Yeşil parti
| Makale serilerinden |
.svg) |
_by_Erling_Mandelmann.jpg)
Yeşil parti, sosyal adalet, çevrecilik ve şiddetsizlik gibi yeşil politika ilkelerine dayanan, resmi olarak organize edilmiş siyasi partilere denir.
Yeşiller, bu konuların doğası gereği dünya barışının temeli olarak birbirleriyle ilişkili olduğuna inanıyor. Yeşil parti platformları tipik olarak sosyal demokratik ekonomi politikalarını benimser ve diğer sol partilerle koalisyonlar oluşturur.
Yeşil partiler dünya çapında yaklaşık 90 ülkede bulunmaktadır; çoğu Küresel Yeşiller üyesidir.
Tanımlama[değiştir | kaynağı değiştir]
"Yeşil" partiler ile "yeşil" bir parti arasında farklar vardır. Herhangi bir parti, hizip veya politikacı çevresel konuları vurgularsa "yeşil" olarak adlandırılabilir. Resmi olarak örgütlenmiş Yeşil partiler ise bundan farklı olarak yalnızca çevreciliği değil, aynı zamanda sosyal adalet, fikir birliğine dayalı karar verme ve şiddetsizlik gibi diğer endişeleri de içeren tutarlı bir ideolojiyi takip edebilir. Yeşiller, bu konuların doğası gereği dünya barışının temeli olarak birbirleriyle ilişkili olduğuna inanıyor. Yukarıdaki Yeşil değerlerin en iyi bilinen ifadesi, 1979-1980'de Alman Yeşilleri tarafından benimsenen (ancak o zamandan beri terk edilmiş olan) Yeşiller Partisinin Dört Sütunu'dur. Küresel Yeşiller Şartı, (72 ülkenin Yeşil partilerinden 800 delegenin birlikte karar verdikleri bir belge) ekolojik bilgelik, sosyal adalet, katılımcı demokrasi, şiddetsizlik, sürdürülebilirlik ve çeşitliliğe saygı olmak üzere altı ana ilkeyi listeler.[1]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
1970'lerin başında dünyanın çeşitli yerlerinde ağırlıklı olarak çevreci bir platform üzerinde kampanya yürüten siyasi partiler ortaya çıktı.
Dünyanın ağırlıklı olarak çevreci bir platformda kampanya yürüten ilk siyasi partileri,1972 Tasmanya seçimlerine itiraz eden United Tasmania Group ve 1972 Yeni Zelanda seçimlerine itiraz eden Yeni Zelanda Values Party'dir.[2] 'Yeşil' ismini kullanmaları 'Yeşil Yasaklar'dan gelmektedir: kültürel ve çevresel öneme sahip alanlar üzerine inşa etmeyi reddeden bir Avustralya inşaat işçileri hareketi.[3]
Avrupa’daki ilk yeşil parti, 1972’de İsviçre kantonu Neuchâtel'de kurulan Popular Movement for the Environment idi. Avrupa'daki ilk ulusal yeşil parti, Britanya'da Şubat 1973'te kurulan ve sonunda ilk olarak Ekoloji Partisi'ne ve daha sonra da Green Party'e dönüşen PEOPLE idi. 1970'te Meer'de seçilen ve 2020'ye kadar Flemish Greens'de aktif olan Fons Sprangers, muhtemelen dünyadaki ilk Yeşil belediye başkanıydı. "Yeşil" adını kullanan ilk siyasi parti 1 Eylül 1977'de kurulan Aşağı Saksonya "Çevre Korumak için Yeşil Liste" gibi görünüyor.
