Vega (yıldız): Revizyonlar arasındaki fark

Koordinat:Sky map 18sa 36d 56,3364s; +38º 47' 01,291″
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Banyohavlusu23 (mesaj | katkılar)
22 değişiklik
Wikipedia Vega'nın ingilizcesinden çeviri yaptım, kaynak ekledim ve türkçesini olabildiğince düzelttim. İleride tekrardan değiştireceğim ancak uzun süredir yayınlamadığım için şimdilik görece bozuk bir dille yayımlıyorum.
Banyohavlusu23 (mesaj | katkılar)
22 değişiklik
Kaynak hatasını düzelttim
87. satır: 87. satır:


=== '''Element bolluğu''' ===
=== '''Element bolluğu''' ===
Astronomide Helyum'dan daha ağır olan elementler "metal" olarak kategorize edilir. Vega'nın fotosferindeki metal oranı Güneş'in atmosferindeki metal oranının %32'si kadardır.<ref group=note name=metal/> Kıyas için Güneş'in Helyum'dan ağır element oranı Z<sub>Sol</sub> = 0.0172±0.002. Dolayısıyla, Vega'nın sadece %0.54'ü Helyum'dan ağır elementlerden oluşmaktadır.<ref name=apj644_2_1291/>[[Azot]] oranı Güneş'ten biraz daha fazla, [[Oksijen]]'i biraz daha az ve [[Kükürt]] oranı yarısı kadarıdır. Diğer bir deyişle, Vega Güneş'teki ağır elementlerin %10'u ila %30'unu içerir.<ref name=apj708_1_71/>
Astronomide Helyum'dan daha ağır olan elementler "metal" olarak kategorize edilir. Vega'nın fotosferindeki metal oranı Güneş'in atmosferindeki metal oranının %32'si kadardır. Kıyas için Güneş'in Helyum'dan ağır element oranı Z<sub>Sol</sub> = 0.0172±0.002. Dolayısıyla, Vega'nın sadece %0.54'ü Helyum'dan ağır elementlerden oluşmaktadır.<ref name=apj644_2_1291/>[[Azot]] oranı Güneş'ten biraz daha fazla, [[Oksijen]]'i biraz daha az ve [[Kükürt]] oranı yarısı kadarıdır. Diğer bir deyişle, Vega Güneş'teki ağır elementlerin %10'u ila %30'unu içerir.<ref name=apj708_1_71/>


Vega'nın anormal metal eksikliği onu zayıf bir [[Lambda Boötis yıldızı]] yapar.<ref name=bicds38_137/><ref name=apj548_2_77/> Ancak, A0-F0 [[Yıldız sınıflandırma (astronomi)|yıldız sınıfı]]'nın neden kimyasal olarak böylesine özel olduğu henüz bilinmiyor. Bu kimyasal anomalinin muhtemel bir açıklaması [[difüzyon]] ya da kütle kaybı olabilir, yine de yıldız modelleri böyle bir kimyasal durumun sadece Vega'nın yaşamının sonuna doğru oluşacağını tahmin ediyordu, dolayısıyla bu açıklamanın doğru olması pek muhtemel değil. Başka bir açıklama da Vega'nın oluştuğu [[yıldızlararası ortam]] genel olarak metal yoksunuydu.<ref name=mnras301_4_1099/>
Vega'nın anormal metal eksikliği onu zayıf bir [[Lambda Boötis yıldızı]] yapar.<ref name=bicds38_137/><ref name=apj548_2_77/> Ancak, A0-F0 [[Yıldız sınıflandırma (astronomi)|yıldız sınıfı]]'nın neden kimyasal olarak böylesine özel olduğu henüz bilinmiyor. Bu kimyasal anomalinin muhtemel bir açıklaması [[difüzyon]] ya da kütle kaybı olabilir, yine de yıldız modelleri böyle bir kimyasal durumun sadece Vega'nın yaşamının sonuna doğru oluşacağını tahmin ediyordu, dolayısıyla bu açıklamanın doğru olması pek muhtemel değil. Başka bir açıklama da Vega'nın oluştuğu [[yıldızlararası ortam]] genel olarak metal yoksunuydu.<ref name=mnras301_4_1099/>
133. satır: 133. satır:
{{Kaynakça|refs=
{{Kaynakça|refs=


<ref name="nature440_7086_896">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Peterson
<ref name="SIMBAD">{{Web kaynağı | url = http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?protocol=html&Ident=vega | başlık = SIMBAD query result: V* alf Lyr -- Variable Star | erişimtarihi = 30 Ekim 2007 | yayımcı = Centre de Données astronomiques de Strasbourg | tarih = 30 Ekim 2007 | yazar = Staff | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170926021742/http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?protocol=html&Ident=vega | arşivtarihi = 26 Eylül 2017 | ölüurl = hayır }}</ref>
| ad1=D. M. | soyadı2=Hummel | ad2=C. A. | soyadı3=Pauls | ad3=T. A. | soyadı4=Armstrong | ad4=J. T. | soyadı5=Benson | ad5=J. A. | soyadı6=Gilbreath | ad6=G. C. | soyadı7=Hindsley | ad7=R. B. | soyadı8=Hutter | ad8=D. J. | soyadı9=Johnston | ad9=K. J. |başlık=Vega is a rapidly rotating star |dergi=Nature |tarih=2006 |cilt=440 |sayı=7086 |sayfalar=896-899| arxiv=astro-ph/0603520 |doi=10.1038/nature04661 | pmid=16612375 |bibcode=2006Natur.440..896P | s2cid=533664
}}</ref>


<ref name="apj628_1_487">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Su | ad1=K. Y. L. | soyadı2=Rieke | ad2=G. H. | soyadı3=Misselt | ad3=K. A. | soyadı4=Stansberry | ad4=J. A. | soyadı5=Moro-Martin | ad5=A. | soyadı6=Stapelfeldt | ad6=K. R. | soyadı7=Werner | ad7=M. W. | soyadı8=Trilling | ad8=D. E. | soyadı9=Bendo | ad9=G. J. |başlık=The Vega Debris Disk: A Surprise from ''Spitzer'' |dergi=The Astrophysical Journal |tarih=2005 |cilt=628 |sayı=1 |sayfalar=487-500|doi=10.1086/430819 |bibcode=2005ApJ...628..487S|arxiv = astro-ph/0504086 | s2cid=18898968 }}</ref>
<ref name="bohlin">{{Akademik dergi kaynağı|bibcode=2004AJ....127.3508B|başlık=Hubble Space Telescope Absolute Spectrophotometry of Vega from the Far-Ultraviolet to the Infrared|dergi=The Astronomical Journal|cilt=127|sayı=6|sayfalar=3508-3515|soyadı1=Bohlin|ad1=R. C.|soyadı2=Gilliland|ad2=R. L.|yıl=2004|doi=10.1086/420715 }}</ref>


<ref name="apj124_1_514">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Song | ad1=Inseok | soyadı2=Weinberger | ad2=A. J. | soyadı3=Becklin | ad3=E. E. | soyadı4=Zuckerman | ad4=B. | soyadı5=Chen | ad5=C. |başlık=M-Type Vega-like Stars |dergi=The Astronomical Journal |tarih=2002 |cilt=124 |sayı=1 |sayfalar=514-518|doi=10.1086/341164 |bibcode=2002AJ....124..514S | arxiv=astro-ph/0204255 | s2cid=3450920 }}</ref>
<ref name="gcvs">{{Akademik dergi kaynağı|bibcode=2009yCat....102025S|başlık=VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007–2013)|dergi=VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S|cilt=1|sayfa=02025|soyadı1=Samus|ad1=N. N.|soyadı2=Durlevich|ad2=O. V.|yıl=2009|yazarlarıgöster=etal}}</ref>


<ref name="Hurt2021">{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Hurt |ad1=Spencer A. |soyadı2=Quinn |ad2=Samuel N. |soyadı3=Latham |ad3=David W. |soyadı4=Vanderburg |ad4=Andrew |soyadı5=Esquerdo |ad5=Gilbert A. |soyadı6=Calkins |ad6=Michael L. |soyadı7=Berlind |ad7=Perry |soyadı8=Angus |ad8=Ruth |soyadı9=Latham |ad9=Christian A. |soyadı10=Zhou |ad10=George |başlık=A Decade of Radial-velocity Monitoring of Vega and New Limits on the Presence of Planets |dergi=The Astronomical Journal |tarih=21 Ocak 2021 |cilt=161 |sayı=4 |sayfa=157 |doi=10.3847/1538-3881/abdec8 |arxiv=2101.08801 |bibcode=2021AJ....161..157H |s2cid=231693198 }}</ref>
<ref name="gray2003">{{Akademik dergi kaynağı|bibcode=2003AJ....126.2048G|arxiv=astro-ph/0308182|başlık=Contributions to the Nearby Stars (NStars) Project: Spectroscopy of Stars Earlier than M0 within 40 parsecs: The Northern Sample I|dergi=The Astronomical Journal|cilt=126|sayı=4|sayfalar=2048|soyadı1=Gray|ad1=R. O.|soyadı2=Corbally|ad2=C. J.|soyadı3=Garrison|ad3=R. F.|soyadı4=McFadden|ad4=M. T.|soyadı5=Robinson|ad5=P. E.|yıl=2003|doi=10.1086/378365|s2cid=119417105}}</ref>


<ref name="ducati">{{Akademik dergi kaynağı|bibcode=2002yCat.2237....0D|başlık=VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system|dergi=CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues|cilt=2237|soyadı1=Ducati|ad1=J. R.|yıl=2002}}</ref>
<ref name="IAU-CSN">{{Web kaynağı | url=http://www.pas.rochester.edu/~emamajek/WGSN/IAU-CSN.txt |başlık=IAU Catalog of Star Names |yayıncı=IAU Division C: Education, Outreach and Heritage (WGSN) |tarih=21 Ağustos 2016 |erişimtarihi=28 Temmuz 2016 }}</ref>


<ref name="rgcrv1966">{{cite conference | ad1=D. S. | soyadı1=Evans |bölüm=The Revision of the General Catalogue of Radial Velocities |başlık=Proceedings from IAU Symposium no. 30 |dergi=Determination of Radial Velocities and Their Applications |cilt=30 |sayfa=57 |tarih=20–24 Haziran 1966 |yer=Londra, İngiltere |bibcode=1967IAUS...30...57E }}</ref>


<ref name="aaa474_2_653">{{Akademik dergi kaynağı | soyadı1=van Leeuwen | ad1=F. |başlık=Validation of the new Hipparcos reduction |dergi=Astronomy and Astrophysics |cilt=474 |sayı=2 |tarih=November 2007 |sayfalar=653-664|doi=10.1051/0004-6361:20078357 |bibcode=2007A&A...474..653V | arxiv=0708.1752 | s2cid=18759600 }}</ref>


<ref name="Gatewood2008">{{Akademik dergi kaynağı|bibcode=2008AJ....136..452G|doi= 10.1088/0004-6256/136/1/452|başlık= Astrometric Studies of Aldebaran, Arcturus, Vega, the Hyades, and Other Regions|dergi= The Astronomical Journal|cilt= 136|sayı= 1|sayfalar=452-460|yıl= 2008|soyadı1 = Gatewood|ad1 = George }}</ref>


<ref name="apj708_1_71">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Yoon | ad1=Jinmi | soyadı2=Peterson | ad2=Deane M. | soyadı3=Kurucz | ad3=Robert L. | soyadı4=Zagarello | ad4=Robert J. |başlık=A New View of Vega's Composition, Mass, and Age |dergi=The Astrophysical Journal |cilt=708 |sayı=1 |sayfalar=71-79|tarih=Ocak 2010 |doi=10.1088/0004-637X/708/1/71 |bibcode=2010ApJ...708...71Y }}</ref>


<ref name="apj645_1_664">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Aufdenberg | ad1=J.P. | soyadı2=Mérand | ad2=A. | soyadı3=Coudé du Foresto | ad3=V. | soyadı4=Absil | ad4=O. | soyadı5=Di Folco | ad5=E. | soyadı6=Kervella | ad6=P. | soyadı7=Ridgway | ad7=S. T. | soyadı8=Berger | ad8=D. H. | soyadı9=ten Brummelaar | ad9=T. A. |başlık=First results from the CHARA Array: VII. Long-Baseline Interferometric Measurements of Vega Consistent with a Pole-On, Rapidly Rotating Star? |dergi=Astrophysical Journal |tarih=2006 |cilt=645 |sayı=1 |sayfalar=664-675|doi=10.1086/504149 |bibcode=2006ApJ...645..664A | arxiv=astro-ph/0603327 | s2cid=13501650 }}</ref>


<ref name="aaa391_3_1039">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Kinman | ad1=T. | soyadı2=Castelli | ad2=F. |başlık=The determination of T<sub>eff</sub> for metal-poor A-type stars using V and 2MASS J, H and K magnitudes |dergi=Astronomy and Astrophysics |tarih=2002 |cilt=391 |sayı=3 |sayfalar=1039-1052|doi=10.1051/0004-6361:20020806 |bibcode=2002A&A...391.1039K }}</ref>


<ref name="petit2022">{{Akademik dergi kaynağı|bibcode=2022A&A...666A..20P |başlık=A decade-long magnetic monitoring of Vega | soyadı1=Petit | ad1=P. | soyadı2=Böhm | ad2=T. | soyadı3=Folsom | ad3=C. P. | soyadı4=Lignières | ad4=F. | soyadı5=Cang | ad5=T. |dergi=Astronomy and Astrophysics |yıl=2022 |cilt=666 |sayfalar=A20|doi=10.1051/0004-6361/202143000 | arxiv=2208.09196 | s2cid=251710497 }}</ref>


<ref name="allen1963">{{Kitap kaynağı | ad1=Richard Hinckley | soyadı1=Allen |tarih=1963 |başlık=Star Names: Their Lore and Meaning |yayıncı=Courier Dover Publications | isbn=978-0-486-21079-7 | url=https://archive.org/details/starnamestheirlo00alle }}</ref>


<ref name="kendall1845">{{Kitap kaynağı | ad1=E. Otis | soyadı1=Kendall |tarih=1845 |başlık=Uranography: Or, A Description of the Heavens; Designed for Academics and Schools; Accompanied by an Atlas of the Heavens |yayıncı=Oxford University Press |yer=Philadelphia }}</ref>


<ref name="apj429_2_L81">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Gulliver | ad1=Austin F. | soyadı2=Hill | ad2=Graham | soyadı3=Adelman | ad3=Saul J. |başlık=Vega: A rapidly rotating pole-on star |dergi=The Astrophysical Journal |tarih=1994 |cilt=429 |sayı=2 |sayfalar=L81-L84|doi=10.1086/187418 |bibcode=1994ApJ...429L..81G }}</ref>


