Vasil Kınçov

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vasil Kanchov (Vasil Kınçov)
Vasil Kanchov
Doğum26 Temmuz 1862(1862-07-26)
Vratsa, Bulgaristan
Ölüm6 Şubat 1902 (39 yaşında)
Sofya, Bulgaristan, Milli Eğitim Bakanlığı
MilliyetBulgar
MeslekÖğretmen, siyasetçi, yazar
Bulgaristan Millî Eğitim Bakanı (1902)
Siyasi partiİlerici Liberal Parti (Progresivnoliberalna partiya)
EvlilikHristina Baltacieva
ÖdüllerSivil Liyakat Nişanı

Vasil Kanchov[not 1] veya Vasil Kınçov (Bulgarca: Васил Кънчов, d. 26 Temmuz 1862; Vratsa, Bulgaristan - ö. 6 Şubat 1902; Sofya, Bulgaristan), Bulgar öğretmen, siyasetçi, coğrafyacı, yazardır ve 1902 yılında Bulgaristan Milli Eğitim Bakanlığı yapmıştır. Aynı yıl, bir öğretmen tarafından makamında öldürülmüştür. 1892/93 eğitim yılında Selanik Bulgar Erkek Lisesinin müdürlüğünü yapmıştır ve aynı okulda kimya öğretmeni olarak çalışmıştır.

Hayatının erken dönemi ve eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Vasil Kınçov, 1862 yılında İvraca, Bulgaristan'da doğdu. Sekizinci sınıfı tamamlamasının ardından belediyenin sağladığı bursla Lom Lisesinde eğitim gördü, üstün başarıyla mezun oldu (1884) ve muallimlik yapmak üzere memleketine döndü. Ertesi yıl kimya okumak üzere devlet bursuyla Rusya (Harkiv) Harkov'a gitti. Fakat Sırp-Bulgar Savaşı (14 Kasım 1885) patlak verince eğitimini yarıda kesti ve gönüllü olarak orduya katılmak niyetiyle ülkesine döndü. Kısa süren savaştan sonra kimya teknolojisi alanında eğitim görmek için Almanya'ya gitti. Ama 1888 yılında romatizma hastalığının tedavisi için Tirol'e gitmesi üzerine burs hakkını kaybetti ve mezun olamadı.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Sofya'da kısa süre öğretmenlik yaptıktan sonra 1888'in Eylül ayında, o dönemde Osmanlı toprakları sınırlarında bulunan Selanik'e gitti. Sonraki yıllarda, merkezi İstanbul Ortaköy'de bulunan Bulgar Eksarhlığı'nın himayesinde Makedonya'da yürütülen Bulgar eğitim ve aydınlanma davasında faal olarak rol üstlendi.

Bulgar Erkek Lisesi öğretmenleri 1888–1889

Selanik Bulgar Erkek Lisesinde kimya öğretmenliği yaptı (1888–1891), sonrasında Serez bölgesindeki Bulgar okullarının müdürü olarak tayin edildi (1891). 1892/1893 eğitim yılında Selanik Bulgar Erkek Lisesinin müdürlüğüne getirildi. Burada, Bulgar Kız Lisesinde öğretmen olan Hristina Baltacieva ile evlendi.[1]

Vasil Kınçov'un öğretmen eşi Hristina Kanchova

Vasil Kınçov, öğretmenliğinden arta kalan zamanda Makedonya'yı dolaşmaya başladı. Ziyaret ettiği yerlerin etnografyasını, tarihini, cografyasını ve sosyal hayatını gözlemledi ve bu gözlemlerinden bilgiler derledi. Yaptığı bu araştırma ve faaliyetler Eksarh Yosif I'in dikkatini çekti. Eksarh Yosif, saha çalışmalarında kolaylık sağlanması amacıyla Kınçov'u Makedonya bölgesindeki bütün Bulgar mekteplerinden sorumlu başmüfettiş görevine getirdi. Müfettişlik görevi Kınçov'a daha çok araştırma yapma imkanı sağladı.[1]

Dolaştığı yerleşimlerle ilgili veri topladı, gözlemler yaptı ve yazdıklarını vakit kaybetmeden çeşitli dergilerde ve gazetelerde insanların ve bilimin hizmetine sundu.

1897 yılında başmüfettişlik görevinden istifa etti ve ülkesine döndü, başkente yerleşti. Bulgaristan'da, siyasetin istikrara kavuşamadığı bir dönem yaşanıyordu. İlerici Liberal Parti'nin (Progresivnoliberalna partiya) teklifi üzerine Kınçov, partiye katıldı. 1899 ve 1901 seçimlerinde Vraça (Vratsa)'dan milletvekili seçildi, bir süre meclis başkanvekilliği yaptı. Bu sırada üyesi olduğu, daha sonra Bulgar Bilimler Akademisi'ne dönüşecek olan kurumun çalışmalarına destek verdi.