Ulusal üne kavuşan ilk Yeşil Parti, nükleer güce karşı olan muhalefetlerinin yanı sıra geleneksel yeşil hareketin merkeziyetçilik karşıtı ve pasifist değerlerinin bir ifadesi olarak da ünlenen Alman Yeşiller Partisi idi. 1980'de kuruldu ve birkaç yıldır eyalet düzeyinde koalisyon hükûmetlerinde bulunuyorlar. 1998'den 2005'e kadar Alman Sosyal Demokrat Partisi ile birlikte federal hükûmetteydiler ve sözde bir Kırmızı-Yeşil ittifakta idiler. 2001 yılında Almanya'da nükleer enerjiye bağımlılığı sona erdirmek için bir anlaşmaya vardılar ve koalisyonda kalmayı ve 2001 Afgan Savaşı'nda Şansölye Gerhard Schröder hükûmetini desteklemeyi kabul ettiler. Bu, onları dünya çapındaki birçok Yeşiller ile anlaşmazlığa düşürdü.
Dünyanın çeşitli yerlerindeki bireyler son otuz yılda birçok Yeşil parti kurdu. Yeşil partiler artık demokratik sistemlere sahip çoğu ülkede varlar: Kanada'dan Peru'ya; Norveç'ten Güney Afrika'ya; İrlanda'dan Moğolistan'a. Dünyanın birçok ülkesinde ulusal, bölgesel ve yerel düzeylerde Yeşil bir temsil vardır.
Yeşil partilerin çoğu seçimleri kazanmak için kurulur ve bu nedenle kendilerini sunulan seçim veya siyasi bölgelere göre organize olurlar. Ancak bu evrensel olarak geçerli değildir: Alaska Yeşiller Partisi, biyo-bölgesel demokrasiyi uygulamak için biyo-bölgesel çizgilerde örgütlenmiştir.
Yeşil partiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]
Kenya Yeşiller Partisi'nin lideri Wangari Maathai 2004 yılında Nobel Barış Ödülü'nü kazandı ve Afrika'da ve tüm dünyada Yeşil partilerin imajını güçlendirdi.
Asya ve Okyanusya[değiştir | kaynağı değiştir]
Lübnan[değiştir | kaynağı değiştir]
Lübnan Yeşil Partisi 2008 yılında laik bir parti olarak kuruldu.[4] İlk başkanı Gray Advertising CEO'su Philippe Skaff'tı.[5] Parti, Mayıs 2010 yerel seçimleriyle giriş yaptı.[6] 2011'de parti, Nada Zaarour başkan seçildiğinde Lübnan'da bir kadın lider seçen ilk siyasi parti oldu.[7]
Pakistan, Suudi Arabistan[değiştir | kaynağı değiştir]
Pakistan Yeşil Partisi 2002'de kuruldu ve Suudi Arabistan Yeşil Partisi 2010'da ortaya çıktı. Bununla birlikte, siyasi baskı nedeniyle bazı Güney ve Güneybatı Asya Yeşil partileri yeraltı örgütleri olarak varlığını sürdürür.
Tayvan[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeşil Parti Tayvan 1996 yılında kuruldu. Bu, genellikle Tayvan'daki büyük bir siyasi parti olan Demokratik İlerici Parti ile ilişkilendirilen küçük bir partidir.
Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi, Türkiye'deki sol-liberter ve yeşil bir partidir. Yeşiller Partisi ile Eşitlik ve Demokrasi Partisi'nin birleşmesiyle 25 Kasım 2012'de kuruldu.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Global Greens Charter". Global Greens. 2012. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2018.
- ^ "The development of the first two Green parties New Zealand and Tasmania". From Earth's last islands. The global origins of Green politics. Global Greens. 10 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Bevan, RA (2001), Petra Kelly: The Other Green, New Political Science, vol. 23, no. 2, November, pp. 181-202
- ^ "Green Party holds annual congress in Beirut | News, Lebanon News". The Daily Star. 12 Şubat 2010. 19 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2013.
- ^ "Lebanon's Green Party | The Lebanese Inner Circle : Blog". Theinnercircle.wordpress.com. 22 Ağustos 2008. 7 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2013.
- ^ "A Green Party Grows in Lebanon". Green Prophet. 7 Aralık 2009. 14 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2013.
- ^ "Green Party becomes first in Lebanon to elect female leader | News, Lebanon News". The Daily Star. 6 Eylül 2011. 19 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2013.