<ref name=aaa474_2_653>{{cite journal | last1=van Leeuwen | first1=F. | title=Validation of the new Hipparcos reduction | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=474 | issue=2 |date=November 2007 | pages=653–664 | doi=10.1051/0004-6361:20078357 | bibcode=2007A&A...474..653V | arxiv=0708.1752 | s2cid=18759600 }}</ref>
<ref name="stellarium">{{Web kaynağı | url=http://www.stellarium.org |başlık=Calculation by the ''Stellarium'' application version 0.10.2 |erişimtarihi=28 Temmuz 2009 }}</ref>


<ref name=SIMBAD>{{cite journal | author=Staff |url=http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?protocol=html&Ident=vega | title=V* alf Lyr – Variable Star | journal=SIMBAD | access-date=2007-10-30 }}—use the "display all measurements" option to show additional parameters.</ref>
<ref name="barger_white2000">{{Kitap kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Barger | ad1=M. Susan | soyadı2=White | ad2=William B. |tarih=2000 |orig-date=İlk yayını 1991 |başlık=The Daguerreotype: Nineteenth-Century Technology and Modern Science |yayıncı=JHU Press |sayfa=88 | isbn=978-0-8018-6458-2 }}</ref>


<ref name=aaa391_3_1039>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Kinman | first1=T. | last2=Castelli | first2=F. | title=The determination of T<sub>eff</sub> for metal-poor A-type stars using V and 2MASS J, H and K magnitudes | journal=Astronomy and Astrophysics | date=2002 | volume=391 | issue=3 | pages=1039–1052 | doi=10.1051/0004-6361:20020806 | bibcode=2002A&A...391.1039K | doi-access=free }}</ref>
<ref name="paps24_166">{{Akademik dergi kaynağı |soyadı=Barker |ad=George F. |başlık=On the Henry Draper Memorial Photographs of Stellar Spectra |dergi=Proceedings of the American Philosophical Society |tarih=1887 |cilt=24 |sayfalar=166-172}}</ref>


<ref name=apj645_1_664>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Aufdenberg | first1=J.P. | last2=Mérand | first2=A. | last3=Coudé du Foresto | first3=V. | last4=Absil | first4=O. | last5=Di Folco | first5=E. | last6=Kervella | first6=P. | last7=Ridgway | first7=S. T. | last8=Berger | first8=D. H. | last9=ten Brummelaar | first9=T. A. | title=First results from the CHARA Array: VII. Long-Baseline Interferometric Measurements of Vega Consistent with a Pole-On, Rapidly Rotating Star? | journal=Astrophysical Journal | date=2006 | volume=645 | issue=1 | pages=664–675 | doi=10.1086/504149 | bibcode=2006ApJ...645..664A | arxiv=astro-ph/0603327 | s2cid=13501650 }}</ref>
<ref name="nature440_7086_896">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Peterson
| ad1=D. M. | soyadı2=Hummel | ad2=C. A. | soyadı3=Pauls | ad3=T. A. | soyadı4=Armstrong | ad4=J. T. | soyadı5=Benson | ad5=J. A. | soyadı6=Gilbreath | ad6=G. C. | soyadı7=Hindsley | ad7=R. B. | soyadı8=Hutter | ad8=D. J. | soyadı9=Johnston | ad9=K. J. |başlık=Vega is a rapidly rotating star |dergi=Nature |tarih=2006 |cilt=440 |sayı=7086 |sayfalar=896-899| arxiv=astro-ph/0603520 |doi=10.1038/nature04661 | pmid=16612375 |bibcode=2006Natur.440..896P | s2cid=533664
}}</ref>


<ref name=rgcrv1966>{{cite conference | first1=D. S. | last1=Evans | contribution=The Revision of the General Catalogue of Radial Velocities | title=Proceedings from IAU Symposium no. 30 | journal=Determination of Radial Velocities and Their Applications | volume=30 | page=57 | date=June 20–24, 1966 | place=London, England | bibcode=1967IAUS...30...57E }}</ref>
<ref name="apj628_1_487">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Su | ad1=K. Y. L. | soyadı2=Rieke | ad2=G. H. | soyadı3=Misselt | ad3=K. A. | soyadı4=Stansberry | ad4=J. A. | soyadı5=Moro-Martin | ad5=A. | soyadı6=Stapelfeldt | ad6=K. R. | soyadı7=Werner | ad7=M. W. | soyadı8=Trilling | ad8=D. E. | soyadı9=Bendo | ad9=G. J. |başlık=The Vega Debris Disk: A Surprise from ''Spitzer'' |dergi=The Astrophysical Journal |tarih=2005 |cilt=628 |sayı=1 |sayfalar=487-500|doi=10.1086/430819 |bibcode=2005ApJ...628..487S|arxiv = astro-ph/0504086 | s2cid=18898968 }}</ref>


<ref name=stellarium>{{cite web | url=http://www.stellarium.org | title=Calculation by the ''Stellarium'' application version 0.10.2 | access-date=2009-07-28 }}</ref>
<ref name="apj124_1_514">{{Akademik dergi kaynağı |yazarlarıgöster=1 | soyadı1=Song | ad1=Inseok | soyadı2=Weinberger | ad2=A. J. | soyadı3=Becklin | ad3=E. E. | soyadı4=Zuckerman | ad4=B. | soyadı5=Chen | ad5=C. |başlık=M-Type Vega-like Stars |dergi=The Astronomical Journal |tarih=2002 |cilt=124 |sayı=1 |sayfalar=514-518|doi=10.1086/341164 |bibcode=2002AJ....124..514S | arxiv=astro-ph/0204255 | s2cid=3450920 }}</ref>


<ref name="Hurt2021">{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Hurt |ad1=Spencer A. |soyadı2=Quinn |ad2=Samuel N. |soyadı3=Latham |ad3=David W. |soyadı4=Vanderburg |ad4=Andrew |soyadı5=Esquerdo |ad5=Gilbert A. |soyadı6=Calkins |ad6=Michael L. |soyadı7=Berlind |ad7=Perry |soyadı8=Angus |ad8=Ruth |soyadı9=Latham |ad9=Christian A. |soyadı10=Zhou |ad10=George |başlık=A Decade of Radial-velocity Monitoring of Vega and New Limits on the Presence of Planets |dergi=The Astronomical Journal |tarih=21 Ocak 2021 |cilt=161 |sayı=4 |sayfa=157 |doi=10.3847/1538-3881/abdec8 |arxiv=2101.08801 |bibcode=2021AJ....161..157H |s2cid=231693198 }}</ref>


<ref name="IAU-CSN">{{Web kaynağı | url=http://www.pas.rochester.edu/~emamajek/WGSN/IAU-CSN.txt |başlık=IAU Catalog of Star Names |yayıncı=IAU Division C: Education, Outreach and Heritage (WGSN) |tarih=21 Ağustos 2016 |erişimtarihi=28 Temmuz 2016 }}</ref>



}}
<ref name=barger_white2000>{{cite book | display-authors=1 | last1=Barger | first1=M. Susan | last2=White | first2=William B. | date=2000 |orig-date=First published 1991 | title=The Daguerreotype: Nineteenth-Century Technology and Modern Science | publisher=JHU Press | page=88 | isbn=978-0-8018-6458-2 }}</ref>

<ref name=pasp2_10_249>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Holden | first1=Edward S. | last2=Campbell | first2=W. W. | title=Photographs of Venus, Mercury and Alpha Lyræ in Daylight | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific | date=1890 | volume=2 | issue=10 | pages=249–250 | doi=10.1086/120156 | bibcode=1890PASP....2..249H | s2cid=120286863 | doi-access=free }}</ref>

<ref name=paps24_166>{{cite journal | last=Barker | first=George F. | title=On the Henry Draper Memorial Photographs of Stellar Spectra | journal=Proceedings of the American Philosophical Society | date=1887 | volume=24 | pages=166–172 }}</ref>

<ref name=aip>{{cite web | work=Tools of Cosmology | url=https://history.aip.org/exhibits/cosmology/tools/tools-spectroscopy.htm| title=Spectroscopy and the Birth of Astrophysics | publisher=American Institute of Physics | access-date=2022-03-29}}</ref>

<ref name=klaus2002>{{cite book | first=Klaus | last=Hentschel | date=2002 | title=Mapping the Spectrum: Techniques of Visual Representation in Research and Teaching | publisher=Oxford University Press | isbn=978-0-19-850953-0 }}</ref>

<ref name=berry1899>{{cite book | first=Arthur | last=Berry | date=1899 | title=A Short History of Astronomy | url=https://archive.org/details/ashorthistoryas00berrgoog | publisher=Charles Scribner's Sons | location=New York | isbn=978-0-486-20210-5 }}</ref>

<ref name=debarbat1988>{{cite book | first=Wolfgang R. | last=Dick | last2=Ruben | first2=G. | date=1988 | chapter=The First Successful Attempts to Determine Stellar Parallaxes in the Light of the Bessel/Struve Correspondence | title=Mapping the Sky: Past Heritage and Future Directions | pages=119–121 | publisher=Springer | isbn=978-90-277-2810-4 | doi=10.1017/S007418090013949X }}</ref>

<ref name=astroprof>{{cite web | author=Anonymous | date=2007-06-28 | url=http://astroprofspage.com/archives/1011 | title=The First Parallax Measurements | publisher=Astroprof | access-date=2007-11-12 }}</ref>

<ref name=garfinkle1997>{{cite book | first=Robert A. | last=Garfinkle | date=1997 | title=Star-Hopping: Your Visa to Viewing the Universe | publisher=Cambridge University Press | isbn=978-0-521-59889-7 }}</ref>

<ref name=ajss45_83>{{cite journal | last=Cochran | first=A. L. | title=Spectrophotometry with a self-scanned silicon photodiode array. II – Secondary standard stars | journal=Astrophysical Journal Supplement Series | date=1981 | volume=45 | pages=83–96 | doi=10.1086/190708 | bibcode=1981ApJS...45...83C }}</ref>

<ref name=apj117_313>{{cite journal | display-authors=1 | last=Johnson | first=H. L. | author2=Morgan, W. W. | title=Fundamental stellar photometry for standards of spectral type on the revised system of the Yerkes spectral atlas | journal=Astrophysical Journal | date=1953 | volume=117 | pages=313–352 | doi=10.1086/145697 | bibcode=1953ApJ...117..313J }}</ref>

<ref name=eso20020306>{{cite web | last=Walsh | first=J. | date=2002-03-06 | url=http://www.eso.org/observing/standards/spectra/hr7001.html | archive-url=https://web.archive.org/web/20070209043623/http://www.eso.org/observing/standards/spectra/hr7001.html | archive-date=2007-02-09 | title=Alpha Lyrae (HR7001) | work=Optical and UV Spectrophotometric Standard Stars | publisher=ESO | access-date=2007-11-15 }}—flux versus wavelength for Vega.</ref>

<ref name=mcmahon2005>{{cite web | last=McMahon | first=Richard G. | date=2005-11-23 | url=http://www.ast.cam.ac.uk/~rgm/magnitudes/vega_hl75.dat | format=Text | title=Notes on Vega and magnitudes | publisher=University of Cambridge | access-date=2007-11-07 }}</ref>

<ref name=araa33_1_75>{{cite journal | first1=A. | display-authors=1 | last1=Gautschy | first2=H. | last2=Saio | title=Stellar Pulsations Across The HR Diagram: Part 1 | journal=Annual Review of Astronomy and Astrophysics | date=1995 | volume=33 | issue=1 | pages=75–114 | doi=10.1146/annurev.aa.33.090195.000451 | bibcode=1995ARA&A..33...75G }}</ref>

<ref name=merezhin>{{cite web | display-authors=1 | last1=I.A. | first1=Vasil'yev | last2=Merezhin | first2=V. P. | last3=Nalimov | first3=V. N. | last4=Novosyolov | first4=V. A. | url=http://www.konkoly.hu/pub/ibvs/3301/3308.txt | title=On the Variability of Vega | date=1989-03-17 | publisher=Commission 27 of the I.A.U | access-date=2007-10-30 }}</ref>

<ref name=hayes1984>{{cite conference | first=D. S. | last=Hayes | contribution=Stellar absolute fluxes and energy distributions from 0.32 to 4.0 microns | title=Proceedings of the Symposium, Calibration of fundamental stellar quantities | journal=Calibration of Fundamental Stellar Quantities | volume=111 | pages=225–252 | date=May 24–29, 1984 | bibcode=1985IAUS..111..225H}}</ref>

<ref name=GSM>{{cite book | last=Perryman | first=Michael | title=The Making of History's Greatest Star Map | location=Heidelberg | publisher=Springer-Verlag | date=2010 | doi=10.1007/978-3-642-11602-5| series=Astronomers' Universe | isbn=978-3-642-11601-8 | bibcode=2010mhgs.book.....P | url=https://cds.cern.ch/record/1338896 }}</ref>

<ref name=nature307_5950_441>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Harvey | first1=Paul E. | last2=Wilking | first2=Bruce A. | last3=Joy | first3=Marshall | title=On the far-infrared excess of Vega | journal=Nature | date=1984 | volume=307 | issue=5950 | pages=441–442 | doi=10.1038/307441a0 | bibcode=1984Natur.307..441H | s2cid=4330793 }}</ref>

<ref name=pasachoff2000>{{cite book | first1=Jay M. | last1=Pasachoff | date=2000 | title=A Field Guide to Stars and Planets | edition=4th | publisher=Houghton Mifflin Field Guides | isbn=978-0-395-93431-9 }}</ref>

<ref name=upgren1998>{{cite book | first=Arthur R. | last=Upgren | date=1998 | title=Night Has a Thousand Eyes: A Naked-Eye Guide to the Sky, Its Science, and Lore | publisher=Basic Books | isbn=978-0-306-45790-6 | bibcode=1998nhte.book.....U }}</ref>

<ref name=ajss40_733>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Mengel | first1=J. G. | last2=Demarque | first2=P. | last3=Sweigart | first3=A. V. | last4=Gross | first4=P. G. | title=Stellar evolution from the zero-age main sequence | journal=Astrophysical Journal Supplement Series | date=1979 | volume=40 | pages=733–791 | doi=10.1086/190603 | bibcode=1979ApJS...40..733M }}—From pages 769–778: for stars in the range {{nowrap|1.75 < ''M'' < 2.2}}, {{nowrap|0.2 < Y < 0.3}} and {{nowrap|0.004 < ''Z'' < 0.01}}, stellar models give an age range of {{val|0.43|–|1.64|e=9|u=years}} between a star joining the main sequence and turning off to the red giant branch. With a mass closer to 2.2, however, the interpolated age for Vega is less than a billion.</ref>

