Göldalı, Arpaçay
| Göldalı | |
|---|---|
 | |
 | |
 Kars'ın konumu | |
  Göldalı Göldalı'nın Kars'taki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İlçe | Arpaçay |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2120 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 178 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0474 |
| İl plaka kodu | 36 |
| Posta kodu | 36730 |
Göldalı, Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Köyün eski adı İrişti olarak geçmektedir. Bölge; Büyük Selçuklu İmparatoru Alp Arslan’ın 1064 yılında yaptığı seferle Selçuklu hâkimiyetine girmiştir. Bölgenin geniş ve verimli otlaklara, gür çayırlıklara ve bol su kaynaklarına sahip olması nedeniyle büyük sürülere sahip göçebe Türkler tarafından yaylak olarak kullanılmıştır. Nevruzun hemen akabinde İlkbaharın gelişi ile birlikte bölgeye gelen Türk göçerler otağını kurduğu yaylak bölgesinde toy yaparlardı. Toy’da şenlik, eğlence tertip edilir, ziyafetler verilir, Âşıklar atışır, atlılar yarışır, gençler güreşir, gelinler kızlar gülüşür, kuzular oynaşır, toya gelenler irişirdi. İrişmek[3] eski Türkçede; şakalaşmak, Gülmek, eğlence yapmak, anlamına gelmektedir. Köyün adının buradan geldiği düşünülmektedir. Bölge 1073-1092 yıllarında ise Selçuklu İmparatoru Melikşah tarafından tamamen kontrol altına alındıktan sonra ise tamamen Türk yerleşkesi haline gelmiştir. 1200 yıllarında Selçukluların bölge hâkimiyetini kaybetmesiyle Gürcü hâkimiyetine giren bölge 1300-1550 yılları arasında İlhanlılar ve Akkoyunluların hâkimiyetine girmiştir. 1550 yıllarında ise Kafkasya bölgesi Osmanlı İmparatorluğu topraklarına dahil edildi. O dönemde Çıldır bölgesinin yoğun olarak Türk nüfusa sahip olması nedeniyle İrişti köyünün de içinde bulunduğu bu bölgede Çıldır Eyaleti kuruldu ve Kafkasyanın Ahısha, Altunkale, Osıkha, Çeçerek, Aspinze, Hırtıs, Ahalkalak ve Poshov (Posof) Sancakları Çıldır Eyaletine bağlandı. Güney Kafkasya’nın Borçalı bölgesinde büyük koyun sürülerine sahip olan Karapapaklar İrişti Köyünü yaylak olarak kullanıyor İlkbaharın gelişi ile birlikte bölgeye gelen Karapapaklar kış aylarında bölge ikliminin oldukça sert olması nedeniyle Güney kafkasya'nın Borçalı bölgesine dönerlerdi.[4] 1826-1829 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu ile Çarlık Rusya arasında çıkan savaşta Ruslar Ahıska, Ardahan, Posof, Erivan, Kars ve 27 Haziran 1829'da Erzurum'u işgal ettiler.1829 yılında imzalanan Edirne antlaşması ile birlikte Ahıska’nın Ruslara bırakılmasından sonra Karapapaklar Borçalı’ya geri dönmeyerek İrişti köyünde kaldılar. 93 harbinde Rusların Kars, Ardahan bölgesini işgal etmesinden sonra ise Köyün adı kayıtlara Ferişdag olarak gemiştir.[5] Ancak yerel halk bu ismi benimsememiş, İrişti ismini kullanmaya devam etmiştir. 1920-1921 yıllarında ise Kars-Ardahan’ın yeniden Türk sınırlarına katılmasından sonra İrişti köyü Çıldır ilçesine bağlandı.
Köy, Çıldır gölünün hemen arka yamacına kurulmuş olduğundan dolayı konumuna uygun olarak 1959 yılında İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğünün bir komisyonu tarafından Göldalı olarak karara bağlanmış, 1968 yıllarında basılan Köylerimiz adlı devlet yanında Göldalı olarak kayıtlara geçmiştir. 1992 yılında Ardahan’ın il olmasından sonra Ardahan ili Çıldır İlçesine bağlanmış
23 Kasım 1997 tarih ve 23179 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İçişleri Bakanlığı'nın 21.11.1997 tarih ve 97/48293 sayılı sınır tespit kararı ile Ardahan ili Çıldır ilçesinden ayrılarak Kars'ın Arpaçay ilçesine bağlanmıştır.[6]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Kars il merkezine 64 km, Arpaçay ilçe merkezine 22 km uzaklıktadır.[7]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 178[2] |
| 2021 | 186[2] |
| 2020 | 197[2] |
| 2019 | 197[2] |
| 2018 | 202[2] |
| 2017 | 219[2] |
| 2016 | 221[2] |
| 2015 | 227[2] |
| 2014 | 242[2] |
| 2013 | 239[2] |
| 2012 | 264[2] |
| 2011 | 291[2] |
| 2010 | 308[2] |
| 2009 | 304[2] |
| 2008 | 302[2] |
| 2007 | 332[2] |
| 2000 | 423[8] |
| 1990 | 693[9] |
| 1985 | 955[10] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Goldali, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Kars Arpaçay Göldalı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ "İRİŞMEK Nedir? TDK Sözlük Anlamı". kelimeler.gen.tr. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
- ^ "Karapapak Türkleri Dr. Ali KAFKASYALI". 3 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2022.
- ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ "Sınır Tespit Kararları". Resmî Gazete. Kasım 1997. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
- ^ "Göldalı Köyü". YerelNet.org.tr. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ "İl, ilçe ve bucaklara göre köy nüfusları - 2000". TÜİK. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.