan ettirilmiştir.

Bu köyün sakinleri Danişmenli sancağına bağlı Küçük Selmanlı (küçük Süleymanlı) aşiretine bağlı Tir-i Keman (okçular) boyundan

gelmektedir. Türkmen aşiretidir. Burada bahsettiğim Danişmenli adı size Danişmendli beyliğini hatırlatmasın. İskan politikası

sonucu aynı yöne gönderilen aşiretlere ortak bir ad olarak verilmiştir, Danişmendli beyliği ile alakalı değildir. Danişmend Farsça'dan

Türkçeye geçmiş bir kelime olup bilgili, ilim sahibi anlamına gelmektedir.

Bu aşiret Oğuzların BOZOK kolundan gelmektedir. Özetlemek gerekirse Porsuma köyü sakinlerin Oğuzların Bozok kolundan Anadolu Selçuklularının danişmendlilerinden Küçük Selmanlı (süleymanlı) aşiretinin Tir-i keman(okçular) boyundan gelmektedir. 1694 yılında Selmanlı aşireti Karahisar-ı Sahip sancağında Geyikler (Dinar) kazasına bağlı Akçagöl, Buğralar, Yeregiren, Dombay,

Gökçeli, Seyyidli, Yuğralar, Alacaatlı, Karakuyu, Budaklı, Kara Bedirli, Eldere, Eskiköy, Porsama , Çapalı, ve Torumlu köylerine

yerleştirildiler.

Sonuç olarak Porsuma köyün 400 senelik bir geçmişi vardır.

KAYNAK: Tufan GÜNDÜZ- Daişmendli Türkmenleri Maliyeden Müdevver Defterler

ÖZMEN KÜÇÜKUYSAL TARAFINDAN EKLENMİŞTİR.

Kültür

Köy; Türkmen köyü olup, Türkmen gelenekleri yaşatılmaktadır.

Coğrafya

Afyonkarahisar iline 102 km, Dinar ilçesine 6,6 km uzaklıktadır.Dombay ovasında yer almaktadır. Afyon-Isparta-Dinar yol kavşağının kesiştiği noktada olup Ispartaya 65 kmdir tüm işlerinide Ispartaya yakın olmasından dolayı Ispartada yapmaktadır.İklimi karasal iklim olup yazlar sıcak ve kurak kışlar soğuk ve yağışlı geçmektedir.Arazisi çok ancak sulama sistemi yoktur köylüler genelde sulama işini yer altından kısıtlı imkânlarla artezyen suyuyla sulamaya çalışmaktadır Köy yoğun şekilde çevre il ve ilçelere göç vermiştir şu anki köydeki nüfus 400 kişi olsa da verdiği göç 1500 üzerindedir,köyde genelde buğday arpa şeker pancarı ve haşhaş yetiştiriciliği yoğundur sulama olmadığı için meyve ve sebze yetiştiriciliği yoktur,hayvanclıkta eski cazibesini kaybetmiş olup birkaç sürü koyun ve keçi vardır,köyün okur yazar oranı 100/99 dur.

İklim

Köyün iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir.

Nüfus

Yıllara göre köy nüfus verileri
2007	300|-	2000	395
1997	450

Tarım

Köyde başta buğday,arpa olmak üzere şeker pancarı,ayçiçeği,kimyon,anason,mısır vb yetiştirilmektedir.

Ekonomi

Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Büyük bir kesim nüfus ise işle meşgul

Altyapı bilgileri

Köyde ilköğretim okulu vardır. Köyün içme suyu şebekesi vardır kanalizasyon şebekesi vardır. PTT şubesi yoktur ancak PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır. Ve köyün tarîhi alanları mevcuttur

Dış bağlantılar

• Dinarliyiz Web Bilgi Havuzu Çobansaray Başlığı

biz çobansaraylıyız