<ref name=apj708_1_71>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Yoon | first1=Jinmi | last2=Peterson | first2=Deane M. | last3=Kurucz | first3=Robert L. | last4=Zagarello | first4=Robert J. | title=A New View of Vega's Composition, Mass, and Age | journal=The Astrophysical Journal | volume=708 | issue=1 | pages=71–79 |date=January 2010 | doi=10.1088/0004-637X/708/1/71 | bibcode=2010ApJ...708...71Y | doi-access=free }}</ref>

<ref name=asp93_2_333>{{cite journal | last=Fernie | first=J. D. | title=On the variability of Vega | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific | date=1981 | volume=93 | issue=2 | pages=333–337 | bibcode=1981PASP...93..333F | doi=10.1086/130834 | doi-access=free }}</ref>

<ref name=salaris_cassisi2005>{{cite book | display-authors=1 | last1=Salaris | first1=Maurizio | last2=Cassisi | first2=Santi | date=2005 | title=Evolution of Stars and Stellar Populations | url=https://archive.org/details/evolutionofstars0000sala | url-access=registration | page=[https://archive.org/details/evolutionofstars0000sala/page/120 120] | publisher=John Wiley and Sons | isbn=978-0-470-09220-0 }}</ref>

<ref name=apj601_1_512>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Browning | first1=Matthew | last2=Brun | first2=Allan Sacha | last3=Toomre | first3=Juri | title=Simulations of core convection in rotating A-type stars: Differential rotation and overshooting | journal=Astrophysical Journal | date=2004 | volume=601 | issue=1 | pages=512–529 | doi=10.1086/380198 | bibcode=2004ApJ...601..512B | arxiv = astro-ph/0310003 | s2cid=16201995 }}</ref>

<ref name=padmanabhan2002>{{cite book | first=Thanu | last=Padmanabhan | date=2002 | title=Theoretical Astrophysics | publisher=Cambridge University Press | isbn=978-0-521-56241-6 }}</ref>

<ref name=apj161_1015>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Oke | first1=J. B. | last2=Schild | first2=R. E. | title=The Absolute Spectral Energy Distribution of Alpha Lyrae | journal=Astrophysical Journal | date=1970 | volume=161 | pages=1015–1023 | doi=10.1086/150603 | bibcode=1970ApJ...161.1015O }}</ref>

<ref name=richmond>{{cite web | last=Richmond | first=Michael | url=http://spiff.rit.edu/classes/phys440/lectures/boltz/boltz.html | title=The Boltzmann Equation | publisher=Rochester Institute of Technology | access-date=2007-11-15 }}</ref>

<ref name=clayton1983>{{cite book | first=Donald D. | last=Clayton | date=1983 | title=Principles of Stellar Evolution and Nucleosynthesis | url=https://archive.org/details/principlesofstel0000clay | url-access=registration | publisher=University of Chicago Press | isbn=978-0-226-10953-4 }}</ref>

<ref name=mnras197_57>{{cite journal | last=Michelson | first=E. | title=The near ultraviolet stellar spectra of alpha Lyrae and beta Orionis | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | date=1981 | volume=197 | pages=57–74 | bibcode=1981MNRAS.197...57M | doi=10.1093/mnras/197.1.57| doi-access=free }}</ref>

<ref name=aaa318_215>{{cite journal | last=Schmitt | first=J. H. M. M. | title=Coronae on solar-like stars | journal=Astronomy and Astrophysics | date=1999 | volume=318 | pages=215–230 | bibcode=1997A&A...318..215S }}</ref>

<ref name=sao389>{{cite journal | last=Vaiana | first=G. S. | date=1980 | title=Stellar Coronae – Overview of the Einstein / CFA Stellar Survey In: ''Cool Stars, Stellar Systems, and the Sun'' | journal=SAO Special Report | volume=389 | issue=389 | editor=A. K. Dupree | pages=195–215 | bibcode=1980SAOSR.389..195V }}</ref>

<ref name=apj213_5_874>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Munro | first1=R. H. | last2=Jackson | first2=B. V. |date=May 1977 | title=Physical properties of a polar coronal hole from 2 to 5 solar radii | journal=Astrophysical Journal | volume=213 | issue=5 | pages=874–86 | bibcode=1977ApJ...213..874M | doi=10.1086/155220 }}</ref>

<ref name=aaa500_3_L41>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Lignières | first1=F. | last2=Petit | first2=P. | last3=Böhm | first3=T. | last4=Aurière | first4=M. | date=2009 | title=First evidence of a magnetic field on Vega | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=500 | issue=3 | pages=L41–L44 | doi=10.1051/0004-6361/200911996 | bibcode=2009A&A...500L..41L|arxiv = 0903.1247 | s2cid=6021105 }}</ref>

<ref name=sd20090726>{{cite web | author=Staff | title=Magnetic Field On Bright Star Vega | work=Science Daily | date=July 26, 2009 | url=https://www.sciencedaily.com/releases/2009/06/090623111947.htm | access-date=2009-07-30 }}</ref>

<ref name=apj229_661>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Topka | first1=K. | last2=Fabricant | first2=D. | last3=Harnden | first3=F.R. Jr. | last4=Gorenstein | first4=P. | last5=Rosner | first5=R. | title=Detection of soft X-rays from Alpha Lyrae and Eta Bootis with an imaging X-ray telescope | journal=Astrophysical Journal | date=1979 | volume=229 | page=661 | doi=10.1086/157000 | bibcode=1979ApJ...229..661T }}</ref>

<ref name=apj429_2_L81>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Gulliver | first1=Austin F. | last2=Hill | first2=Graham | last3=Adelman | first3=Saul J. | title=Vega: A rapidly rotating pole-on star | journal=The Astrophysical Journal | date=1994 | volume=429 | issue=2 | pages=L81–L84 | doi=10.1086/187418 | bibcode=1994ApJ...429L..81G }}</ref>

<ref name=noao2006>{{cite web | author=Staff | date=2006-01-10 | title=Rapidly Spinning Star Vega has Cool Dark Equator | publisher=National Optical Astronomy Observatory | url=http://www.noao.edu/outreach/press/pr06/pr0603.html | access-date=2007-11-18 }}</ref>

<ref name=adelman2004>{{cite journal | last=Adelman | first=Saul J. | title=The physical properties of normal A stars | journal=Proceedings of the International Astronomical Union | volume=2004 |issue=IAUS224 | pages=1–11 | date=July 2004 | doi=10.1017/S1743921304004314 | bibcode=2004IAUS..224....1A | doi-access=free }}</ref>

<ref name=science317_5836_325>{{cite journal | last=Quirrenbach | first=Andreas | title=Seeing the Surfaces of Stars | journal=Science | date=2007 | volume=317 | issue=5836 | pages=325–326 | doi=10.1126/science.1145599 | pmid=17641185 | s2cid=118213499 }}</ref>

<ref name=apj644_2_1291>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Antia | first1=H. M. | last2=Basu | first2=Sarbani | title=Determining Solar Abundances Using Helioseismology | journal=The Astrophysical Journal | date=2006 | volume=644 | issue=2 | pages=1292–1298 | doi=10.1086/503707 | bibcode=2006ApJ...644.1292A |arxiv = astro-ph/0603001 | s2cid=15334093 }}</ref>

<ref name=bicds38_137>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Renson | first1=P. | last2=Faraggiana | first2=R. | last3=Boehm | first3=C. | title=Catalogue of Lambda Bootis Candidates | journal=Bulletin d'Information du Centre de Données Stellaires | date=1990 | volume=38 | pages=137–149 | bibcode=1990BICDS..38..137R }}—Entry for HD 172167 on p. 144.</ref>

<ref name=apj548_2_77>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Qiu | first1=H. M. | last2=Zhao | first2=G. | last3=Chen | first3=Y. Q. | last4=Li | first4=Z. W. | title=The Abundance Patterns of Sirius and Vega | journal=The Astrophysical Journal | date=2001 | volume=548 | issue=2 | pages=77–115 | doi=10.1086/319000 | bibcode=2001ApJ...548..953Q | doi-access=free }}</ref>

<ref name=mnras301_4_1099>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Martinez | first1=Peter | last2=Koen | first2=C. | last3=Handler | first3=G. | last4=Paunzen | first4=E. | title=The pulsating lambda Bootis star HD 105759 | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | date=1998 | volume=301 | issue=4 | pages=1099–1103 | doi=10.1046/j.1365-8711.1998.02070.x | bibcode=1998MNRAS.301.1099M | doi-access=free }}</ref>

<ref name=apj348_712>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Adelman | first1=Saul J. | last2=Gulliver | first2=Austin F. | title=An elemental abundance analysis of the superficially normal A star Vega | journal=Astrophysical Journal, Part 1 | date=1990 | volume=348 | pages=712–717 | doi=10.1086/168279 | bibcode=1990ApJ...348..712A }}</ref>

<ref name=aaa323_L49>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Perryman | first1=M. A. C. | last2=Lindegren | first2=L. | last3=Kovalevsky | first3=J. | last4=Hoeg | first4=E. | last5=Bastian | first5=U. | last6=Bernacca | first6=P. L. | last7=Crézé | first7=M. | last8=Donati | first8=F. | last9=Grenon | first9=M. | title=The Hipparcos Catalogue | journal=Astronomy and Astrophysics | date=1997 | volume=323 | pages=L49–L52 | bibcode=1997A&A...323L..49P }}</ref>

<ref name=majewski2006>{{cite web |last1=Majewski |first1=Steven R. |date=2006 |url=http://www.astro.virginia.edu/class/majewski/astr551/lectures/VELOCITIES/velocities.html |archive-url=https://archive.today/20120125061201/http://www.astro.virginia.edu/class/majewski/astr551/lectures/VELOCITIES/velocities.html |archive-date=2012-01-25 |title=Stellar Motions |publisher=University of Virginia |access-date=2007-09-27 }}—The net proper motion is given by:
:<math>\begin{smallmatrix}\mu = \sqrt{ {\mu_\delta}^2 + {\mu_\alpha}^2 \cdot \cos^2 \delta }\ =\ 327.78\ \text{mas/y} \end{smallmatrix}</math>
where <math>\mu_\alpha</math> and <math>\mu_\delta</math> are the components of proper motion in the R.A. and Declination, respectively, and <math>\delta</math> is the Declination.</ref>

<ref name=moulton1906>{{cite book | first=Forest Ray | last=Moulton | date=1906 | page=[https://archive.org/details/anintroductiont19unkngoog/page/n534 502] | title=An Introduction to Astronomy | url=https://archive.org/details/anintroductiont19unkngoog | publisher=The Macmillan company }}</ref>

<ref name=inglis2003>{{cite book | first=Mike | last=Inglis | date=2003 | title=Observer's Guide to Stellar Evolution: The Birth, Life, and Death of Stars | publisher=Springer | isbn=978-1-85233-465-9 }}</ref>



<ref name=aaa339>{{cite journal | last=Barrado y Navascues | first=D. | title=The Castor moving group. The age of Fomalhaut and VEGA | journal=Astronomy and Astrophysics | date=1998 | volume=339 | pages=831–839 | bibcode=1998A&A...339..831B |arxiv = astro-ph/9905243 }}</ref>

<ref name=apj285_808>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Harper | first1=D. A. | last2=Loewenstein | first2=R. F. | last3=Davidson | first3=J. A. | title=On the nature of the material surrounding VEGA | journal=Astrophysical Journal, Part 1 | date=1984 | volume=285 | pages=808–812 | doi=10.1086/162559 | bibcode=1984ApJ...285..808H }}</ref>

<ref name=mnras_97_423>{{cite journal | last1=Robertson | first1=H. P. | author-link = Howard Percy Robertson | title=Dynamical effects of radiation in the solar system | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=97 | issue=6 | pages=423–438 |date=April 1937 | bibcode=1937MNRAS..97..423R | doi=10.1093/mnras/97.6.423| doi-access=free }}</ref>

<ref name=mnras314_4_702>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Dent | first1=W. R. F. | last2=Walker | first2=H. J. | last3=Holland | first3=W. S. | last4=Greaves | first4=J. S. | title=Models of the dust structures around Vega-excess stars | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | date=2000 | volume=314 | issue=4 | pages=702–712 | doi=10.1046/j.1365-8711.2000.03331.x | bibcode=2000MNRAS.314..702D | doi-access=free }}</ref>

<ref name=apj559_1_237>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Ciardi | first1=David R. | last2=van Belle | first2=Gerard T. | last3=Akeson | first3=Rachel L. | last4=Thompson | first4=Robert R. | last5=Lada | first5=Elizabeth A. | last6=Howell | first6=Steve B. | title=On The Near-Infrared Size of Vega | journal=The Astrophysical Journal | date=2001 | volume=559 | issue=1 | pages=237–244 | bibcode=2001ApJ...559.1147C | doi=10.1086/322345 |arxiv = astro-ph/0105561 | s2cid=15898697 }}</ref>

<ref name=aaa534_1_237>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Defrère | first1=D. | last2=Absil | first2=O. | last3=Augereau | first3=J.C. | last4=Di Folco | first4=E. | title=Hot exozodiacal dust resolved around Vega with IOTA/IONIC | journal=Astronomy and Astrophysics | date=2011 | volume=534 | pages=A5 | doi=10.1051/0004-6361/201117017 | bibcode=2011A&A...534A...5D | arxiv = 1108.3698 | s2cid=8291382 }}</ref>

<ref name=aaa452_1_237>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Absil | first1=O. | last2=di Folco | first2=E. | last3=Mérand | first3=A. | last4=Augereau | first4=J.-C. | last5=Coudé du Foresto | first5=V. | last6=Aufdenberg | first6=J. P. | last7=Kervella | first7=P. | last8=Ridgway | first8=S. T. | last9=Berger | first9=D. H. | title=Circumstellar material in the Vega inner system revealed by CHARA/FLUOR | journal=Astronomy and Astrophysics | date=2006 | volume=452 | issue=1 | pages=237–244 | doi=10.1051/0004-6361:20054522 | bibcode=2006A&A...452..237A |arxiv = astro-ph/0604260 | s2cid=2165054 }}</ref>

<ref name=girault_rime_2006>{{cite web | last=Girault-Rime | first=Marion | date=Summer 2006 | url=http://www2.cnrs.fr/en/578.htm | title=Vega's Stardust | publisher=CNRS International Magazine | access-date=2007-11-19 }}</ref>

