Asi Nehri: Revizyonlar arasındaki fark

Asi Nehri
	Antakya içinden geçen Asi Nehri
Konum
Ülke(ler)	Lübnan, Suriye ve Türkiye
Genel bilgiler
Kaynak	Lübnan
Ağız	Akdeniz
Uzunluk	386 km
Havza alanı	21.743 km²
Debi	3.399,3 milyon m³

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 17.32, 21 Mart 2017 tarihindeki hâli

Asi Nehri (Orontes ), (العاصي) Lübnan'daki Bekaa Vadisi'nin doğu kısmından doğar ve Türkiye Hatay ilinden Akdeniz'e dökülür. Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 556 km olup, 366 km Suriye'de, 98 km Türkiye'de, 40 km Lübnan'dadır. 52 km'si Türkiye-Suriye sınırını oluşturur^[1]. Antakya ile Akdeniz'e doğal su yolu bağlanmış olan Asi Nehri'nin ortalama su debisi 30 m³/sn dir. Kış mevsimi ile ilkbaharda taşkınlar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır.

Genel özellikleri

Orontes olarak da adlandırılan Asi Nehri Lübnan'da Baalbek yakınında El-Bika kısmından dağlardan inen sellerin birleşmesiyle doğar sonra Suriye'ye girer. Humus yöresindeki bazaltı lav akıntıları etkisiyle yolunu saparak Hama kireçtaşı platolarına yönelir ve Gab sazlığına girer. Oradan çıktıktan sonra bir süre Suriye-Türkiye sınırında akar ve Hatay ilinden Akdeniz'e dökülür. Nehrin havzasını Büyük Rift Vadisinin parçası olan Ölüdeniz Fayı belirler.

Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 386 km olup, nehrin büyük bölümü Suriye toprakları içinde bulunmaktadır. Türkiye topraklarındaki uzunluğu 88 km'dir. Havzasının ülkelere dağılımı şöyledir: %7 Lübnan, %67 Suriye, %26 Türkiye. Suriye-Türkiye sınırının 52 km'si Asi Nehri tarafından oluşturulur^[1]. Asi Nehri'nin 1950 yılında taşıdığı su miktarı 3.399,3 milyon m³'tür. Bu suyun %50'si Suriye, %41'i Türkiye, %9'u Lübnan'dan kaynaklanır^[1]

Asi Nehri Lübnan'dan Suriye'ye, Oradan da Türkiye topraklarına aktığı için sınır aşan akarsu, Türkiye-Suriye sınırını oluşturduğu için sınır oluşturan akarsudur^[1].

Havzası

Humus şehri yakınlarında geniş bir göl ve bataklık meydana getirir. Amik Ovası'nın sularını boşaltan Karasu (Küçük Asi), Harbiye Çağlayanının suları ile beslenir. Karasu'y alan Asi Irmağı, dar bir boğazdan geçerek Antakya'dan geçer. Burada ünlü Harbiye Çağlayanlarını meydana getiren ve gür kaynaklarla beslenen Defne Suyu'nu alır. Daha sonra genişliği 30-40 metreyi bulur Samandağ'ın güneyinde Akdeniz'e dökülür. Asi nehri hemen bütün yatağı boyunca yer yer ova ve tekne şekilli geniş vadiler, zaman zaman da dar ve derin boğazlar oluşturur, denize döküldüğü yerde geniş bir delta meydana getirmiştir.

Asi Nehri havzasında genel olarak Akdeniz iklimi görülür. Genelde yazlar kurak, kışlar yağışlıdır. Nehir de bu düzene uyar, kışın suları artar, yazın ise azalır. Yağış miktarı Lübnan'da 950-1270 mm, Suriye'de 760-1015 mm, Türkiye kısmında ise 505-1095 mm arasındadır. Akarsu Lübnan'da doğup Türkiye'de denize dökülmesine rağmen en fazla Suriye yararlanmaktadır^[2].

Ters akması

Asi Nehri bulunduğu bölgede güneyden kuzeye; yani ters yönde akan tek nehirdir^[3]. Yerel halka göre ismini bu özelliğinden almıştır. Bazı inanışlara göre de Musa Kızıl Deniz'i asası ile ikiye ayırdıktan sonra Asi Nehri tersine akmaya başlamıştır.^[4]

Sorunlar

Kış mevsimi ile ilkbaharda taşkınlar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır. Taşkınların sebebi çoğunlukla yağışlı dönemde Suriye'nin habersiz veya geç haber vererek barajlardan su bırakmasıdır^[5].