1902'in hemen başında Dr. Stoyan Danev'in[2] kurduğu kabinede Milli Eğitim Bakanlığı görevine getirildi. Vasil Kınçov, Bulgar toplumu için çok şey ifade ediyordu. Kabineye katılmasının ardından başbakan, "kabine daha büyük ağırlık kazandı," diyerek Kınçov'a dikkat çekti. Bakan koltuğuna oturmasından bir ay bile geçmemişken, henüz 39 yaşındayken, güvenliğin bir boşluğundan istifade ederek makam odasına giren akli dengesi bozuk bir öğretmen tarafından kurşun yağmuruna tutularak hayatına son verildi.[1]

Çalışmaları ve eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Vasil Kınçov, bu kısa ömrüne birçok eser ve çalışma sığdırdı. Bir öğretmen ve müfettiş olarak sayısız hizmette bulundu. Öğretmenliğinin yanı sıra Makedonya'yı tüm yönleriyle, coğrafyasından sosyolojisine kadar gözlemledi, araştırdı ve yazdı. Bu araştırmalarla ilgili 100 civarında dosyanın yalnızca küçük bir kısmını yayımlayabildi.[3]

Başlıca eseri Makedonya. Etnografya i Statistika (Makedonya'nın etnografyası ve İstatiği, 1900), bölgede yaşayan Bulgar unsurlarıyla ilgili ilk bütünsel istatistiktir. Çok geçmeden bu kitap Fransızcaya da tercüme edildi. Sadece Kınçov'un kişisel gözlem ve tespitlerini değil, aynı zamanda konuya dair yapılmış çalışmalar ve yabancı seyyahların notlarını da içermesinden dolayı, bugün bile Makedonya'yı araştıran herkesin ilk başvurduğu kaynak olma özelliğini taşır.

Vasil Kınçov, Makedonya'daki Manastır, Prespa, Ohri, Köprülü ve özellikle de Üsküp gibi yerleşimlerle ilgili belgesel niteliği de taşıyan çalışmalar yaptı. Bu eserler, yazarın yolculuk notları olarak da değerlendirilir. Vasil Kınçov'un neredeyse bütün araştırmaları Makedonya bölgesini kapsamaktadır.

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Anadolu seyahati[değiştir | kaynağı değiştir]

1899'un başında bir Bulgar dergisinin sağladığı maddi destekle İstanbul'a giden Vasil Kınçov, Marmara'nın Avrupa yakasını araştırmayı ve gözlemlemeyi planlıyordu fakat tam anlamıyla bir neden belirtmeden anılan bölgeye yapacağı ziyareti erteledi ve denizin Anadolu yakasında Manyas Gölü civarında bulunan Bulgar yerleşimlerini dolaşmaya karar verdi.

9 gün süren seyahatinin neredeyse her anını yazdı. İlk önce İstanbul'dan Mudanya'ya, sonra Bursa'ya, ardından Karacabey'e, Bandırma'ya ve en son da Gönen'e gitti, Bulgar aileler ile görüştü, köylerin yapılarını inceledi, ibadethaneleri araştırdı. Yazdıkları seyahatname diye adlandırılabilecek özellikleri taşıyordu. Bu seyahatname, Prof. Dr. Hüseyin Mevsim tarafından Türkçeye çevrildi ve ilk baskısı Yeditepe Yayınları'ndan 2021 yılında yapıldı.

Popüler kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]

Kınçov hakkında IMRO'nun kurucularından biri olan Ivan Hadzhinikolov, Kanchov'un bir zamanlar Makedonya'yı Bulgarlaştırmak için Selanik'e öğretmen olarak geldiğini iddia etti. Hadzhinikolov, Makedonya'nın uzun süredir Bulgar olduğu ve Makedon Bulgarların uzun süredir bunun için çalıştıklarını söyledi.[4]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Vasil Kanchov, 6 Şubat 1902 yılında Milli Eğitim Bakanlığı makamında akli dengesi bozuk, psikopat bir öğretmen tarafından kurşunlanarak öldürüldü.

Başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Antarktika'nın Loubet Sahili'ndeki Kanchov Zirvesi, adını Vasil (Kınçov) Kanchov'dan almıştır.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Vasil Kınçov, kızı Nevena ile birlikte
    Vasil Kınçov, kızı Nevena ile birlikte
  • Vasil Kınçov'un lise diploması
    Vasil Kınçov'un lise diploması
  • Vasil Kanchov'a verilen Sivil Liyakat Nişanı 1898]]
    Vasil Kanchov'a verilen Sivil Liyakat Nişanı 1898]]
  • Vasil Kanchov tarafından çizilmiş Makedonya'nın etnografik haritası. Makedonya. Etnografya i Statistika 1900
    Vasil Kanchov tarafından çizilmiş Makedonya'nın etnografik haritası. Makedonya. Etnografya i Statistika 1900

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c Kınçov, Vasil, Marmara'nın Öte Yakasında, Çev. Hüseyin Mevsim, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2021
  2. ^ Bulgaristan başbakanları listesi
  3. ^ Kınçov, Vasil (2021). Marmara'nın Öte Yakasında. Hüseyin Mevsim tarafından çevrildi. İstanbul: Yeditepe Yayınları. 
  4. ^ Petrov, Todor (2002). ВМОРО през погледа на нейните основатели. Sofya: Военно издателство. s. 97. ISBN 9545092335. 
  1. ^ Bulgarca asıl adı
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vasil_Kınçov&oldid=32362961" sayfasından alınmıştır