<ref name=nature392_6678_788>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Holland | first1=Wayne S. | last2=Greaves | first2=Jane S. | last3=Zuckerman | first3=B. | last4=Webb | first4=R. A. | last5=McCarthy | first5=Chris | last6=Coulson | first6=Iain M. | last7=Walther | first7=D. M. | last8=Dent | first8=William R. F. | last9=Gear | first9=Walter K. | title=Submillimetre images of dusty debris around nearby stars | journal=Nature | date=1998 | volume=392 | issue=6678 | pages=788–791 | bibcode=1998Natur.392..788H | doi=10.1038/33874 | s2cid=4373502 }}</ref>

<ref name=jac19980421>{{cite web|author=Staff |date=1998-04-21 |title=Astronomers discover possible new Solar Systems in formation around the nearby stars Vega and Fomalhaut |publisher=Joint Astronomy Centre |url=http://outreach.jach.hawaii.edu/pressroom/1998_vega/ |access-date=2007-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081216160151/http://outreach.jach.hawaii.edu/pressroom/1998_vega/ |archive-date=2008-12-16 }}</ref>

<ref name=apj569_2_L115>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Wilner| first1=D. | last2=Holman | first2=M. | last3=Kuchner | first3=M. | last4=Ho | first4=P. T. P. | title=Structure in the Dusty Debris around Vega | journal=The Astrophysical Journal | date=2002 | volume=569 | issue=2 | pages=L115–L119 | doi=10.1086/340691 | bibcode=2002ApJ...569L.115W |arxiv = astro-ph/0203264 | s2cid=36818074}}</ref>

<ref name=apj598_2_1321>{{cite journal | last=Wyatt | first=M. | title=Resonant Trapping of Planetesimals by Planet Migration: Debris Disk Clumps and Vega's Similarity to the Solar System | journal=The Astrophysical Journal | year=2003 | volume=598 | issue=2 | pages=1321–1340 | doi=10.1086/379064 | bibcode=2003ApJ...598.1321W |arxiv = astro-ph/0308253 | s2cid=10755059 }}</ref>

<ref name=roe20031201>{{cite web | display-authors=1 | last1=Gilchrist | first1=E. | date=2003-12-01 | last2=Wyatt | first2=M. | last3=Holland | first3=W. | last4=Maddock | first4=J. | last5=Price | first5=D. P. | title=New evidence for Solar-like planetary system around nearby star | publisher=Royal Observatory, Edinburgh | url=http://www.roe.ac.uk/roe/support/pr/pressreleases/vega.html | access-date=2007-10-30 }}</ref>

<ref name=apj652_2_1729>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Itoh | first1=Yoichi | last2=Oasa | first2=Yumiko | last3=Fukagawa | first3=Misato | title=Coronagraphic Search for Extrasolar Planets around ε Eri and Vega | journal=The Astrophysical Journal | date=2006 | volume=652 | issue=2 | pages=1729–1733 | doi=10.1086/508420 | bibcode=2006ApJ...652.1729I | arxiv=astro-ph/0608362 | s2cid=119542260 }}</ref>

<ref name=aaa531>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Piétu | first1=V. | last2=di Folco | first2=E. | last3=Guilloteau | first3=S. | last4=Gueth | first4=F. | last5=Cox | first5=P. | title=High-sensitivity search for clumps in the Vega Kuiper-belt. New PdBI 1.3 mm observations | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=531 |date=July 2011 | doi=10.1051/0004-6361/201116796 | bibcode=2011A&A...531L...2P | arxiv=1105.2586 | pages=L2| s2cid=55674804 }}</ref>

<ref name=pasp97_180>{{cite journal | display-authors=1 | last1=Campbell | first1=B. | last2=Garrison | first2=R. F. | title=On the inclination of extra-solar planetary orbits | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific | date=1985 | volume=97 | pages=180–182 | doi=10.1086/131516 | bibcode=1985PASP...97..180C | doi-access=free }}</ref>

<ref name=mnras55_429>{{cite journal | last=Knobel | first=E. B. | title=Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=55 | issue=8 | pages=429–438 |date=June 1895 | bibcode=1895MNRAS..55..429K | doi=10.1093/mnras/55.8.429| doi-access=free }}</ref>

<ref name=massey2001>{{cite book |first=Gerald |last=Massey |date=2001 |title=Ancient Egypt: the Light of the World |publisher=Adamant Media Corporation <!--|ISBN=140217442X --> |isbn=978-1-60206-086-9}}</ref>

<ref name=olcott1911>{{cite book | first=William Tyler | last=Olcott | date=1911 | title=Star Lore of All Ages: A Collection of Myths, Legends, and Facts Concerning the Constellations of the Northern Hemisphere | url=https://archive.org/details/starloreofallage00olcouoft | publisher=G.P. Putnam's sons | isbn=978-0-7873-1096-7 | bibcode=1911slaa.book.....O }}</ref>

<ref name=houlding2005>{{cite web | last=Houlding | first=Deborah |date=December 2005 | url=http://www.skyscript.co.uk/lyre.html | title=Lyra: The Lyre | publisher=Sktscript | access-date=2007-11-04 }}</ref>

<ref name=brill7_292>{{cite book | display-authors=1 | first1=M. Th. | last1=Houtsma | last2=Wensinck | first2=A. J. | last3=Gibb | first3=H. A. R. | last4=Heffening | first4=W. | last5=Lévi-Provençal | date=1987 | title=E. J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–36 | volume=VII | page=292 | publisher=E.J. Brill }}</ref>

<ref name=chaikin1990>{{cite book | first=Andrew L. | last=Chaikin | editor1-last=Beatty | editor1-first=J. K. | editor2-last=Petersen | editor2-first=C. C. | date=1990 | title=The New Solar System | edition=4th | publisher=Cambridge University Press | location=Cambridge, England | isbn=978-0-521-64587-4 }}</ref>

<ref name=roy_clarke2003>{{cite book | first1=Archie E. | display-authors=1 | last1=Roy | last2=Clarke | first2=David | date=2003 | title=Astronomy: Principles and Practice | publisher=CRC Press | isbn=978-0-7503-0917-2 }}</ref>

<ref name=jps28_18>{{cite journal | last1=Smith | first1=S. Percy | title=The Fatherland of the Polynesians – Aryan and Polynesian Points of Contact | journal=The Journal of the Polynesian Society | date=1919 | volume=28 | pages=18–20 | url=https://books.google.com/books?id=0sh9-6UH644C&pg=PA27 }}</ref>

<ref name=kendall1845>{{cite book | first1=E. Otis | last1=Kendall |author-link1=E. Otis Kendall | date=1845 | title=Uranography: Or, A Description of the Heavens; Designed for Academics and Schools; Accompanied by an Atlas of the Heavens | publisher=Oxford University Press | location=Philadelphia }}</ref>

<ref name=allen1963>{{cite book | first1=Richard Hinckley | last1=Allen | date=1963 | title=Star Names: Their Lore and Meaning | publisher=Courier Dover Publications | isbn=978-0-486-21079-7 | url-access=registration | url=https://archive.org/details/starnamestheirlo00alle }}</ref>


<ref name=gray2003>{{cite journal|bibcode=2003AJ....126.2048G|arxiv=astro-ph/0308182|title=Contributions to the Nearby Stars (NStars) Project: Spectroscopy of Stars Earlier than M0 within 40 parsecs: The Northern Sample I|journal=The Astronomical Journal|volume=126|issue=4|pages=2048|last1=Gray|first1=R. O.|last2=Corbally|first2=C. J.|last3=Garrison|first3=R. F.|last4=McFadden|first4=M. T.|last5=Robinson|first5=P. E.|year=2003|doi=10.1086/378365|s2cid=119417105}}</ref>

<ref name=gray2007>{{cite journal |last=Gray|first=Raymond|date=2007|title=The Problems with Vega|journal=The Future of Photometric, Spectrophotometric and Polarimetric Standardization, ASP Conference Series, Proceedings of a Conference Held 8–11 May 2006 in Blankenberge, Belgium|volume=364|pages=305–|bibcode = 2007ASPC..364..305G }}</ref>

<ref name=butkovskaya2011>{{cite journal |last=Butkovskaya|first=Varvara|date=2011|title=The long-term variability of Vega|journal=Astronomische Nachrichten|volume=332|issue=9–10|pages=956–960|doi=10.1002/asna.201111587|bibcode = 2011AN....332..956B }}</ref>


<ref name="sibthorpe2010">{{cite journal
| title=The Vega debris disc: A view from Herschel
| display-authors=1
| last1=Sibthorpe | first1=B. | last2=Vandenbussche | first2=B.
| last3=Greaves | first3=J. S. | last4=Pantin | first4=E.
| last5=Olofsson | first5=G. | last6=Acke | first6=B.
| last7=Barlow | first7=M. J. | last8=Blommaert | first8=J. A. D. L.
| last9=Bouwman | first9=J. | last10=Brandeker | first10=A.
| last11=Cohen | first11=M. | last12=De Meester | first12=W.
| last13=Dent | first13=W. R. F. | last14=di Francesco | first14=J.
| last15=Dominik | first15=C. | last16=Fridlund | first16=M.
| last17=Gear | first17=W. K. | last18=Glauser | first18=A. M.
| last19=Gomez | first19=H. L. | last20=Hargrave | first20=P. C.
| last21=Harvey | first21=P. M. | last22=Henning | first22=Th.
| last23=Heras | first23=A. M. | last24=Hogerheijde | first24=M. R.
| last25=Holland | first25=W. S. | last26=Ivison | first26=R. J.
| last27=Leeks | first27=S. J. | last28=Lim | first28=T. L.
| last29=Liseau | first29=R. | last30=Matthews | first30=B. C.
| last31=Naylor | first31=D. A. | last32=Pilbratt | first32=G. L.
| last33=Polehampton | first33=E. T. | last34=Regibo | first34=S.
| last35=Royer | first35=P. | last36=Sicilia-Aguilar | first36=A.
| last37=Swinyard | first37=B. M. | last38=Waelkens | first38=C.
| last39=Walker | first39=H. J. | last40=Wesson | first40=R.
| journal=Astronomy and Astrophysics | volume=518 | pages=L130
| id=L130 | date=2010
| doi=10.1051/0004-6361/201014574 | bibcode=2010A&A...518L.130S
| arxiv=1005.3543 | s2cid=6461181
}}</ref>

<ref name=aa575_A35>{{cite journal
| last1=Bailer-Jones | first1=C. A. L.
| title=Close encounters of the stellar kind
| journal=Astronomy & Astrophysics
| volume=575 | id=A35 | page=13 | date=March 2015
| doi=10.1051/0004-6361/201425221
| bibcode=2015A&A...575A..35B
| arxiv=1412.3648 | s2cid=59039482
}}</ref>

<ref name=aa577_A64>{{cite journal
| display-authors=1 | last1=Böhm | first1=T.
| last2=Holschneider | first2=M. | last3=Lignières | first3=F.
| last4=Petit | first4=P. | last5=Rainer | first5=M.
| last6=Paletou | first6=F. | last7=Wade | first7=G.
| last8=Alecian | first8=E. | last9=Carfantan | first9=H.
| last10=Blazère | first10=A. | last11=Mirouh | first11=G. M.
| title=Discovery of starspots on Vega. First spectroscopic detection of surface structures on a normal A-type star
| journal=Astronomy & Astrophysics
| volume=577 | id=A64 | page=12 | date=May 2015
| doi=10.1051/0004-6361/201425425 | bibcode=2015A&A...577A..64B
| arxiv=1411.7789 | s2cid=53548120 }}</ref>

<ref name="Gatewood2008">{{cite journal|bibcode=2008AJ....136..452G|doi = 10.1088/0004-6256/136/1/452|title = Astrometric Studies of Aldebaran, Arcturus, Vega, the Hyades, and Other Regions|journal = The Astronomical Journal|volume = 136|issue = 1|pages = 452–460|year = 2008|last1 = Gatewood|first1 = George|doi-access = free}}</ref>

<ref name=bohlin>{{cite journal|bibcode=2004AJ....127.3508B|title=Hubble Space Telescope Absolute Spectrophotometry of Vega from the Far-Ultraviolet to the Infrared|journal=The Astronomical Journal|volume=127|issue=6|pages=3508–3515|last1=Bohlin|first1=R. C.|last2=Gilliland|first2=R. L.|year=2004|doi=10.1086/420715|doi-access=free}}</ref>

<ref name=gcvs>{{cite journal|bibcode=2009yCat....102025S|title=VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007–2013)|journal=VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S|volume=1|page=02025|last1=Samus|first1=N. N.|last2=Durlevich|first2=O. V.|year=2009|display-authors=etal}}</ref>

<ref name=ducati>{{cite journal|bibcode=2002yCat.2237....0D|title=VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system|journal=CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues|volume=2237|last1=Ducati|first1=J. R.|year=2002}}</ref>

<ref name=aeea>{{cite web|url=http://aeea.nmns.edu.tw/2006/0607/ap060703.html |language=zh| trans-title=AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) |title=天文教育資訊網 |date=2006-07-03|access-date=2019-01-06}}</ref>

<ref name=zh>{{cite book|author=陳久金|title=中國星座神話|url=https://books.google.com/books?id=0Vex0rYzdu8C|year=2005|publisher=五南圖書出版股份有限公司|isbn=978-986-7332-25-7}}</ref>


<ref name="tomkin1998">{{cite journal|title=Once and Future Celestial Kings|date=April 1998|issue=4|pages=59–63|journal=Sky and Telescope|volume=95|last=Tomkin|first=Jocelyn|bibcode=1998S&T....95d..59T}} – based on computations from [[HIPPARCOS]] data. (The calculations exclude stars whose distance or [[proper motion]] is uncertain.) [ftp://tlgleonid.asuscomm.com/HITACHI/BOOK_ASTRO/S&T/SkyandTelescope_1998%20-%20astronomy/04/199804059063.pdf PDF]{{dead link|date=November 2017|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref>

<ref name=petit2022>{{cite journal| bibcode=2022A&A...666A..20P | title=A decade-long magnetic monitoring of Vega | last1=Petit | first1=P. | last2=Böhm | first2=T. | last3=Folsom | first3=C. P. | last4=Lignières | first4=F. | last5=Cang | first5=T. | journal=Astronomy and Astrophysics | year=2022 | volume=666 | pages=A20 | doi=10.1051/0004-6361/202143000 | arxiv=2208.09196 | s2cid=251710497 }}</ref>


== Dış bağlantılar ==
== Dış bağlantılar ==
223. satır: 441. satır:
[[Kategori:Kuzey kutup yıldızları]]
[[Kategori:Kuzey kutup yıldızları]]
[[Kategori:Navigasyon yıldızı]]
[[Kategori:Navigasyon yıldızı]]