Hatayı kendi toprağı olarak kabul eden Suriye yönetimi Asi Nehri'ni de sınır aşan su olarak görmemektedir. Böylece suyun büyük bölümünden yararlanmaktadır. 1950'li yıllarda Asi'de 3 milyar 399 milyon m³ akım gerçekleşirken, günümüzde %30 azalma ile 2 milyar 400 milyon m³ akım gerçekleşmektedir. 1939 yılında Türkiye'ye bırakılan su 1 milyar 670 milyon m³ iken %67 azalma ile 529 milyon m³'e düşmüştür. 1950 yılında Türkiye'ye girişte yapılan ölçümde yıllık ortalama akım 50,5 m³/sn iken, 2005'te 16,8 m³/sn'ye düşmüştür. 1975 yılında Asi'nin suları tarımsal sulamaya uygun iken günümüzde ağır metaller ve amonyak kirliliği görülmektedir^[1].

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e KORKMAZ, Yrd. Doç. Dr. Hüseyin; KARATAŞ, Atilla (2009). "ASİ NEHRİ'NDE SU YÖNETİMİ VE ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR". MKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Erişim tarihi: 21 Mart 2017.
^ ATASOY, Ahmet; GEÇEN,, Reşat; KORKMAZ, Hüseyin. "Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye (Hatay) – Suriye Sınırı" (PDF). www.mku.edu.tr. Erişim tarihi: 21 Mart 2017.
^ http://www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/asi-orontes/index.stm
^ http://www.delinetciler.net/forum/genel-kultur/82152-asi-nehri-neden-tersine-akar-asi-nehri-hakkinda-bilgi.html
^ "Hatay Havaalanı'nı su bastı". sabah.com.tr. 30.1.2012. Erişim tarihi: 21 Mart 2017. Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)

[korkmaz-1] KORKMAZ, Yrd. Doç. Dr. Hüseyin; KARATAŞ, Atilla (2009). "ASİ NEHRİ'NDE SU YÖNETİMİ VE ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR". MKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Erişim tarihi: 21 Mart 2017.

[atasoy-2] ATASOY, Ahmet; GEÇEN,, Reşat; KORKMAZ, Hüseyin. "Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye (Hatay) – Suriye Sınırı" (PDF). www.mku.edu.tr. Erişim tarihi: 21 Mart 2017.

[3] ttp://www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/asi-orontes/index.stm

[4] ttp://www.delinetciler.net/forum/genel-kultur/82152-asi-nehri-neden-tersine-akar-asi-nehri-hakkinda-bilgi.html

