İçeriğe atla

Yeşil emperyalizm

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Makale serilerinden
Temel konu
Dört Sütun
Perspektifler
Organizasyonlar
İlgili konular

Yeşil emperyalizm (aynı zamanda eko-emperyalizm, eko-sömürgecilik veya çevre emperyalizmi olarak da bilinir), Batı'nın çoğunlukla gelişmekte olan ülkelerin iç işlerini çevrecilik hakkında duyar kasarak etkilemeye yönelik bir stratejisine verilen aşağılayıcı lakaptır.

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Brundtland raporunun Üçüncü Dünya elitleri tarafından şüpheci bir şekilde değerlendirilmesi 1988 yılında Helge Ole Bergesen tarafından yeşil emperyalizm olarak özetlenmiştir.[1] 1999 yılında Deepak Lal, Yeşil Emperyalizm: Dünyanın En Yoksul Ülkelerinde Sefalet ve Savaş İçin Bir Reçete isimli kitabında bu terimi aynı anlamda kullanmıştır.[2] Bununla birlikte, aynı terim Richard Grove'un 1995 tarihli Yeşil Emperyalizm: Sömürge Genişlemesi, Tropikal Ada Cennetleri ve Çevreciliğin Kökenleri 1600–1860 isimli kitabında ise bu terimi farklı şekilde kullanılmaktadır.[3] Grove'un kitabında bu, ütopik tropik ülkelerin Avrupalı veri odaklı bilim insanları üzerinde yarattığı etkinin sonucu olarak ortaya çıkan ilk çevrecilik anlamına gelmektedir.[4]

Çevresel sömürgecilik veya eko-sömürgecilik teriminden ilk kez 1989'dan bu yana doğaya karşılık borç takaslarıyla bağlantılı olarak bahsedilmektedir.[5][6] Ne kadar iyi niyetli olursa olsun, çevre koruma amaçlı programların müdahaleci ve emperyalist olarak algılanmasından endişe edilmiştir.[6] Bununla birlikte Afrika'da milli parkların kurulması bazı durumlarda yerel halkın yoksullaşmasına ve yerinden edilmesine yol açmıştır.[7]

Eko-emperyalizm (ya da ekolojik emperyalizm [8] ) başlangıçta Alfred Crosby'nin aynı isimli kitabında ortaya koyduğu bir kavram olan ekolojik emperyalizmin kısaltmasıydı, ancak Paul Driessen'in Eko-Emperyalizm: Yeşil Güç Kara Ölüm kitabının yayınlanmasından sonra anlamı değişmiştir.[9] Crosby'nin eko-emperyalizmi, hedeflenen ülkelerin çevresi üzerinde yıkıcı etkisi olan müdahalelerdir; Driessen'in eko-emperyalizmi ise çevresel iyileştirme adına ekonomi üzerinde yıkıcı etkisi olan müdahalelerdir.[9]

Terimin kullanımları

[değiştir | kaynağı değiştir]

1999 Seattle Dünya Ticaret Örgütü protestoları sırasında medya çevreciliği yeni bir emperyalizm biçimi olarak sunmuştur.[10] Zengin, kalkınmış ve eski sömürgeci ülkeler kendi çevresel tercihlerini ve önceliklerini kalkınmakta olan ülkelere dayatmaktadır.[11]

Mahazir Muhammed'in 1999 yılında yaptığı bir yayında da belirtildiği üzere, Malezya'daki sürdürülebilir olmayan ormansızlaşma nedeniyle bazı Avrupa hükûmetleri Malezya menşeli keresteyi boykot ettiklerini açıklamışlardır.[12] Malezya Başbakanı Muhammet boykotlara karşı çıkarak " Biz ormanları sebepsiz yere işletmiyoruz. Bizim paraya ihtiyacımız var. Odun ihraç etmek mecburiyetindeyiz çünkü döviz olmadan ihtiyacımız olan şeyleri satın alamayız".[13] Federal Arazi Geliştirme Otoritesi (FELDA), Avrupa Birliği'ni, ormansızlaşmayı durdurmak amacıyla biyoyakıtlarda hurma yağını 2020 yılına kadar yasaklamakla "ekonomik sömürgecilikle" suçladı.[14] FELDA'dan bir temsilci şunları ifade etti: "Aynı sömürgeci tutumlar, beyaz adamın bize uzaktan kendi kurallarını empoze etmesidir." 2022 yılında Malezya, ormansızlaşmaya ilişkin yeni düzenlemelere tepki olarak AB'ye palm yağı ihracatını engelleme yönünde tehdit etti.[15][16]