<references />

Sayfanın 13.51, 21 Temmuz 2023 tarihindeki hâli

Vega (α Lyrae)
Çalgı takımyıldızı'nın sınırlarını ve yıldızların konumlarını gösteren diyagram
Vega'nın konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi
Dönem J2000.0      Ekinoks J2000.0
TakımyıldızÇalgı
Sağ açıklık (α)18sa 36d 56,3364s[1]
Dik açıklık (δ)+38° 47′ 01,291″[1]
Görünür büyüklük (V)0,026[2] (−0,02 – +0,07)[3]
Sınıflandırma
Evrimsel aşamaAnakol
Tayfsal sınıf
A0Va[4]
U−B renk ölçeği0,00[5]
B−V renk ölçeği0,00[5]
Değişen yıldız tipiDSCTC[3]
Astrometri
Dikey hız ()−13,9±0,9[6] km/s
Özdevinim (μ)RA: 200,94[7] mys/y
Dec.: 286,23[7] mys/y
Iraklık açısı (π)130,23 ± 0,36[7] mys
Uzaklık25,04 ± 0,07 Iy
(7,68 ± 0,02 pc)
Mutlak büyüklük (V)0,582[8]
Özellikler
Kütle (m)2,135±0,074[9] M☉
Yarıçap (r)2,362–2,818[9] R☉
Aydınlatma gücü40,12±0,45[9] L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)4,1±0,1[10] cgs
Sıcaklık9.602±180[11] (8.152–10.060)[9][not 1] K
Metallik [Fe/H]−0,5[11]
Dönüş süresi16,5 sa[12]
Dönüş hızı ()20,48±0,11[9] km/s
Yaş455±13[9]milyon
Katalog belirtmeleri
Wega[13] • Lucida Lyrae[14] • Alpha Lyrae • α Lyrae • 3 Lyrae • BD+38°3238 • HD 172167 • GJ 721 • HIP 91262 • HR 7001 • LTT 15486 • SAO 67174[1]

Vega, Çalgı takımyıldızındaki en parlak yıldızdır. Bayer belirtmesi α Lyrae olan Vega, Latin alfabesine göre Alpha Lyrae olarak yazılır ve Alpha Lyr veya α Lyr şeklinde kısaltılır. Güneş'ten sadece 25 ışık yılı (7,7 parsek) uzaklıkta yer alır ve Güneş'in yakınındaki en parlak yıldızlardan biridir. Arcturus'tan sonra gece gökyüzündeki en parlak beşinci yıldız ve kuzey göksel yarım küredeki en parlak ikinci yıldızdır.

Vega, gökbilimcilier tarafından yoğun bir şekilde araştırılmış ve tartışmalı olsa da "Güneş'ten sonra gökyüzündeki en önemli ikinci yıldız" olarak nitelendirilmiştir.[15] Yaklaşık olarak MÖ 12.000 civarında kuzey kutup yıldızıydı ve yükseliminin +86° 14′ olacağı 13.727 yılı civarında tekrar kuzey kutbu yıldızı olacaktır.[16] Vega, Güneş dışında görüntüsü ve tayfı fotoğraflanan ilk yıldızdı.[17][18] Iraklık açısı ölçümleri aracılığıyla mesafesi tahmin edilen ilk yıldızlardan biridir. Vega, fotometrik parlaklık ölçeğini kalibre etmek için referans olarak kullanılmış ve UBV fotometrik sistemi için sıfır noktasını tanımlamak amacıyla kullanılan yıldızlardan birisi olmuştur.

Vega, Güneş'in sadece onda biri yaşındadır, fakat kütlesi 2,1 kat daha fazla olduğundan beklenen ömrü de Güneş'in onda biri kadardır. Her iki yıldız da şu anda anakol ömürlerinin orta noktasına yaklaşmaktadır. Güneş ile karşılaştırıldığında helyumdan ağır elementlerin bolluğu daha düşüktür.[11] Aynı zamanda parlaklığı hafifçe değişiklikler gösteren bir değişen yıldızdır. Ekvatorda 236 km/s'lik büyük bir hızla döner. Bu durum, merkezkaç kuvveti nedeniyle ekvatorun dışa doğru şişmesine neden olur ve sonuç olarak yıldızın fotosferi boyunca kutuplarda maksimuma ulaşan bir sıcaklık değişimine yol açar. Dünya'dan bakıldığında Vega, bu kutuplardan birinin doğrultusundan gözlemlenir.[19]

Gözlemlenen aşırı kızılötesi radyasyon emisyonuna dayanarak, Vega'nın tozlu bir çöküntü çemberine sahip olduğu anlaşılıyor. Bu toz, Güneş Sistemi'ndeki Kuiper Kuşağı'na benzer şekilde, yörüngedeki enkaz diskinde bulunan cisimler arasındaki çarpışmaların sonucu oluşmuş olabilir.[20] Toz yayılımı nedeniyle kızılötesi fazlalığı gösteren yıldızlara Vega benzeri yıldızlar denir.[21] 2021 yılında Vega etrafında 2,43 günlük yörüngede dönen bir aşırı-sıcak Neptün adayı dikey hız yöntemiyle belirlenmiş ve ayrıca yaklaşık 200 günlük bir periyoda sahip Satürn kütleli bir cisme ait işaretler bulunmuştur.[22]

Adlandırma

Vega, Çalgı takımyıldızındaki en parlak yıldızdır.

Yıldızın Bayer belirtmesi α Lyrae'dir ve Latin alfabesiyle Alpha Lyrae olarak yazılır. Geleneksel adı olan Vega (eskiden Wega[13]), en nasr el vakî (Arapça: النّسر الْواقع - çullanan kartal) ifadesi aracılığıyla "düşme" veya "iniş" anlamındaki vâkı’ (Arapça: واقع) kelimesinin özensiz bir tercümesinden gelir. 2016 yılında Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), yıldızlar için uygun isimleri kataloglamak ve standartlaştırmak amacıyla Yıldız Adları Çalışma Grubu'nu (WGSN - IAU Working Group on Star Names) organize etti. WGSN'nin Temmuz 2016 tarihli ilk bülteni, WGSN tarafından onaylanan ilk iki isim grubundan oluşan bir tabloyu içeriyordu (Vega dahil). IAU Yıldız Adları Kataloğuna bu şekilde kaydedilmiştir.[23]

Gözlem

Dünya'dan yaklaşık 25 ışık yılı uzakta olan Vega, belirgin bir mavi ışıkla parlar ve 0,03 ile 0,04 arasında değişen görünür büyüklüğüyle, gökyüzünün en parlak 5. yıldızıdır. Vega'nın bize olan uzaklığı Dünya Güneş'in etrafında dönerken arka plandaki yıldızlara göre değişiminden, yani paralaksından hesaplanabilir. Bir yıldızın paralaksını yayınlayan ilk kişi Friedrich Georg Wilhelm von Struve'du, bu yayımda da Vega'nın paralaksını 0.125 arksaniye olarak yayımladı.[24] Friedrich Bessel Struve'un verisine karşı şüpheliydi, ve bundan sonra Bessel 61 Cygni yıldız sistemi için 0.314 ark saniyelik paralaksı yayınladığında, Struve Vega'nın paralaksını asıl verinin neredeyse iki katı olacak şekilde revize etti. Bu değişiklik Struve'un verisine daha da şüpheli bakılmasına yol açtı. Dolayısıyla Struve da dahil olmak üzere zamanındaki bir çok astronom ilk yayınlanmış paralaks verisinin Bessel'e ait olduğunu söyledi. Ancak, Struve'un ilk verisi şu anda Hipparcos Astrometri uydusunun verisi olan 0.129 arksaniyeye daha yakındı.[25][26][7][27][28]

Bir yıldızın Dünya'dan görünen parlaklığı standartlaştırılmış logaritmik bir ölçek ile ölçülür. Bu görünür büyüklük yıldızın parlaklığı arttıkça sayının küçüldüğü bir değerdir. Çıplak gözle görünebilen en sönük yıldızların büyüklükleri 6 yakınlarında olur. Gökyüzündeki en parlak yıldız olan Sirius ise -1.46 büyüklüğündedir. Bu büyüklük ölçeğinde Vega'nın önemli bir yeri vardır, çünkü bu ölçek standartlaştırılırken sabit bir nokta gerekmektedir. Astronomlar da Vega'nın büyüklüğünü 0 olarak seçmişlerdir, bu yüzden uzun yıllardır Vega hassas fotometri cihazlarının parlaklıklarını kalibre etmek için kullanıldı.[29] Ancak durum artık böyle değil, çünkü artık görünür 0 büyüklüğü belli bir foton akısına göre hesaplanır. Bu yöntem astronomlar için daha uygun, çünkü Vega her zaman kalibrasyon için görünür değildir ve parlaklığı değişmektedir.[30] Vega aynı zamanda, Güneş’ten sonra fotoğrafı çekilen ilk yıldızdır (1850). Vega günümüzden 210.000 yıl sonra gökyüzündeki en parlak yıldız olacaktır ve zirve parlaklığını 290.000 yıl sonra -0.81 kadir ile yapacaktır.[31]

UBV fotometrik sistemi yıldızların görünür büyüklüklerini morötesi ışıklarla, mavi ve sarı filtrelerle U,B ve V değerlerini oluşturarak ölçer. Vega 1950'lerde bu fotometrik sistemin değerlerini kabaca ayarlamaya yarayan 6 A0V yıldızından biriydi. Bu 6 yıldızın kabaca görünür büyüklükleri şu şekildeydi: U - B = B - V = 0. Bunun sonucu olarak bu 6 yıldızın görünür büyüklükleri elektromanyetik spektrumda aynı sarı, mavi ve morötesi bölgedeydiler.[32] Dolayısıyla, Vega'nın gözle görülebilir elektromanyetik spektrumu göreceli olarak düzdür. —Çoğunun gözle görülebildiği 350-850 nanometrelik dalga boyunda— Böylece akı yoğunlukları kabaca 2,000-4,000 Jy ile eşittir.[33] Ancak Vega'nın akı yoğunluğu kızılötesinde keskin bir düşüş yaşamaktadır, yaklaşık 5 mikrometrede 100 Jy.[34]

Vega'nın 1930'lardaki fotometrik ölçümlerinde büyüklüğünün değiştiği ortaya çıktı, düşük bir değer olan ± 0.03 kadir (parlaklığın yaklaşık ±%2.8'i). Bu parlaklık değişimi zamanının gözlemsel limitlerine oldukça yakındı, dolayısıyla Vega'nın parlaklığının değişim gösterip göstermediği tartışma konusuydu. Vega'nın parlaklığı 1981'de David Dunlap Gözlemevi'nde tekrar ölçüldü ve ufak bir değişim gösterdi. Böylece Vega'nın düşük genlikte titreşmesi ve Delta Scuti Değeriyle bir alakasının olduğu gösterildi[35]. Bu kategorideki yıldızlar tutarlı bir biçimde salındıkları için yıldızın parlaklığında düzenli değişim gösterir.[36] Her ne kadar Vega bu kategorideki fiziksel profile uysa da diğer gözlemciler bunun gibi bir parlaklık değişim gözlemlemediler. Bu nedenle David Dunlap'ta yapılan ölçümün gözlemsel bir hata olduğu düşünüldü.[37][38] Ancak 2007'de yayımlanan bir makale şunu çıkardı: Yapılan ölçülü analiz ve önceki araştırmaların sonucunda Vega genellikle %1-2, bazı özel durumlardaysa %4'e kadar görünür büyüklüğünün değişebilir.[39] Bunun yanında 2011'deki bir makale de Vega'nın uzun dönemli parlaklık değişimini onaylıyor.[40]

1979'da bir Aerobee 350'den White Sands Missile Range'den fırlatılan X-ray teleskobundan gözlemlendiği üzere Vega ilk X ışınları yayan yalnız anakol yıldızıydı.[41] 1983'te Vega toz diski olduğu keşfedilmiş ilk yıldızdı. İnfrared Astronomical Satellite Vega'dan kızılötesi ışınlar çıktığını keşfetti, bu ışınların da Vega'nın etrafındaki tozlar yıldız tarafından ısıtılınca oluştuğu keşfedildi.[42]



Fiziksel özellikleri

Tayf türü A, yüzey sıcaklığı 9.500 Kelvin derece olan Vega, Güneş'ten yaklaşık 50 kat daha parlak bir yıldızdır. Kütlesi ise Güneş'in kütlesinin 2,5 katından fazladır. Bu nedenle, iç yakıtını Güneş'ten çok daha hızlı tüketmektedir. Vega'nın ömrünün Güneş'in ömrünün %10'undan bile kısa olacağı tahmin edilmektedir. Buna göre Vega, yaklaşık 1 milyar yıl sonra sönmüş bir yıldız olacaktır.