[5] "Hatay Havaalanı'nı su bastı". sabah.com.tr. 30.1.2012. Erişim tarihi: 21 Mart 2017. Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 6. satır: / 6. satır: @@
   | havza = [[Lübnan]], [[Suriye]] ve [[Türkiye]]
   | uzunluk = 386 km
-  | havza_alan =
+  | debi =3.399,3 milyon m³
+  | havza_alan =21.743 km²
 }}
-'''Orontes''' olarak da adlandırılan '''Asi Nehri''' (العاصي) [[Lübnan]]'daki [[Bekaa Vadisi]]'nin doğu kısmından doğar ve [[Türkiye]] [[Hatay]] ilinden [[Akdeniz]]'e dökülür. Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 387&nbsp;km olup, nehrin büyük bölümü [[Suriye]] toprakları içinde bulunmaktadır. Türkiye topraklarındaki uzunluğu 88&nbsp;km'dir. [[Antakya]] ile [[Akdeniz]]'e doğal su yolu bağlanmış olan Asi Nehri'nin ortalama su debisi 30 m³/sn dir. Kış mevsimi ile ilkbaharda taşkınlar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır.
+'''Asi Nehri (Orontes )''', (العاصي) [[Lübnan]]'daki [[Bekaa Vadisi]]'nin doğu kısmından doğar ve [[Türkiye]] [[Hatay]] ilinden [[Akdeniz]]'e dökülür. Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 556&nbsp;km olup, 366&nbsp;km [[Suriye]]'de, 98&nbsp;km Türkiye'de, 40 km Lübnan'dadır. 52 km'si Türkiye-Suriye sınırını oluşturur<ref name=korkmaz/>. [[Antakya]] ile [[Akdeniz]]'e doğal su yolu bağlanmış olan Asi Nehri'nin ortalama su debisi 30 m³/sn dir. Kış mevsimi ile ilkbaharda taşkınlar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır.
+== Genel özellikleri ==
-Orontes olarak da adlandırılan Asi Nehri Lübnan'da Baalbek yakınında El-Bikakısmından dağlardan inen sellerin birleşmesiyle  doğar sonra suriyeye girer [[Humus, Suriye|Humus]] yoresindeki bazaltı lav akıntıları etkisiyle yolunu saparak Hama kireçtaşı playolarına yönelir ve Gab sazlığına girer oradan çıktıktan sonra bir süre Suriye-Türkiye sınırında akar ve Hatay ilinden Akdeniz'e dökülür. Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 386&nbsp;km olup, nehrin büyük bölümü Suriye toprakları içinde bulunmaktadır. Türkiye topraklarındaki uzunluğu 88&nbsp;km'dir. Antakya ile Akdeniz'e doğal su yolu bağlanmış olan Asi Nehri'nin ortalama su debisi 30 m³/sndir.
+Orontes olarak da adlandırılan Asi Nehri Lübnan'da [[Baalbek]] yakınında El-Bika kısmından dağlardan inen sellerin birleşmesiyle  doğar sonra Suriye'ye girer. [[Humus, Suriye|Humus]] yöresindeki bazaltı lav akıntıları etkisiyle yolunu saparak [[Hama]] kireçtaşı platolarına yönelir ve Gab sazlığına girer. Oradan çıktıktan sonra bir süre Suriye-Türkiye sınırında akar ve Hatay ilinden Akdeniz'e dökülür. Nehrin havzasını [[Büyük Rift Vadisi]]nin parçası olan [[Ölüdeniz Fayı]] belirler.
+Asi Nehri'nin toplam uzunluğu 386&nbsp;km olup, nehrin büyük bölümü Suriye toprakları içinde bulunmaktadır. Türkiye topraklarındaki uzunluğu 88&nbsp;km'dir. Havzasının ülkelere dağılımı şöyledir: %7 Lübnan, %67 Suriye, %26 Türkiye. Suriye-Türkiye sınırının 52 km'si Asi Nehri tarafından oluşturulur<ref name=korkmaz/>. Asi Nehri'nin 1950 yılında taşıdığı su miktarı 3.399,3 milyon m³'tür. Bu suyun %50'si Suriye, %41'i Türkiye, %9'u Lübnan'dan kaynaklanır<ref name=korkmaz/>
-Kış mevsimi ile ilkbaharda taşkınlar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır.Humus şehri yakınlarında geniş bir göl ve bataklık meydana getirir. Amik Gölünün sularını boşaltan Karasu (Küçük Asi), Harbiye Çağlayanının suları ile beslenir. Karasu'ya akan Asi Irmağı, dar bir boğazdan geçerek Antakya'dan geçer. Burada ünlü Harbiye Çağlayanlarını meydana getiren ve gür kaynaklarla beslenen Defne Suyu karışır. Daha sonra genişliği 30-40 metreyi bulur Samandağ'ın güneyinde Akdeniz'e dökülür. Asi nehri hemen bütün yatağı boyunca yer yer ova ve tekne şekilli geniş vadiler, zaman zaman da dar ve derin boğazlar oluşturur, Denize döküldüğü yerde geniş bir delta meydana getirmiştir.
+Asi Nehri Lübnan'dan Suriye'ye, Oradan da Türkiye topraklarına aktığı için ''sınır aşan akarsu'', Türkiye-Suriye sınırını oluşturduğu için ''sınır oluşturan akarsu''dur<ref name=korkmaz>{{web kaynağı|soyadı1=KORKMAZ|ad1=Yrd. Doç. Dr. Hüseyin|soyadı2=KARATAŞ|ad2=Atilla|başlık=ASİ NEHRİ’NDE SU YÖNETİMİ VE ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR|url=http://sbed.mku.edu.tr/article/view/1038000212/1038000172|yayıncı=MKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi|erişimtarihi=21 Mart 2017|tarih=2009}}</ref>.
+== Havzası ==
+[[Humus, Suriye|Humus]] şehri yakınlarında geniş bir göl ve bataklık meydana getirir. [[Amik Ovası]]'nın sularını boşaltan Karasu (Küçük Asi), Harbiye Çağlayanının suları ile beslenir. [[Karasu Çayı (Asi)|Karasu]]'y alan Asi Irmağı, dar bir boğazdan geçerek Antakya'dan geçer. Burada ünlü Harbiye Çağlayanlarını meydana getiren ve gür kaynaklarla beslenen Defne Suyu'nu alır. Daha sonra genişliği 30-40 metreyi bulur Samandağ'ın güneyinde Akdeniz'e dökülür. Asi nehri hemen bütün yatağı boyunca yer yer ova ve tekne şekilli geniş vadiler, zaman zaman da dar ve derin [[Boğaz vadi|boğazlar]] oluşturur, denize döküldüğü yerde geniş bir [[delta]] meydana getirmiştir.
+Asi Nehri havzasında genel olarak Akdeniz iklimi görülür. Genelde yazlar kurak, kışlar yağışlıdır. Nehir de bu düzene uyar, kışın suları artar, yazın ise azalır. Yağış miktarı Lübnan'da 950-1270 mm, Suriye'de 760-1015 mm, Türkiye kısmında ise 505-1095 mm arasındadır. Akarsu Lübnan'da doğup Türkiye'de denize dökülmesine rağmen en fazla Suriye yararlanmaktadır<ref name=atasoy>{{web kaynağı|soyadı1=ATASOY|ad1=Ahmet|soyadı2=GEÇEN,|ad2=Reşat|soyadı3=KORKMAZ|ad3=Hüseyin|başlık=Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye (Hatay) – Suriye Sınırı|url=http://www.mku.edu.tr/files/1_dosya_1355572531.pdf|yayıncı=www.mku.edu.tr|erişimtarihi=21 Mart 2017}}</ref>.
+== Ters akması ==
 Asi Nehri bulunduğu bölgede güneyden kuzeye; yani ters yönde akan tek nehirdir<ref>http://www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/asi-orontes/[http://www.fao.org/nr/water/aquastat/basins/asi-orontes/index.stm index.stm]</ref>. Yerel halka göre ismini bu özelliğinden almıştır. Bazı inanışlara göre de [[Musa]] [[Kızıl Deniz]]'i asası ile ikiye ayırdıktan sonra Asi Nehri tersine akmaya başlamıştır.<ref>http://www.delinetciler.net/forum/genel-kultur/82152-asi-nehri-neden-tersine-akar-asi-nehri-hakkinda-bilgi.html</ref>
+== Sorunlar ==
+Kış mevsimi ile ilkbaharda [[taşkın]]lar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır. Taşkınların sebebi çoğunlukla yağışlı dönemde Suriye'nin habersiz veya geç haber vererek barajlardan su bırakmasıdır<ref>{{web kaynağı|başlık=Hatay Havaalanı'nı su bastı|url=http://www.sabah.com.tr/yasam/2012/01/30/hatay-havaalanini-su-basti|yayıncı=sabah.com.tr|erişimtarihi=21 Mart 2017|tarih=30.1.2012}}</ref>.
+Hatayı kendi toprağı olarak kabul eden Suriye yönetimi Asi Nehri'ni de sınır aşan su olarak görmemektedir. Böylece suyun büyük bölümünden yararlanmaktadır. 1950'li yıllarda Asi'de 3 milyar 399 milyon m³ akım gerçekleşirken, günümüzde %30 azalma ile 2 milyar 400 milyon m³ akım gerçekleşmektedir. 1939 yılında Türkiye'ye bırakılan su 1 milyar 670 milyon m³ iken %67 azalma ile 529 milyon m³'e düşmüştür. 1950 yılında Türkiye'ye girişte yapılan ölçümde yıllık ortalama akım 50,5 m³/sn iken, 2005'te 16,8 m³/sn'ye düşmüştür. 1975 yılında Asi'nin suları tarımsal sulamaya uygun iken günümüzde ağır metaller ve amonyak kirliliği görülmektedir<ref name=korkmaz/>.
 ==Kaynakça==
@@ 22. satır: / 38. satır: @@
 {{commonscat|Orontes River}}
-{{Lübnan-taslak}}
-{{Suriye-taslak}}
-{{Hatay-taslak}}
-{{akarsu-taslak}}
 <!--

