Gürcüler

 

Gürcüler
ქართველები

Önemli nüfusa sahip bölgeler
Georgia Gürcistan	3.906.314
Turkey Türkiye	1.500.000 (tahmin)
Russia Rusya	198.000
USA Amerika	150.000 (tahmin)
Iran İran	50.000 (tahmin) Fereydanice konuşanlar
Ukraine Ukrayna	34.200 (tahmin)
Brazil Brezilya	17.752 (tahmin)
Azerbaijan Azerbaycan	14.900
Batı Avrupa	50.000 (tahmin)
Diller
Gürcüce
Din
Gürcü Ortodoks, Gürcü Katolik İslam (İran ve Acara'nın köylerinde)

Gürcüler (Gürcüce: ქართველები veya ქართველი ერი Kartvelebi veya Kartveli eri). Gürcülerin büyük bölümü bugün Gürcistan’da yaşamaktadır. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler, Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen halklar olarak kabul edilir.

Adın kökeni

Adı, Gürcü ulusunun atası sayılan Kartlos ile bağlantılıdır. Gürcistan’ın doğu kesinin tarihsel adı olan Kartli’nin de Kartlos adından geldiği kabul edilir. Gürcüler, değişik dillerde birbirinden farklı adlarla anılırlar. Türkçe’deki Gürcü adı ise, İranlıların Gürcüleri verdiği ad olan Kurc veya Gurc adından gelir. Osmanlı döneminde kullanılan Gürci adı da buradan gelir. İngilizce’de Georgians, Almanca’daki Georgier, Fransızca’daki Géorgiens gibi adların da Gürcülerin Farsça adından geldiği sanılır.

Dil

Gürcülerin konuştuğu dil Gürcüce, günümüzde Gürcistan’ın standart dilidir. Gürcü alfabesi olarak bilinen ayrı bir yazı sistemiyle yazılır. Bu alfabede 33 fonem vardır. Gürcüce, temel olarak Doğu Gürcüce’si üzerinde gelişmiş, süreç içinde edebiyat ve devlet dili olmuştur. Bu standart dile dayanan Gürcü edebiyatı, yaklaşık 1.500 yıllık bir geleneğe sahiptir.

Gürcistan, tarihi boyunca farklı feodal siyasi yapıların varlığını sürdürdüğü bir ülkeydi. Birkaç yüzyılın birleşik bir devlet yapısı olmasına karşın, bu zaman dilimini dışında ülke topraklarında birden fazla krallık ve prenslik bulunuyordu. Ayrı siyasi yapıların da korunduğu bu bölgelere bağlı olarak Gürcüce’nin farklı diyalektleri konuşuluyordu. Günümüzde bu diyalektlere konuşma dilinde rastlanır, ancak bu diyalektler ayrı bir yazı dili olarak kullanılmamıştır.

Tarih

Gürcülerin yerli bir Kafkas halkı olmadığına ilişkin Kafkas halkları tarafından kabul gören görüş vardır, yerli halklar tarafından Kafkasyalılar ile ortak cografi alanda bulundukları için Kafkasya isminin Gürcüler tarafından kullanıldığına hem fikirdirler. Bu görüşe göre Gürcüler, Küçük Asya’dan göç eden halkların kaynaşmasıyla ortaya çıkmış bir halktır.

Bizans ve İran arasındaki çekişmenin sahne olduğu Gürcistan toprakları, 7. yüzyılda Müslüman Araplarla da tanıştı. Araplar 654’te Tiflis emirliğini kurdular ve yaklaşık beş yüz yıl Tiflis ve yöresine egemen oldular. 11. yüzyılda Gürcü ulusal bağımsızlık hareketi gelişti ve bu hareket Kraliçe Tamar döneminde (1184-1213) zirvesine ulaştı. Bu dönemde Gürcüler, kuzeyde Çerkesya’dan güneyde bugünkü Azerbaycan’a, batıda Erzurum’dan doğuda Gence’ye uzanan küçük bir Kafkas imparatorluğu kurdular. Altın Çağ olarak adlandırılan bu dönemde Gürcüler, mimari, edebiyat, ekonomi açısından büyük gelişme gösterdiler. Şota Rustaveli'nin ünlü destanı Kaplan Postulu Kahraman'ı (Vephistkaosani) bu dönemde yazdı. 1220’lerdik Moğol istilası Gürcülerin siyasal birliğini ortadan kaldırdı ve Gürcülerin yaşadığı topraklar yeniden küçük devletlere bölündü.Gürcüler ise küçük prensliklere ayrıldılar.15. yüzyıldan itibaren batıdan Osmanlılar, doğudan İranlılar Gürcüler üzerinde ağır baskılar kurdular.1578 Yılında Lazistan'ın başkenti Batum da Osmanlı'ın Trabzon Eyaleti'ne bağlandı.

İran şahı I. Abbas, Doğu Gürcistan’daki direnişi kırmak için Kartli bölgesinin nüfusunun büyük bölümünü İran’a sürdü. Bu nüfusun yerlerine Türkmen nüfusunu yerleştirdi. Bugün Fereydan Gürcüleri olarak adlandırılan İran’daki Müslüman Gürcüler, bu sürgün Gürcülerin torunlarıdır. Osmanlılar da Tao-Klarceti ve Samtshe-Cavaheti gibi Tamar dönemindeki birleşik Gürcistan’ın güneybatı bölgelerini topraklarına kattı.Bugün Acara ve Türkiye’de yaşayan yöre Müslümanları , 16-17. yüzyıllarda Müslüman olan bu insanların torunlarıdır.

Gürcüler, 1801’de doğudan başlayarak Gürcistan’a ilhak eden Çarlık Rusya’sının egemenliğine girdiler. 1828-1829 ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra, Gürcistan’ın güneybatı kesimi de Rusya’nın eline geçti. Bu ikinci savaşın ardından Müslüman Gürcülerin büyük kesimi, Muhaciroba (Muhacirlik) olarak adlandırılan göçle Türkiye’nin değişik bölgelerine gelip yerleştiler. Ama küçük bir bölümü Acara bölgesinde yerlerinde kaldı.

Gürcüler, 1918 yılında bağımsız Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti’ni kurdular, ama bu cumhuriyet uzun ömürlü olamadı. 1921’de Sovyet yönetimine katılan Gürcistan, 2.dünya savaşı sırasında Ahıska'da yaşayan Türkler toplu olarak Stalin tarafından Orta Asya ve SSCB'nin doğu ülkelerini sürüldüler.Bu nüfus hala anavatanları Ahıska yöresine dönme mücadelesi vermektedir.Gürcistan 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonda yeniden bağımsızlığına kavuştu.

Nüfus

Kraliçe Tamar, Vardzia'dan bir fresk

Günümüzde Gürcülerin çoğunluğu Gürcistan topraklarında yaşamaktadır. Gürcistan’da yaşayan Gürcülerin 4.980.000’dir.