Yıldız sınıfı olarak A0V olan Vega mavi tonlu bir anakol yıldızıdır ve çekirdeğinde çoğu yıldızın yaptığı gibi hidrojeni füzyon tepkimesiyle helyuma çevirir. Daha büyük yıldızlar içlerindeki hidrojeni daha hızlı bitirdikleri için ömürleri daha kısadır, bu yüzden Vega'nın ömrü yaklaşık 1 milyar yıldır, Güneş'in ömrünün onda biri kadar.[43] Şu anda Vega ömrünün neredeyse yarısında, 455 milyon yıl yaşındadır[9] . Vega ana hattı terk ettikten sonra kütlesinin çoğunu tüketerek M sınıfı bir kırmızı deve dönüşecek, ve bir beyaz cüceye dönüşerek ömrünü bitirecek. Şu anda Vega'nın kütlesi Güneşinkinin iki katı kadardır[19]. Vega sahip olduğu yüksek hızlı 16.5 saatlik periyodundan ötürü[12], ve kutuplardan göründüğü için, görünür büyüklüğü(Vega'nın her yerinden aynı parlaklığa sahip olduğu düşünülerek) Güneş'inkinin 57 katı kadar parlak olduğu keşfedildi.[10] Eğer ki Vega'nın parlaklığı değişkense, 0.107 günlük bir periyotla Delta Scuti tipi bir yıldız olabilir.[35]

Vega'nın çekirdeğinde üretilen enerjinin çoğu karbon-azot-oksijen(CNO) döngüsüyle üretilmektedir, protonları füzyon ile birleştirerek helyum aracılığıyla karbon azot ve oksijen çekirdeğine dönüştürür. Bu işlem 17 milyon Kelvin'de(Güneş'in çekirdeğinden biraz daha sıcak) baskın hale gelir[44], ancak bu işlem Güneş'in içindeki proton-proton zincir füzyon reaksiyonundan daha verimsizdir. CNO döngüsü sıcaklığa karşı oldukça hassastır, ve çekirdekte bir konveksiyon bölgesi oluşturur,[45] bu bölge de füzyon reaksiyonu sonucunda çekirdekteki 'küllerin' eşit olarak dağıtılmasına yarar. Vega'nın üzerindeki atmosfer radyatif eşitliktedir. Güneş ise çekirdekteki radyasyon bölgesi ve konveksiyon bölgesiyle Vega'dan farklıdır.[46]

Vega'nın enerji akısı diğer bir çok yıldıza göre oldukça hassas ölçülmüştür. 5,480 Å'da, akı yoğunluğu 3650 ±%2 Jy olarak ölçülmüştür.[47] Vega'nın görünür spektrumuna hidrojen tarafından emilme çizgileri hakimdir, özellikle Balmer serilerinde temel kuantum sayısı elektron n = 2 olacak şekildeki hidrojen hakimdir.[48][49] Diğer elementlerin çizgileri göreceli olarak zayıftır, en güçlüleri sırasıyla iyonlaşmış magnezyum, demir ve kromdur.[50] Vega'nın X ışını yayımı oldukça düşüktür, bu yüzden korona bölgesinin oldukça zayıf ya da hiç olmadığı resmedilmektedir.[51] Ancak, Vega'nın kutbu Dünya'ya doğru baktığı için, ve kutup bölgesinde korona boşluğu olabileceği için Vega'nın korona bölgesinin olup olmadığının bulunması oldukça zordur,[41][52] çünkü korona bölgesinden gelecek X ışınları yüksek ihtimalle Dünya'ya doğru bakmayacaktır.[52][53]

Vega'nın manyetik alanı yaklaşık 30G olarak raporlanmıştır, Güneş'in 1G'lik alanına göre 30 kat daha fazla.[54][55][41] 2015'te Vega'nın yüzeyinde parlak yıldız lekeleri gözlemlendi, bunlar tipik bir A sınıfı yıldızda gözlemlenmiş ilk lekelerdi.[56]

Dönüş

Vega 12.5 saatlik bir periyoda sahiptir[12], Güneş'inkinden oldukça hızlıdır(25-35 gün) ve Jüpiter ile Satürn'den de biraz yavaştır. Bu dönüş hızı sebebiyle Vega bu iki gezegen gibi bir küremsi'dir. İnterferometri ile yüksek doğrulukta Vega'nın çapı ölçüldüğü zaman hiç beklenmedik bir büyüklük olan Güneş'in çapının 2.73 ± 0.01 katı olduğu keşfedilmiştir. [10] Gözlem verisi Vega'nın çapının Sirius'un çapından %60 daha büyük olduğunu gösterdi, ancak tahminler sadece %12 daha büyük olması yönündeydi. Tahminle gerçek arasındaki bu farkın Vega'nın yüksek hızdaki periyodunun sebep olduğu düşünülmektedir.

Vega'nın kutupları Dünya'nın Vega'yı görüş çizgisinden sadece 5° farklıdır, dolayısıyla Dünya'dan bakan bir gözlemci çoğunlukla Vega'nın kutuplarını görür. Vega'nın ekvatordan dönüşünün en iyi tahminleri 236.2 ± 3.7 km/s'di[9], kutuplardan gözlemlenenden oldukça yüksek. Böylesine yüksek bir hızda dönmesi sebebiyle Vega ekvatordan şişmiştir, öyle ki ekvatordaki çapı kutuplarından %19 daha büyüktür(kıyas için 6378/6357 ile dünyanın ekvatoru kutuplarından sadece %0.3 daha büyüktür)[9] Yerel yerçekimi kutuplarda ekvatordan daha büyük olduğu için yıldızın etkin sıcaklığını bölgeden bölgeye kutuplarda 10.000K ve ekvatorda 8.152 K olacak şekilde farklılık gözlemlenir.[9] Böylesine büyük bir sıcaklık farkı kutuplardan daha çok ışıma yapması ve ekvatorda güçlü bir "yerçekimi kararması" ile sonuçlanır. Dolayısıyla eğer ki Vega kutuplardan değil de ekvatordan gözlemlenirse parlaklığı daha düşük olacaktır.[10][57][58]

Vega uzun bir süredir teleskopları kalibre etmek için bir standart olarak kullanılıyordu, ancak Vega'nın böylesine hızlı bir dönüşe sahip olması onun simetrik olduğuna dair bazı sanıların kesin olmadığını ispat ediyor. Ancak artık bu dönüşü ve Vega'ya bakış açımız belirli olduğu için bir çok bilimsel enstrümanların ayarlanması daha yüksek doğruluk oranlarıyla gerçekleşecek.[59]

Element bolluğu

Astronomide Helyum'dan daha ağır olan elementler "metal" olarak kategorize edilir. Vega'nın fotosferindeki metal oranı Güneş'in atmosferindeki metal oranının %32'si kadardır. Kıyas için Güneş'in Helyum'dan ağır element oranı ZSol = 0.0172±0.002. Dolayısıyla, Vega'nın sadece %0.54'ü Helyum'dan ağır elementlerden oluşmaktadır.[60]Azot oranı Güneş'ten biraz daha fazla, Oksijen'i biraz daha az ve Kükürt oranı yarısı kadarıdır. Diğer bir deyişle, Vega Güneş'teki ağır elementlerin %10'u ila %30'unu içerir.[9]

Vega'nın anormal metal eksikliği onu zayıf bir Lambda Boötis yıldızı yapar.[61][62] Ancak, A0-F0 yıldız sınıfı'nın neden kimyasal olarak böylesine özel olduğu henüz bilinmiyor. Bu kimyasal anomalinin muhtemel bir açıklaması difüzyon ya da kütle kaybı olabilir, yine de yıldız modelleri böyle bir kimyasal durumun sadece Vega'nın yaşamının sonuna doğru oluşacağını tahmin ediyordu, dolayısıyla bu açıklamanın doğru olması pek muhtemel değil. Başka bir açıklama da Vega'nın oluştuğu yıldızlararası ortam genel olarak metal yoksunuydu.[63]

Vega'daki Helyum'un Hidrojene oranı 0.030±0.005'tir, ki bu da yaklaşık Güneş'inkinden %40 daha düşüktür. Bu durum yüzeyin yakınındaki konveksiyon bölgesinde yeterince Helyum olmadığından kaynaklanmış olabilir. Enerji aktarımı bunun yerine radyatif transfer ile gerçekleşmektedir, bu da difüzyon sırasında bu anomaliye yol açmış olabilir.[64]

Kinematik

Vega'nın dikey hızı Dünya'dan yıldıza bakıldığında ona bakış açımızdaki değişim demektir. Dünya'dan uzaklaştıkça Vega'nın ışığı daha düşük bir frekansa(yani kızıla) yahut Dünya'ya yaklaştıkça daha yüksek bir frekansa(maviye) geçecektir. O halde Vega'nın spektrumundaki değişimden Vega'nın hızını ölçebiliriz. Maviye kaymasının hassas ölçümlerine göre hızı -13.9 ± 0.9 km/s.[6] Eksi işareti Dünya'ya göreceli bir hareket yaptığını gösterir.

Görüş açısının enine yaptığı hareket Vega'nın arkaplanındaki diğer yıldızlara göre konumunun değişmesine sebep olmaktadır. Yıldız'ın konumunun dikkatli ölçümleri onun açısal hareketini saptamamıza yarar, bu harekete özdevinim denir. Vega'nın özdevinimi yılda sağ açıklığa (Boylam'ın astronomik terimi) doğru 202.03 ± 0.63 miliarksaniye(mas), dik açıklığa(enlem) doğru 287.47 ±0.54 mas/y'lık bir hızı vardır.[65] Vega'nın net özdevinimi 327.78 mas/y'dır, ki her 11.000 yılda bir tam açısal harekete yol açar.

Galaktik koordinat sisteminde Vega'nın uzay hızı özellikleri (U,V,W) = (-16.1 ± 0.3, -6.3 ± 0.8, -7.7 ±0.3) km/s, net uzay hızıysa 19 km/s'dir.[66] Bu hızın dikey özelliğiyse-Güneş doğrultusunda- 13.9 km/s, enine hızıysa 9.9 km/s. Her ne kadar Vega şu anda 5. en parlak yıldız olsa da düzgün hareketi sayesinde parlaklığını arttırmaktadır.[67] Vega Güneş'e olan en yakın uzaklığını tahmini 264.000 yıl sonra 13.2 ışık yılı ile yapacaktır.[68]

İlk bakışta Vega'nın kinematik özelliklerine bakılarak, Castor hareket grubu denilen yıldız grubuna ait olduğu düşünülebilir, ancak, Vega bu gruptan oldukça yaşlı olabilir, dolayısıyla bu gruba ait olup olmadığı henüz kesin değildir.[9] Bu grup Alfa Librae, Alfa Cephei, Castor, Fomalhaut ve Vega dahil 16 yıldız içermektedir. Gruptaki bütün yıldızlar neredeyse aynı yöne doğru benzer hızlarda hareket etmektedirler. Ortak hareket eden bir grupta bulunmak o gruptaki yıldızların aynı kökenden ve açık kümeden geldiğini işaret etmektedir.[69] Bu grubun tahmin edilen yaşı 200 ± 100 milyon yıldır ve ortalama uzay hızları 16.5 km/s'dir. Ki Vega'nın yaşı bu gruptan en az 150 milyon yıl daha büyük olduğu için kökeninin bu gruptan farklı olduğu da açıkça görülebilir.[66]

Debris diski

2005'te, Vega'nın etrafındaki tozun Spitzer Uzay Teleskobu tarafından yüksek çözünürlüklü kızılötesi fotoğrafları üretildi. Bu fotoğrafta diskin 24μm dalga boyunda 43"(330AU), 70μm dalga boyunda 70"(543AU), 160μm dalga boyunda da 105"(815AU) olduğu görünmektedir. Bu çok daha geniş olan dairesel diskler kümeleşmeden, 1-50μm boyutundaki toz parçacıklarından oluştuğu görülmektedir. Bu toz diskinin tahmini kütlesi Dünya'nın 3 × 10−3 kadarı ve Asteroit kuşağı'nın 7.5 katı kadardır. Bu tozun oluşması Kuiper Kuşağı'nın kütlesine denk miktarda asteroitin çarpışmasına denktir. Dolayısıyla bu tozun Vega'nın etrafındaki Debris diski tarafından oluşturulması daha olasıdır.[20]

Debris diskinin iç sınırları yaklaşık olarak 11 ± 2", ya da 70-100AU olarak tahmin edilmiştir. Bu toz diski Vega'dan çıkan radyasyonla dışarı doğru itilmesiyle oluşmuştur. Ancak, Vega'nın ömrü boyunca üretilmiş toz miktarının oluşması için devasa bir başlangıç kütlesi gerekmektedir-Jüpiter'in yüzlerce katı kadar. Dolayısıyla orta büyüklükteki bir asteroidin ya da kuyrukluyıldızın parçalanmasının tetiklediği, toz haline gelene dek küçülen bir zincirleme çarpışma yaşanmış olabilir. Bu toz diski Vega'nın yaşına görece gençtir, ve başka bir çarpışma olmadığı sürece dağılarak ya da yıldızın içerisine çekilerek eninde sonunda yok olacaktır.[20]

İlk defa David Ciardi ve Gerard van Belle tarafından Palomar Testbed İnterferometer teleskobuyla 2001'de toz diski gözlemlenmiştir[70] ve daha sonra CHARA array ile 2006'da Mt. Wildson tarafından ve Infrared Optical Telescope Array ile Mt Hopkins tarafından 2011'de Vega'nın içerisindeki toz diski doğrulanmıştır.[71] Yıldızdan 8 AU uzaklıkta başlayan disk, eksozodiyak tozu(1-100 mikrometre boyunda taneciklerden oluşan güneşötesi yıldız sistemlerinin düzlemlerini kaplayan toz) yıldızın içerisindeki dinamik karışıklığa kanıt olabilir.[72] Bu yoğun bir meteor ya da kuyrukluyıldız bombardımanı sonucu oluşmuş olabilir, ve bir gezegen sistemine kanıt olabilir.[73]

Kızılötesi yayımı

İnfrared Astronomy uydusunun ilk sonuçları Vega'dan gelen beklenenden fazla kızılötesi ışınlardı. Bu yayım 25, 60 ve 100 μm dalga boylarında gözlemlendi, ve 10 arksaniyelik açısal çapa sahipti. Bu ışınımın çapı ölçüldüğünde 80 AU'ya(Dünya'nın Güneş'e ortalama uzaklığı) eşitti. Bu fazla ışınımın sebebinin Vega'nın etrafında yörüngede olan 1 milimetre boylarındaki parçacıklardan geldiği öne sürüldü, çünkü daha küçük parçacıklar zamanla radyasyon basıncıyla sistemin dışına atılırdı ya da Poynting-Robertson sürüklenmesiyle[74] yıldıza çekilirdi. Sonraki sonuç da radyasyonun oluşturduğu basınç toz parçacığının yörüngesine ters yönde bir kuvvet oluşturur, ve sonuç olarak parçacık yıldıza çekilir. Bu etki çoğunlukla yıldıza yakın parçacıklarda gözlemlenir.[75]

Muhtemel gezegenler

1997'de James Clerk Maxwell Teleskobu'ndan yapılan gözlemler "ince ve uzun parlak bölge"nin Vega'nın 70AU kuzeydoğusunda en çok parladığı gözlemledi. Bu ya toz diskini karışık hale getiren bir gezegen tarafından oluşturulacaktı, ya da toz etrafında olan bir gezegen tarafından oluşturulacaktı. Ancak, Keck Teleskobu'ndan gelen görseller 16 kadir büyüklüğünde, Jüpiter'in 12 katı kadar ağır bir cisim keşfetti.[76] Joint Astronomy Centre'deki astronomlar ve Hawaii'deki UCLA ekibi hala oluşmakta olan bir gezegen sistemi olabileceğini ileri sürdü.[77]

Bu gezegenin doğası henüz doğrudan belirlenmedi, 2002'de yayımlanmış bir makale kümelerin yaklaşık Jüpiter ağırlığında ve dışmerkezli(eksantrik) yörüngeye sahip bir gezegen tarafından oluşabileceğini hipotize etti. Toz bu gezegenle kaba hareket rezonansına sahip yörüngelerde toplanır ve sonuç olarak kümelenir.[78]

1983 yılında Kızılötesi Gökbilim Uydusu ("Infrared Astronomy Satellite", IRAS), yıldızın kızılötesi ışın yayan ve taneciklerden oluşan büyük bir haleyle çevrelendiğini saptadı. Disk biçimindeki bu hale daha çok sıcak bir toz bulutuna benzemektedir ve yıldızın merkezinden yaklaşık 815 astronomik birim uzağa kadar yayılmaktadır. Vega'ya benzer pek çok başka yıldız da (Fomalhaut, Denebola, Merak gibi) benzer bir diske sahiptir. Vega'nın dönüş ekseninin Dünya'ya dik olduğu, onu çevreleyen disk biçimli toz bulutunun ise yüzünün bize dönük olduğu gözlenmiştir. Yani, yıldızı çevreleyen disk, Güneş'i çevreleyen ve gezegenleri içeren kuşağa benzer biçimde konumlanmıştır. Bu nedenle, Vega'nın bir gezegen sistemi olabileceği ya da böyle bir sistemin oluşmakta olduğu düşüncesi ağırlık kazanmıştır.

