Ana Gerilla Birliği
Ana Gerilla Birliği, Devrimci Yol tarafından 1980 Darbesi sonrasında, kendiliğinden başlayan kıra çekiliş hareketinin organize edilmesi ile 1982 yılında başlatılan kır gerillası faaliyetlerindeki çekirdek gruptur.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
1983-84 yıllarının bir kısmında Doğu Karadeniz'den Akdeniz'e çizilen bir çizgide sürekli hareket eden Ana Gerilla Birliği, Mahmut Memduh Uyan tarafından komuta edilen bir askeri örgütlenmeydi.
12 Eylül Darbesi öncesinde Devrimci Yol'un kırsal faaliyetler için yaptığı küçük çaplı bazı çalışmalar bulunmaktaydı. Örneğin 1980 ilkbahar aylarında Malatya'ya gönderilen Mahmut Memduh Uyan öncülüğündeki birkaç kişilik ekip yerelden de takviye aldı. Bu ekip şehirde eylemler gerçekleştirdi ancak kırda üstlendi. Tunceli'de de kırda yerleşen 6-10 kişilik bir çekirdek ekip oluşturuldu. Diğer illerde de kırsal alanları tanımayı amaçlayan 2-3 kişilik ekipler oluşturuldu.
12 Eylül Darbesi'nin ardından Türkiye'nin değişik bölgelerinde (Artvin, Rize, Samsun, Ordu, Giresun, Uşak, Mersin, Antalya, Tunceli, Sivas) sayıları yüzlerceye varan Devrimci Yol üyesi kırsal alana çekildiler. Ancak ön hazırlıkların yapılmamış olmasının da etkisiyle, darbenin ilk aylarında kırsal alandaki Devrimci Yol üyeleri çok sayıda kayıp verdiler. Bu dönemde Devrimci Yol merkezi, kır gerillasına daha fazla öncelik vermeye çalıştı ve yurtdışındaki ilişkilerin desteğiyle lojistik altyapı oluşturmaya çalıştı. 1980 yılının Kasım ayında başlayan operasyonlar ve 1981 Ocak ayı sonlarında Merkez Komite'nin çoğunluğunun yakalanması nedeniyle, bu çalışmalar yarım kaldı. Yurt içinde kalan yapılar arasındaki bağlantılar büyük oranda koptu. Yurt dışında sürdürülen girişimler sonucunda 1981 sonlarında Suriye'de toparlanma çalışmaları yapıldı. Yurt içinden ulaşılabilen kadrolar Suriye'ye çekilerek burada yeni bir merkez ile yeni dönem politikaları oluşturulmaya çalışıldı. 1982 Sonbahar aylarında genel çerçevesi netleşen politik hat "1982 Politik Hattı" olarak bilinmektedir. Suriye ve Lübnan'da bir yandan politik tartışmalar yürütüldü, bir yandan da kır ve şehir gerillası için hazırlık yapılarak eğitimler gerçekleştirildi. 1982 sonlarından itibaren Türkiye'ye gruplar halinde dönüşler başladı ve 1983 Mayıs ayı civarında kırsal alana dönüşler tamamlandı.
Özellikle Filistin'de askeri eğitim alan kadroların katılımı ile Ordu, Sivas, Malatya, Adıyaman gibi illerin kırsal bölgelerinde faaliyet gösteren bir yapıya kavuştu.[1]
Ana Gerilla Birliği'nin faaliyet gösterdiği süre boyunca yeni katılım ve kayıplar ile toplam mensubunun sayısı daha fazla olmakla birlikte, genelde 15-17 kişilik bir kadroya sahip olduğu bilinmektedir. Ana Gerilla Birliği (AGB) Ordu ile Adıyaman arasındaki bölgede hareketli bir yapıda olacak ve yerel birimlerle bağlantı sağlayacak şekilde planlanmıştı. Bu oluşturulan ekibin tam kadroyla bir araya gelişi 13 Haziran 1983 tarihinde olduğundan dolayı "13 Haziran Gerilla Hareketi" ismi verilmiş olmasına karşın pratikte Ana Gerilla Birliği (AGB) olarak anıldı.
Ana Gerilla Birliği'nin altında birkaç Bölge Gerilla Birliği oluşturulması hedeflendi, Yerel Siyasi Birimler adı ile örgütlenen ve on beş köy ya da birkaç ilçe çapında hareket eden illegal yapılar inşa edildi.[2] Bölgesel gerilla birlikleri oluşturma sürecinde Cavit Kaya ve İlhan Durmuş (13 Kasım 1983), Kadir Aksoy (2 Nisan 1984) çatışmalar sonucunda hayatını kaybettiler.
1983 yılında Devrimci Yol'un yurt dışındaki kadroları içerisinde başlayan tartışmalar sonrasında bölünme oldu ve yurt dışından Türkiye'deki örgütlenmeye destek çalışmaları büyük oranda durdu. Taner Akçam'ın başını çektiği bir grup "Kırsal kesimde böyle bir mücadeleyi başlatmak yanlıştır, kır gerillasını örgütlemek yanlıştır" düşüncesini savundu.[1] Tartışmalar sürerken "kırdakilerin moralinin bozulmaması" gerekçesiyle kırdaki ekiplere bilgi verilmedi. Yurt dışındaki tartışmalar kır gerillasına ve Ana Gerilla Birliği'ne 1984 başında yazılı ve sözlü olarak iletildi. 1984 İlkbahar aylarında kır ekipleri içinde yürütülen tartışma sonrasında kırdaki faaliyetin azaltılması, isteyenin şehirlere veya yurt dışına geçmesi, isteyenin kırda kalması konusunda görüş oluştu. Bu kararı Ordu ve Tokat-Sivas bölgesindeki gruplara iletmeye giden ekipler karşılaştıkları operasyonlarda önemli kayıplar verdiler. Bu dönemde, 1984 Haziran ayında iki ayrı çatışmada Habil İrgül, Necmettin Karagülle, İbrahim Levent, Ayhan Gökvelioğlu, Ahmet Pehlivan öldürüldü. Mahmut Memduh Uyan ile bir kısım devrimci, tartışmalar sonrasında şehirlere geçerek yeni bir yapılanma oluşturmaya çalıştı. Kırda verilen kayıplar üzerine 1984 Sonbahar aylarında yapılan toplantılarda kırsal faaliyetin iyice azaltılması kararı alındı. Operasyonlar, yakalanmalar ve çözülmeler sonucunda Mahmut Memduh Uyan 1985 Şubat ayında yakalandı. Kır faaliyeti içinde olan Ali İşçi de Malatya, Hekimhan'daki operasyonda öldürüdü. Örgütlenmeden geriye kalanların bir kısmı şehirlere geçti, bir kısmı yurt dışına çıktı. Böylece Devrimci Yol'un Ana Gerilla Birliği merkezli kırsal faaliyeti sona erdi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 22 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2020.
 | Türkiye'deki bir kuruluş ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Siyasi tarih ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |