Bilişselcilik (etik)

Bilişselcilik, etik cümlelerin birer önerme olduğunu, yani doğru veya yanlış (truth-apt) olabildiklerini savunan meta-etik görüştür. Karşıtı olan gayribilişselcilik ahlaki cümlelerin önerme olamayacağını savunur. Bilişsellik, ahlaki gerçekçiliği, etik öznelliği ve hata teorisini de kapsayan geniş bir tezdir.

Önermeler anlamlı bildirim cümlelerinin (ancak sorgulayıcı veya zorunlu cümleler değil) ifade etmesi gereken şeydir. Farklı dillerde farklı cümleler aynı önermeyi ifade edebilir: "kar beyazdır" ve "Schnee ist weiß" (Almanca) her ikisi de karın beyaz olduğu önermesini ifade eder.

Bir önerme ifade etmenin ne anlama geldiğiyle ilgili daha iyi bir fikir edinmek için, bunu bir önerme ifade etmeyen bir şeyle karşılaştırmalıdır. Bir mağazada, bir hırsızın bir çubuk şeker alıp kaçtığını öngörün. Mağaza sorumlusu "Hey!" diye bağırır. Bu durumda, "Hey!" bir önerme ifade etmez. Ünlemin ifade etmediği şeyler arasında "bu bir hırsız"; "hırsızlık yanlış"; "lütfen o hırsızı durdur"; ya da "o hırsız beni gerçekten sinirlendiriyor" gibi kavramlar vardır. Depo sorumlusu doğru ya da yanlış olabilecek herhangi bir şey söylemiyordur. Bu yüzden mağaza sorumlusunun ifade ettiği bir önerme değildir. Belki de ifade edilen duygusal bir durumdur. Mağaza sorumlusu şaşırır, kızarır ve bu duygularını "Hey!" diyerek dışa vurur.

Etik bilişselciler, etik cümlelerin önermelerde bulunduğunu iddia ederler: örneğin Mary'nin iyi bir kişi olduğu ya da çalma ve yalan söylemenin her zaman yanlış olduğunu söylemek doğru veya yanlış olabilir. Bilişselciler bu cümlelerin "Hey!" veya "Mary için Yay!" gibi sadece duygusal ifadeler olmadığını; aslında doğru ya da yanlış olabilecek önermeleri ifade ettiklerine inanırlar. Buradan yola çıkarak, bir bilişselci veya realist, etik cümlelerin kendilerinin doğru veya yanlış olduğunu söyler. Tersine, eğer biri "Mary iyi bir insandır" gibi cümlelerin doğru ya da yanlış olamayacağına inanıyorsa, o zaman bilişselci olmayan bir kişidir.