Vega ve Güneş

Helen Walker ve ekibinin İngiltere'deki Rutherford Appleton Laboratuvar'ına bağlı Kızılötesi Uzay Gözlemevi'nde (Infrared Space Observatory) yürüttüğü çalışmalar, Vega'nın diskinin 200 mikron büyüklüğünde, yani tipik yıldızlararası tozdan 200 kat daha büyük taneciklerden oluştuğunu ortaya çıkardı. 2002 yılında ise gök bilimciler, toz bulutunun iki ayrı noktada yoğunlaşarak uç verdiğini duyurdular. Bunlardan biri yıldızın güney batısında, yıldızdan 60 astronomik birim uzakta, diğeri de kuzey doğusunda, yıldızdan 75 astronomik birim uzakta yer almaktaydı. Bu duruma, dışmerkezli (eksantrik) bir yörünge çizen ve görülemeyen bir gezegenin yol açıyor olabileceği düşünülmektedir. Hesaplamalara göre, ancak sarmal bir toz bulutunun içinde dışmerkezli bir yörünge çizmekte olan bir gezegen, yıldızdan uzaktaki iki ayrı noktada bir yoğunlaşmaya neden olabilir. Bu durumun Güneş Sistemi'nde görülmemesinin nedeni ise, gezegenlerin yörüngelerinin böyle bir etkiyi oluşturacak ölçüde dışmerkezli olmamasıdır. Güneş Sistemi dışında bulunan çok sayıda gezegenin yörüngelerinin dışmerkezli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, asimetrik toz yoğunlaşmalarının, dış uzaydaki gezegen sistemlerinin ortak özelliklerinden biri olduğu düşünülmektedir.

Öte yandan, bu etkiye bir gezegenin neden olduğu varsayımı dışında, çok büyük göktaşlarının çarpışmalarının da neden oluyor olabileceği ileri sürülmektedir. Ancak, her ne kadar eldeki verilerle tersi kanıtlanamasa da, Vega'nın iki yanında, birbirine karşıt yönlerde oluşan böylesi büyük çarpışmaların gerçekleşme olasılığı oldukça düşüktür. Eğer Vega'nın gezegenleri varsa, bunlarda yaşamın gelişmiş olması olanaksız gibidir. Kütlesi Güneş'in kütlesinin 2,5 katından fazla olan Vega'nın henüz 200 milyon yıllık geçmişi olduğu tahmin edilmektedir. Bu sürenin, ilkel canlıların gelişmesi için bile çok kısa olduğu söylenebilir.

Notlar

  1. ^ Vega'nın hızlı dönüşü nedeniyle kutup sıcaklığı ekvatordakinden yaklaşık 2 000 K daha yüksektir

Kaynakça

{{Kaynakça|refs=

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]






[7]

[1]

[11]

[10]

[6]

[16]



[17]

[79]

[18]

[80]

[81]

[24]

[25]

[26]

[29]

[30]

[32]

[33]

[34]

[36]

[37]

[38]

[28]

[42]

[82]

[83]

[43]

[9]

[35]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[41]

[15]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[27]

[65]

[67]

[69]


[66]

[74]

[75]

[84]

[70]

[71]

[72]

[73]

[76]

[77]

[78]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[14]

[13]


[4]

[39]

[40]


[98]

[68]

[56]

[8]

[2]

[3]

[5]

[99]

[100]


[31]

[12]