2009 yılında Almanya, Fransa'nın karbon gümrük vergisi önerisini eko-emperyalizm olarak adlandırmıştır.[17] Sera gümrük vergileri o dönemde Hindistan ve Çin gibi gelişmekte olan ülkelerden güçlü bir şekilde tepki almıştı, çünkü bu vergiler bu ülkelerin ticaretini zora sokacaktı.[17]

Avrupa Birliği'nin biyoyakıt uluslar ötesi meta-standart yönetmeliği bazı sürdürülebilir yakıtları teşvik etmektedir.[18][19] Bununla birlikte, bu düzenleme Avrupa Birliği'nin yetki alanının ötesine geçmekte ve eko-emperyalizm konusunu gündeme getirmektedir.[18]

2014 yılında Japon komisyon görevlisi Joji Morishita, Uluslararası Balinacılık Kurulu'nun yaptığı sürdürülebilir balina avcılığı çağrılarına ilişkin endişelerini şu sözlerle dile getirmişti: "Balina avcılığı meselesi bazen Japonya'da daha büyük bir meselenin sembolü olarak görülmektedir... 'Eko-emperyalizm' kelimesini duymuş olabilirsiniz" [20]

Dünya Bankası'nın 4,764 MW'lık Medupi Elektrik Santrali için 3.05 milyar dolarlık krediyi onaylaması, küresel sera gazı emisyonlarının artmasını desteklediği gerekçesiyle eleştirilere maruz kaldı.[21][22] Kömür santrali inşa edilmemiş olsaydı, ülkedeki endüstriyel gelişmeye önemli ölçüde engel olunacaktı.[22]

ABD Başkanı Joe Biden'ın "Yurt İçinde ve Yurt Dışında İklim Kriziyle Mücadele Yürütme Kararı" Asia Times tarafından yeşil emperyalizm ve Amerikan işlerini "ucuz karbon-kirli malların" rekabetinden koruması gereken örtülü bir korumacı politika olarak tanımlamaktadır.[23]

Neoliberalizmle ilişkisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eko-emperyalizm bazen küresel çevre ve geniş neoliberal gündemlerin bir kombinasyonu olarak tanımlanmaktadır.[24] Eko-emperyalizmin, yeryüzündeki tüm kaynakların ticari hale getirilmesi politikasıyla sonuçlanacağı düşünülmektedir.[25] Çevresel hedefler için doğanın bu şekilde ticarileştirilmesi eğilimi "doğayı kurtarmak için doğayı satmak" veya yeşil gasp olarak da bilinmektedir.[26][27][28] Gayrimeşru Borçların Ortadan Kaldırılması Komitesi, bu tür yeşil gaspa örnek olarak, çevre halkına hiçbir şekilde bilgi dahi verilmeksizin mera arazisi üzerine inşa edilen ve enerjinin bir kısmını Avrupa'ya ihraç edecek olan Ouarzazate Güneş Enerjisi Santrali'nden örnek vermektedir.[28][29]

Siyasi tartışmalar ve anketler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı çevreciler, gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmasını engellemek için çevreciliği kullandığını belirtmektedir.[22] Konuyu eleştirenler, alternatif enerji kaynaklarının gerçekçi olmaktan uzak olduğunu ve fosil yakıtların tüm nüfusu yoksulluktan kurtarmanın anahtarı olduğunu düşünmektedir.[30] Brezilya, Hindistan ve Singapur'un başını çektiği gelişmekte olan ülkeler, 1994 yılında küresel ticarete kirlilik kontrollerinin dahil edilmesine karşı çıkmış ve bu kontrolleri, istihdamı gelişmiş ülkelerde muhafaza edecek ve yoksul ulusları rekabet avantajlarından mahrum bırakacak gizli korumacılık olarak nitelendirmişlerdir.[31] Çevreci sivil toplum kuruluşlarının gündemi 2022 yılında Japonya, Peru, Güney Afrika, Kenya ve Bolivya tarafından neo-sömürgecilik ve eko-emperyalizm olarak adlandırılmıştır.[32] Eko-emperyalizm aşağılayıcı bir lakap işlevi görmektedir.[24][33]