g t d Türkiye'deki akarsular listesi (Havzalarına göre)
Karadeniz	Sakarya (Ankara • Porsuk) • Filyos • Bartın • Kızılırmak (Delice • Devrez • Gökırmak • Meydan) • Terme • Yeşilırmak (Kelkit Çayı • Çekerek) • Harşit • Yağlıdere • Gelevara • Çoruh Nehri
Marmara	Biga • Susurluk • Nilüfer Çayı
Ege	Meriç (Tunca • Ergene) • Karamenderes Nehri • Bakırçay Nehri • Gediz Nehri • Küçük Menderes Nehri • Büyük Menderes Nehri (Banaz • Akçay • Çine • Azmak Çayı
Akdeniz	Dalaman • Aksu • Manavgat • Köprüçay • Kaledran Çayı • Anamur Çayı • Sini Çayı • Göksu • Şeytanderesi • Limonlu Çayı • Alata Çayı • Tömük Çayı •Karacaoğlan Çayı • Tece Çayı • Mezitli Çayı • Efrenk Çayı • Deliçay • Berdan • Seyhan (Zamantı • Göksu) • Ceyhan • Asi
Basra Körfezi	Fırat (Murat • Karasu) • Dicle (Habur • Zap)
Hazar Denizi	Aras (Arpaçay) • Kura Nehri