Dış bağlantılar

  1. ^ a b c d Staff. "V* alf Lyr – Variable Star". SIMBAD. Erişim tarihi: 2007-10-30. —use the "display all measurements" option to show additional parameters.
  2. ^ a b Bohlin, R. C.; Gilliland, R. L. (2004). "Hubble Space Telescope Absolute Spectrophotometry of Vega from the Far-Ultraviolet to the Infrared". The Astronomical Journal. 127 (6): 3508–3515. Bibcode:2004AJ....127.3508B. doi:10.1086/420715.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  3. ^ a b c Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; ve diğerleri. (2009). "VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007–2013)". VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S. 1: 02025. Bibcode:2009yCat....102025S. 
  4. ^ a b Gray, R. O.; Corbally, C. J.; Garrison, R. F.; McFadden, M. T.; Robinson, P. E. (2003). "Contributions to the Nearby Stars (NStars) Project: Spectroscopy of Stars Earlier than M0 within 40 parsecs: The Northern Sample I". The Astronomical Journal. 126 (4): 2048. arXiv:astro-ph/0308182 $2. Bibcode:2003AJ....126.2048G. doi:10.1086/378365. 
  5. ^ a b c Ducati, J. R. (2002). "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237. Bibcode:2002yCat.2237....0D. 
  6. ^ a b c Evans, D. S. (June 20–24, 1966). "The Revision of the General Catalogue of Radial Velocities". Proceedings from IAU Symposium no. 30. Determination of Radial Velocities and Their Applications. 30. London, England. s. 57. Bibcode:1967IAUS...30...57E. 
  7. ^ a b c d e van Leeuwen, F. (November 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752 $2. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357. 
  8. ^ a b Gatewood, George (2008). "Astrometric Studies of Aldebaran, Arcturus, Vega, the Hyades, and Other Regions". The Astronomical Journal. 136 (1): 452–460. Bibcode:2008AJ....136..452G. doi:10.1088/0004-6256/136/1/452.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  9. ^ a b c d e f g h i j k l m Yoon, Jinmi; ve diğerleri. (January 2010). "A New View of Vega's Composition, Mass, and Age". The Astrophysical Journal. 708 (1): 71–79. Bibcode:2010ApJ...708...71Y. doi:10.1088/0004-637X/708/1/71.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  10. ^ a b c d e Aufdenberg, J.P.; ve diğerleri. (2006). "First results from the CHARA Array: VII. Long-Baseline Interferometric Measurements of Vega Consistent with a Pole-On, Rapidly Rotating Star?". Astrophysical Journal. 645 (1): 664–675. arXiv:astro-ph/0603327 $2. Bibcode:2006ApJ...645..664A. doi:10.1086/504149. 
  11. ^ a b c d Kinman, T.; ve diğerleri. (2002). "The determination of Teff for metal-poor A-type stars using V and 2MASS J, H and K magnitudes". Astronomy and Astrophysics. 391 (3): 1039–1052. Bibcode:2002A&A...391.1039K. doi:10.1051/0004-6361:20020806.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  12. ^ a b c d Petit, P.; Böhm, T.; Folsom, C. P.; Lignières, F.; Cang, T. (2022). "A decade-long magnetic monitoring of Vega". Astronomy and Astrophysics. 666: A20. arXiv:2208.09196 $2. Bibcode:2022A&A...666A..20P. doi:10.1051/0004-6361/202143000. 
  13. ^ a b c Allen, Richard Hinckley (1963). Star Names: Their Lore and Meaning. Courier Dover Publications. ISBN 978-0-486-21079-7.  Geçersiz |url-erişimi=registration (yardım)
  14. ^ a b Kendall, E. Otis (1845). Uranography: Or, A Description of the Heavens; Designed for Academics and Schools; Accompanied by an Atlas of the Heavens. Philadelphia: Oxford University Press. 
  15. ^ a b Gulliver, Austin F.; ve diğerleri. (1994). "Vega: A rapidly rotating pole-on star". The Astrophysical Journal. 429 (2): L81–L84. Bibcode:1994ApJ...429L..81G. doi:10.1086/187418. 
  16. ^ a b "Calculation by the Stellarium application version 0.10.2". Erişim tarihi: 2009-07-28. 
  17. ^ a b Barger, M. Susan; ve diğerleri. (2000). The Daguerreotype: Nineteenth-Century Technology and Modern Science. JHU Press. s. 88. ISBN 978-0-8018-6458-2. 
  18. ^ a b Barker, George F. (1887). "On the Henry Draper Memorial Photographs of Stellar Spectra". Proceedings of the American Philosophical Society. 24: 166–172. 
  19. ^ a b c Peterson, D. M.; Hummel, C. A.; Pauls, T. A.; Armstrong, J. T.; Benson, J. A.; Gilbreath, G. C.; Hindsley, R. B.; Hutter, D. J.; Johnston, K. J. (2006). "Vega is a rapidly rotating star". Nature. 440 (7086): 896-899. arXiv:astro-ph/0603520 $2. Bibcode:2006Natur.440..896P. doi:10.1038/nature04661. PMID 16612375. 
  20. ^ a b c d Su, K. Y. L.; Rieke, G. H.; Misselt, K. A.; Stansberry, J. A.; Moro-Martin, A.; Stapelfeldt, K. R.; Werner, M. W.; Trilling, D. E.; Bendo, G. J. (2005). "The Vega Debris Disk: A Surprise from Spitzer". The Astrophysical Journal. 628 (1): 487-500. arXiv:astro-ph/0504086 $2. Bibcode:2005ApJ...628..487S. doi:10.1086/430819. 
  21. ^ a b Song, Inseok; Weinberger, A. J.; Becklin, E. E.; Zuckerman, B.; Chen, C. (2002). "M-Type Vega-like Stars". The Astronomical Journal. 124 (1): 514-518. arXiv:astro-ph/0204255 $2. Bibcode:2002AJ....124..514S. doi:10.1086/341164. 
  22. ^ a b Hurt, Spencer A.; Quinn, Samuel N.; Latham, David W.; Vanderburg, Andrew; Esquerdo, Gilbert A.; Calkins, Michael L.; Berlind, Perry; Angus, Ruth; Latham, Christian A.; Zhou, George (21 Ocak 2021). "A Decade of Radial-velocity Monitoring of Vega and New Limits on the Presence of Planets". The Astronomical Journal. 161 (4): 157. arXiv:2101.08801 $2. Bibcode:2021AJ....161..157H. doi:10.3847/1538-3881/abdec8. 
  23. ^ a b "IAU Catalog of Star Names". IAU Division C: Education, Outreach and Heritage (WGSN). 21 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2016. 
  24. ^ a b Berry, Arthur (1899). A Short History of Astronomy. New York: Charles Scribner's Sons. ISBN 978-0-486-20210-5. 
  25. ^ a b Dick, Wolfgang R.; Ruben, G. (1988). "The First Successful Attempts to Determine Stellar Parallaxes in the Light of the Bessel/Struve Correspondence". Mapping the Sky: Past Heritage and Future Directions. Springer. ss. 119–121. doi:10.1017/S007418090013949X. ISBN 978-90-277-2810-4. 
  26. ^ a b Anonymous (2007-06-28). "The First Parallax Measurements". Astroprof. Erişim tarihi: 2007-11-12. 
  27. ^ a b Perryman, M. A. C.; ve diğerleri. (1997). "The Hipparcos Catalogue". Astronomy and Astrophysics. 323: L49–L52. Bibcode:1997A&A...323L..49P. 
  28. ^ a b Perryman, Michael (2010). The Making of History's Greatest Star Map. Astronomers' Universe. Heidelberg: Springer-Verlag. Bibcode:2010mhgs.book.....P. doi:10.1007/978-3-642-11602-5. ISBN 978-3-642-11601-8. 
  29. ^ a b Garfinkle, Robert A. (1997). Star-Hopping: Your Visa to Viewing the Universe. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-59889-7. 
  30. ^ a b Cochran, A. L. (1981). "Spectrophotometry with a self-scanned silicon photodiode array. II – Secondary standard stars". Astrophysical Journal Supplement Series. 45: 83–96. Bibcode:1981ApJS...45...83C. doi:10.1086/190708. 
  31. ^ a b Tomkin, Jocelyn (April 1998). "Once and Future Celestial Kings". Sky and Telescope. 95 (4): 59–63. Bibcode:1998S&T....95d..59T.  – based on computations from HIPPARCOS data. (The calculations exclude stars whose distance or proper motion is uncertain.) PDF[ölü/kırık bağlantı]
  32. ^ a b Johnson, H. L.; ve diğerleri. (1953). "Fundamental stellar photometry for standards of spectral type on the revised system of the Yerkes spectral atlas". Astrophysical Journal. 117: 313–352. Bibcode:1953ApJ...117..313J. doi:10.1086/145697. 
  33. ^ a b Walsh, J. (2002-03-06). "Alpha Lyrae (HR7001)". Optical and UV Spectrophotometric Standard Stars. ESO. 2007-02-09 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2007-11-15. —flux versus wavelength for Vega.
  34. ^ a b McMahon, Richard G. (2005-11-23). "Notes on Vega and magnitudes" (Text). University of Cambridge. Erişim tarihi: 2007-11-07. 
  35. ^ a b c Fernie, J. D. (1981). "On the variability of Vega". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 93 (2): 333–337. Bibcode:1981PASP...93..333F. doi:10.1086/130834.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  36. ^ a b Gautschy, A.; ve diğerleri. (1995). "Stellar Pulsations Across The HR Diagram: Part 1". Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 33 (1): 75–114. Bibcode:1995ARA&A..33...75G. doi:10.1146/annurev.aa.33.090195.000451. 
  37. ^ a b I.A., Vasil'yev; ve diğerleri. (1989-03-17). "On the Variability of Vega". Commission 27 of the I.A.U. Erişim tarihi: 2007-10-30. 
  38. ^ a b Hayes, D. S. (May 24–29, 1984). "Stellar absolute fluxes and energy distributions from 0.32 to 4.0 microns". Proceedings of the Symposium, Calibration of fundamental stellar quantities. Calibration of Fundamental Stellar Quantities. 111. ss. 225–252. Bibcode:1985IAUS..111..225H. 
  39. ^ a b Gray, Raymond (2007). "The Problems with Vega". The Future of Photometric, Spectrophotometric and Polarimetric Standardization, ASP Conference Series, Proceedings of a Conference Held 8–11 May 2006 in Blankenberge, Belgium. 364: 305–. Bibcode:2007ASPC..364..305G. 
  40. ^ a b Butkovskaya, Varvara (2011). "The long-term variability of Vega". Astronomische Nachrichten. 332 (9–10): 956–960. Bibcode:2011AN....332..956B. doi:10.1002/asna.201111587. 
  41. ^ a b c d Topka, K.; ve diğerleri. (1979). "Detection of soft X-rays from Alpha Lyrae and Eta Bootis with an imaging X-ray telescope". Astrophysical Journal. 229: 661. Bibcode:1979ApJ...229..661T. doi:10.1086/157000. 
  42. ^ a b Harvey, Paul E.; ve diğerleri. (1984). "On the far-infrared excess of Vega". Nature. 307 (5950): 441–442. Bibcode:1984Natur.307..441H. doi:10.1038/307441a0. 
  43. ^ a b Mengel, J. G.; ve diğerleri. (1979). "Stellar evolution from the zero-age main sequence". Astrophysical Journal Supplement Series. 40: 733–791. Bibcode:1979ApJS...40..733M. doi:10.1086/190603. —From pages 769–778: for stars in the range 1.75 < M < 2.2, 0.2 < Y < 0.3 and 0.004 < Z < 0.01, stellar models give an age range of (0,43–1,64)×109 yıl between a star joining the main sequence and turning off to the red giant branch. With a mass closer to 2.2, however, the interpolated age for Vega is less than a billion.
  44. ^ a b Salaris, Maurizio; ve diğerleri. (2005). Evolution of Stars and Stellar Populations. John Wiley and Sons. s. 120. ISBN 978-0-470-09220-0.  Geçersiz |url-erişimi=registration (yardım)
  45. ^ a b Browning, Matthew; ve diğerleri. (2004). "Simulations of core convection in rotating A-type stars: Differential rotation and overshooting". Astrophysical Journal. 601 (1): 512–529. arXiv:astro-ph/0310003 $2. Bibcode:2004ApJ...601..512B. doi:10.1086/380198. 
  46. ^ a b Padmanabhan, Thanu (2002). Theoretical Astrophysics. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-56241-6. 
  47. ^ a b Oke, J. B.; ve diğerleri. (1970). "The Absolute Spectral Energy Distribution of Alpha Lyrae". Astrophysical Journal. 161: 1015–1023. Bibcode:1970ApJ...161.1015O. doi:10.1086/150603. 
  48. ^ a b Richmond, Michael. "The Boltzmann Equation". Rochester Institute of Technology. Erişim tarihi: 2007-11-15. 
  49. ^ a b Clayton, Donald D. (1983). Principles of Stellar Evolution and Nucleosynthesis. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-10953-4.  Geçersiz |url-erişimi=registration (yardım)
  50. ^ a b Michelson, E. (1981). "The near ultraviolet stellar spectra of alpha Lyrae and beta Orionis". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 197: 57–74. Bibcode:1981MNRAS.197...57M. doi:10.1093/mnras/197.1.57.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  51. ^ a b Schmitt, J. H. M. M. (1999). "Coronae on solar-like stars". Astronomy and Astrophysics. 318: 215–230. Bibcode:1997A&A...318..215S. 
  52. ^ a b c Vaiana, G. S. (1980). A. K. Dupree (Ed.). "Stellar Coronae – Overview of the Einstein / CFA Stellar Survey In: Cool Stars, Stellar Systems, and the Sun". SAO Special Report. 389 (389): 195–215. Bibcode:1980SAOSR.389..195V. 
  53. ^ a b Munro, R. H.; ve diğerleri. (May 1977). "Physical properties of a polar coronal hole from 2 to 5 solar radii". Astrophysical Journal. 213 (5): 874–86. Bibcode:1977ApJ...213..874M. doi:10.1086/155220. 
  54. ^ a b Lignières, F.; ve diğerleri. (2009). "First evidence of a magnetic field on Vega". Astronomy & Astrophysics. 500 (3): L41–L44. arXiv:0903.1247 $2. Bibcode:2009A&A...500L..41L. doi:10.1051/0004-6361/200911996. 
  55. ^ a b Staff (July 26, 2009). "Magnetic Field On Bright Star Vega". Science Daily. Erişim tarihi: 2009-07-30. 
  56. ^ a b Böhm, T.; ve diğerleri. (May 2015). "Discovery of starspots on Vega. First spectroscopic detection of surface structures on a normal A-type star". Astronomy & Astrophysics. 577: 12. arXiv:1411.7789 $2. Bibcode:2015A&A...577A..64B. doi:10.1051/0004-6361/201425425. A64. 
  57. ^ a b Staff (2006-01-10). "Rapidly Spinning Star Vega has Cool Dark Equator". National Optical Astronomy Observatory. Erişim tarihi: 2007-11-18. 
  58. ^ a b Adelman, Saul J. (July 2004). "The physical properties of normal A stars". Proceedings of the International Astronomical Union. 2004 (IAUS224): 1–11. Bibcode:2004IAUS..224....1A. doi:10.1017/S1743921304004314.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  59. ^ a b Quirrenbach, Andreas (2007). "Seeing the Surfaces of Stars". Science. 317 (5836): 325–326. doi:10.1126/science.1145599. PMID 17641185. 
  60. ^ a b Antia, H. M.; ve diğerleri. (2006). "Determining Solar Abundances Using Helioseismology". The Astrophysical Journal. 644 (2): 1292–1298. arXiv:astro-ph/0603001 $2. Bibcode:2006ApJ...644.1292A. doi:10.1086/503707. 
  61. ^ a b Renson, P.; ve diğerleri. (1990). "Catalogue of Lambda Bootis Candidates". Bulletin d'Information du Centre de Données Stellaires. 38: 137–149. Bibcode:1990BICDS..38..137R. —Entry for HD 172167 on p. 144.
  62. ^ a b Qiu, H. M.; ve diğerleri. (2001). "The Abundance Patterns of Sirius and Vega". The Astrophysical Journal. 548 (2): 77–115. Bibcode:2001ApJ...548..953Q. doi:10.1086/319000.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  63. ^ a b Martinez, Peter; ve diğerleri. (1998). "The pulsating lambda Bootis star HD 105759". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 301 (4): 1099–1103. Bibcode:1998MNRAS.301.1099M. doi:10.1046/j.1365-8711.1998.02070.x.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  64. ^ a b Adelman, Saul J.; ve diğerleri. (1990). "An elemental abundance analysis of the superficially normal A star Vega". Astrophysical Journal, Part 1. 348: 712–717. Bibcode:1990ApJ...348..712A. doi:10.1086/168279. 
  65. ^ a b Majewski, Steven R. (2006). "Stellar Motions". University of Virginia. 2012-01-25 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2007-09-27. —The net proper motion is given by:
    where and are the components of proper motion in the R.A. and Declination, respectively, and is the Declination.
  66. ^ a b c Barrado y Navascues, D. (1998). "The Castor moving group. The age of Fomalhaut and VEGA". Astronomy and Astrophysics. 339: 831–839. arXiv:astro-ph/9905243 $2. Bibcode:1998A&A...339..831B. 
  67. ^ a b Moulton, Forest Ray (1906). An Introduction to Astronomy. The Macmillan company. s. 502. 
  68. ^ a b Bailer-Jones, C. A. L. (March 2015). "Close encounters of the stellar kind". Astronomy & Astrophysics. 575: 13. arXiv:1412.3648 $2. Bibcode:2015A&A...575A..35B. doi:10.1051/0004-6361/201425221. A35. 
  69. ^ a b Inglis, Mike (2003). Observer's Guide to Stellar Evolution: The Birth, Life, and Death of Stars. Springer. ISBN 978-1-85233-465-9. 
  70. ^ a b Ciardi, David R.; ve diğerleri. (2001). "On The Near-Infrared Size of Vega". The Astrophysical Journal. 559 (1): 237–244. arXiv:astro-ph/0105561 $2. Bibcode:2001ApJ...559.1147C. doi:10.1086/322345. 
  71. ^ a b Defrère, D.; ve diğerleri. (2011). "Hot exozodiacal dust resolved around Vega with IOTA/IONIC". Astronomy and Astrophysics. 534: A5. arXiv:1108.3698 $2. Bibcode:2011A&A...534A...5D. doi:10.1051/0004-6361/201117017. 
  72. ^ a b Absil, O.; ve diğerleri. (2006). "Circumstellar material in the Vega inner system revealed by CHARA/FLUOR". Astronomy and Astrophysics. 452 (1): 237–244. arXiv:astro-ph/0604260 $2. Bibcode:2006A&A...452..237A. doi:10.1051/0004-6361:20054522. 
  73. ^ a b Girault-Rime, Marion (Summer 2006). "Vega's Stardust". CNRS International Magazine. Erişim tarihi: 2007-11-19. 
  74. ^ a b Harper, D. A.; ve diğerleri. (1984). "On the nature of the material surrounding VEGA". Astrophysical Journal, Part 1. 285: 808–812. Bibcode:1984ApJ...285..808H. doi:10.1086/162559. 
  75. ^ a b Robertson, H. P. (April 1937). "Dynamical effects of radiation in the solar system". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 97 (6): 423–438. Bibcode:1937MNRAS..97..423R. doi:10.1093/mnras/97.6.423.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  76. ^ a b Holland, Wayne S.; ve diğerleri. (1998). "Submillimetre images of dusty debris around nearby stars". Nature. 392 (6678): 788–791. Bibcode:1998Natur.392..788H. doi:10.1038/33874. 
  77. ^ a b Staff (1998-04-21). "Astronomers discover possible new Solar Systems in formation around the nearby stars Vega and Fomalhaut". Joint Astronomy Centre. 2008-12-16 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2007-10-29. 
  78. ^ a b Wilner, D.; ve diğerleri. (2002). "Structure in the Dusty Debris around Vega". The Astrophysical Journal. 569 (2): L115–L119. arXiv:astro-ph/0203264 $2. Bibcode:2002ApJ...569L.115W. doi:10.1086/340691. 
  79. ^ Holden, Edward S.; ve diğerleri. (1890). "Photographs of Venus, Mercury and Alpha Lyræ in Daylight". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 2 (10): 249–250. Bibcode:1890PASP....2..249H. doi:10.1086/120156.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  80. ^ "Spectroscopy and the Birth of Astrophysics". Tools of Cosmology. American Institute of Physics. Erişim tarihi: 2022-03-29. 
  81. ^ Hentschel, Klaus (2002). Mapping the Spectrum: Techniques of Visual Representation in Research and Teaching. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-850953-0. 
  82. ^ Pasachoff, Jay M. (2000). A Field Guide to Stars and Planets (4th bas.). Houghton Mifflin Field Guides. ISBN 978-0-395-93431-9. 
  83. ^ Upgren, Arthur R. (1998). Night Has a Thousand Eyes: A Naked-Eye Guide to the Sky, Its Science, and Lore. Basic Books. Bibcode:1998nhte.book.....U. ISBN 978-0-306-45790-6. 
  84. ^ Dent, W. R. F.; ve diğerleri. (2000). "Models of the dust structures around Vega-excess stars". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 314 (4): 702–712. Bibcode:2000MNRAS.314..702D. doi:10.1046/j.1365-8711.2000.03331.x.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  85. ^ Wyatt, M. (2003). "Resonant Trapping of Planetesimals by Planet Migration: Debris Disk Clumps and Vega's Similarity to the Solar System". The Astrophysical Journal. 598 (2): 1321–1340. arXiv:astro-ph/0308253 $2. Bibcode:2003ApJ...598.1321W. doi:10.1086/379064. 
  86. ^ Gilchrist, E.; ve diğerleri. (2003-12-01). "New evidence for Solar-like planetary system around nearby star". Royal Observatory, Edinburgh. Erişim tarihi: 2007-10-30. 
  87. ^ Itoh, Yoichi; ve diğerleri. (2006). "Coronagraphic Search for Extrasolar Planets around ε Eri and Vega". The Astrophysical Journal. 652 (2): 1729–1733. arXiv:astro-ph/0608362 $2. Bibcode:2006ApJ...652.1729I. doi:10.1086/508420. 
  88. ^ Piétu, V.; ve diğerleri. (July 2011). "High-sensitivity search for clumps in the Vega Kuiper-belt. New PdBI 1.3 mm observations". Astronomy & Astrophysics. 531: L2. arXiv:1105.2586 $2. Bibcode:2011A&A...531L...2P. doi:10.1051/0004-6361/201116796. 
  89. ^ Campbell, B.; ve diğerleri. (1985). "On the inclination of extra-solar planetary orbits". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 97: 180–182. Bibcode:1985PASP...97..180C. doi:10.1086/131516.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  90. ^ Knobel, E. B. (June 1895). "Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 55 (8): 429–438. Bibcode:1895MNRAS..55..429K. doi:10.1093/mnras/55.8.429.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  91. ^ Massey, Gerald (2001). Ancient Egypt: the Light of the World. Adamant Media Corporation. ISBN 978-1-60206-086-9. 
  92. ^ Olcott, William Tyler (1911). Star Lore of All Ages: A Collection of Myths, Legends, and Facts Concerning the Constellations of the Northern Hemisphere. G.P. Putnam's sons. Bibcode:1911slaa.book.....O. ISBN 978-0-7873-1096-7. 
  93. ^ Houlding, Deborah (December 2005). "Lyra: The Lyre". Sktscript. Erişim tarihi: 2007-11-04. 
  94. ^ Houtsma, M. Th.; ve diğerleri. (1987). E. J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–36. VII. E.J. Brill. s. 292. 
  95. ^ Chaikin, Andrew L. (1990). Beatty, J. K.; Petersen, C. C. (Ed.). The New Solar System (4th bas.). Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-64587-4. 
  96. ^ Roy, Archie E.; ve diğerleri. (2003). Astronomy: Principles and Practice. CRC Press. ISBN 978-0-7503-0917-2. 
  97. ^ Smith, S. Percy (1919). "The Fatherland of the Polynesians – Aryan and Polynesian Points of Contact". The Journal of the Polynesian Society. 28: 18–20. 
  98. ^ Sibthorpe, B.; ve diğerleri. (2010). "The Vega debris disc: A view from Herschel". Astronomy and Astrophysics. 518: L130. arXiv:1005.3543 $2. Bibcode:2010A&A...518L.130S. doi:10.1051/0004-6361/201014574. L130. 
  99. ^ "天文教育資訊網" [AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy)] (Çince). 2006-07-03. Erişim tarihi: 2019-01-06. 
  100. ^ 陳久金 (2005). 中國星座神話. 五南圖書出版股份有限公司. ISBN 978-986-7332-25-7. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vega_(yıldız)&oldid=29988425" sayfasından alınmıştır