Anil Agarwal'a göre, Dünya Kaynakları Enstitüsü tarafından 1990 yılında yapılan bir çalışma, küresel ısınmanın sorumluluğunu gelişmekte olan ülkelere yıkmıştır.[34][35] Agarwal bu çalışmayı kusurlu, tamamen siyasi amaçlı ve adaletsiz olarak değerlendirmiş ve bunun Kuzey-güney ayrımını daha da ilerlettiğini göstermiştir.[35] 1991 tarihli makalesinde, bunu çevre sömürgeciliğinin bir örneği olarak nitelendirmiş ve küresel ısınmadan ABD'nin aşırı tüketimini sorumlu tutmuştur.[36] Ancak, WorldPaper tarafından 1990'larda dünya çapında yapılan "Bisikletler, Evet - Ucuz Ayakkabılar, Hayır" anketi, katılımcıların %66'sının doğaya yönelik borç takasını eko-sömürgecilik olarak algılamadığını göstermiştir.[6]

Çevresel sömürgecilik Michael Shellenberger'in "Kıyamet Hiçbir Zaman: Çevreci Evhamcılık Neden Hepimize Zarar Veriyor?" isimli kitabına konu olmuştur. The Wall Street Journal'da, çevreciliği uzun süredir eleştiren John Tierney, "Shellenberger, araştırma verilerini ve politika analizini, yeşil hareketin tarihi ve yoksul ülkelerde "çevre sömürgeciliğinin" sonuçlarına maruz kalan insanların hikayeleriyle açık bir şekilde harmanlayarak ikna edici bir dava ortaya koyuyor" diye yazmıştır.[37]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Bergesen, Helge Ole (1988). "Reformism Doomed to Failure? A Critical Look at the Strategy Promoted by the Brundtland Commission". International Challenges (İngilizce). Bd. 8, Ausg. 2. 16 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022. 
  2. ^ Lal, Deepak (1999). Green Imperialism: A Prescription for Misery and War in the World's Poorest Countries (İngilizce). Social Affairs Unit. ISBN 978-0-907631-87-3. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022. 
  3. ^ Grove, Richard (1995). "Green imperialism : colonial expansion, tropical island Edens, and the origins of environmentalism, 1600-1860". Cambridge University Press. 25 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022. 
  4. ^ Mollins, Julie (22 Şubat 2021). "Selective memories: The historical roots of environmentalism". CIFOR Forests News. 16 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022. 
  5. ^ Bedarff, Hildegard; Holznagel, Bernd; Jakobeit, Cord (1989). "Debt-for-Nature Swaps: Environmental Colonialism or a Way Out from the Debt Crisis that Makes Sense?". Verfassung und Recht in Übersee / Law and Politics in Africa, Asia and Latin America. 22 (4): 445-459. doi:10.5771/0506-7286-1989-4-445. ISSN 0506-7286. 
  6. ^ a b c Dillon, Nina M. (1991). "The Feasibility of Debt-For-Nature Swaps". North Carolina Journal of International Law and Commercial Regulation. 16: 127. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022. 
  7. ^ Nelson, Robert H. (2003). "Environmental Colonialism: "Saving" Africa from Africans". The Independent Review. 8 (1): 65-86. ISSN 1086-1653. 9 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2024. 
  8. ^ Middleton, Nick (2019). The Global Casino: An Introduction to Environmental Issues (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1-138-06784-4. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022. 
  9. ^ a b DOUBLEDEE, S.D. "THE INVERSION OF ECOLOGICAL IMPERIALISM". Dissertation. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022. 
  10. ^ Gonzalez, Carmen G. (2001). "Beyond Eco-Imperialism: An Environmental Justice Critique of Free Trade". Denver University Law Review. 78: 979. 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022. 
  11. ^ Bryant, Bill (1999). "Bully's Folly: Imposing Our Ways on Others Could Lead to More Environmental Harm, Not Less". Financial Times. SEATTLE POST-INTELLIGENCER. 
  12. ^ Mahathir bin Mohamed, Datuk Seri (1999). "The Green Flag of Eco-Imperialism". New Perspectives Quarterly. 16 (2): 8-9. doi:10.1111/0893-7850.00214. 
  13. ^ Varkkey, Helena; Tyson, Adam; Choiruzzad, Shofwan Al Banna (1 Temmuz 2018). "Palm oil intensification and expansion in Indonesia and Malaysia: Environmental and socio-political factors influencing policy". Forest Policy and Economics (İngilizce). 92: 148-159. doi:10.1016/j.forpol.2018.05.002. ISSN 1389-9341. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2024. 
  14. ^ "In the world of sustainability, colonialism is not dead". Eco-Business (İngilizce). 2019. Erişim tarihi: 22 Nisan 2023. 
  15. ^ Connor, Joseph O' (29 Mart 2023). "Exports face clogs with rules in China and green 'imperialism' from the European Union". Thai Examiner. 22 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2023. 
  16. ^ "Indonesia, Malaysia to send palm oil envoys to EU over deforestation law". Reuters (İngilizce). 9 Şubat 2023. 22 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2023. 
  17. ^ a b "Germany calls carbon tariffs "eco-imperialism"". Reuters (İngilizce). 24 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022. 
  18. ^ a b Lin, Jolene (2012). "Governing Biofuels: A Principal-Agent Analysis of the European Union Biofuels Certification Regime and the Clean Development Mechanism". Journal of Environmental Law. 24 (1): 43-73. doi:10.1093/jel/eqr025. ISSN 0952-8873. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2024. 
  19. ^ Potthast, Thomas; Meisch, Simon (13 Ağustos 2012). Climate change and sustainable development: Ethical perspectives on land use and food production (İngilizce). Springer Science & Business Media. ISBN 978-90-8686-753-0. 
  20. ^ Lies, Elaine (2014). "Japanese Official: It's 'Eco-Imperialism' To Tell Us We Can't Eat Whales". Business Insider. 14 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022. 
  21. ^ Friedman, Lisa (9 Nisan 2010). "South Africa Wins $3.75 Billion Coal Loan". The New York Times. 
  22. ^ a b c "The fight against eco-imperialism | Andrew Chambers". the Guardian (İngilizce). 11 Nisan 2010. 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022. 
  23. ^ Tennenbaum, Jonathan (2 Mart 2021). "Biden eyes new era of green imperialism". Asia Times. 22 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2023. 
  24. ^ a b Dyer, Hugh (1 Nisan 2011). "Eco-imperialism: governance, resistance, hierarchy". Journal of International Relations and Development (İngilizce). 14 (2): 186-212. doi:10.1057/jird.2011.2. ISSN 1581-1980. 3 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2024. 
  25. ^ Nygren, Anja (2013). "Eco-imperialism and environmental justice". Routledge International Handbook of Social and Environmental Change (PDF). doi:10.4324/9780203814550. ISBN 9781136707995. 21 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Nisan 2024. 
  26. ^ McAfee, Kathleen (April 1999). "Selling Nature to save It? Biodiversity and Green Developmentalism". Environment and Planning D: Society and Space. 17 (2): 133-154. doi:10.1068/d170133. 
  27. ^ Pellegrini, Lorenzo; Arsel, Murat; Falconí, Fander; Roldan, Muradia (2013). "A New Conservation and Development Policy: Exploring the Tensions of the Yasuní ITT Initiative". CoCoon-NEBE Working Paper. 
  28. ^ a b Hamouchene, Hamza (30 Nisan 2023). "The Ouarzazate solar plant in Morocco: Triumphal 'Green' capitalism and the privatization of nature". CADTM (İngilizce). 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  29. ^ Hamouchene, Hamza. "Green Hydrogen: The new scramble for North Africa". www.aljazeera.com (İngilizce). 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  30. ^ Soomin, L.; Shirley, S. (2019). "A NEW TYPE OF IMPERIALISM: THE GLOBAL NORTH'S WEAPON OF MASS INTERVENTION AND ECO-IMPERIALISM". Konfrontasi Journal. 31 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2024. 
  31. ^ Drozdiak, William (14 Nisan 1994). "POOR NATIONS RESIST TOUGHER TRADE RULES". Washington Post. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022. 
  32. ^ "Bolivia's Morales pushes controversial TIPNIS highway forward". Mongabay Environmental News. 18 Ağustos 2015. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022. 
  33. ^ Dyer, Hugh (2005). "Environmental Imperialism: Theories of Governance and Resistance Hugh Dyer". University of Leeds. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2022. 
  34. ^ Institute, World Resources (7 Ocak 1990). World Resources 1990-91 (İngilizce). ISBN 978-0-19-506229-8. 
  35. ^ a b Agarwal, Anil; Narain, Sunita (21 Kasım 2019). "Global Warming in an Unequal World: A Case of Environmental Colonialism". India in a Warming World: Integrating Climate Change and Development (İngilizce). doi:10.1093/oso/9780199498734.003.0005. 24 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2024. 
  36. ^ Agarwal, A.; Narain, S. (1 Ocak 1991). "Global warming in an unequal world: a case of environmental colonialism". CLA (İngilizce). 
  37. ^ Tierney, John (21 Haziran 2020). "'Apocalypse Never' Review: False Gods for Lost Souls". The Wall Street Journal. Erişim tarihi: 7 Şubat 2021. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yeşil_emperyalizm&oldid=33803480" sayfasından alınmıştır