Virgo (takımyıldız)
| Takımyıldız | |
 Virgo takımyıldızının haritası | |
| Kısaltma | Vir |
|---|---|
| Tamlayan | Virginis |
| Sembolizm | Bakire |
| Bahar açısı | 13 |
| Yükselim | 0 |
| Alan | 1294 derece kare (2.) |
| Ana yıldızlar | 9, 15 |
| Bayer/Flamsteed yıldızları | 96 |
| Gezegeni olduğu bilinen yıldızlar | 9 |
| Parlak yıldızlar (3,00m'den) | 3 |
| En parlak yıldız | Spica (α Vir) (1.0m) |
| Yakın yıldızlar (10 pc içindeki) | 9 |
| En yakın yıldız | Ross 128 |
| Messier nesneleri | 11 |
| Göktaşı yağmurları | Virginids Mu Virginids |
| Çevreleyen takımyıldızlar | Boötes Coma Berenices Leo Crater Corvus Hydra Libra Serpens Caput |
| En iyi Mayıs ayı saat 21:00'de +80° ve −80° enlemleri arasında görülebilir. | |
Virgo ya da Başak takımyıldızı (sembolü: 
), modern 88 takımyıldızdan biridir. Tutulum üzerinde yer alır. Virgo adı Latince'de bakire anlamına gelir. Batısında Aslan, doğusunda Terazi takımyıldızları vardır. En parlak yıldızı Spica sayesinde gökyüzünde kolaylıkla bulunabilir.
Konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Parlak Spica Başak takımyıldızının bulunmasını oldukça kolaylaştırır. Büyük kepçenin sapındaki yıldızlardan hayali bir yay geçtiği düşünülerek uzatılırsa, bu yay önce Çoban takımyıldızının en parlak yıldızı Arcturus'tan geçer, yay takip edilmeye devam edilirse Spica'ya ulaşılır ("Yayı izle Ark'ı bul, oradan Spica'ya ulaş").[1]
Presesyon'un etkileri dolayısıyla Terazi'nin ilk noktası (sonbahar ılımı noktası olarak da bilinir) β Virginis yıldızına çok yakın bir konumda bu takımyıldız sınırları içinde bulunur. Bu nokta, gök ekvatorunun ekliptiği kestiği iki noktadan (diğeri Koç'un ilk noktası, günümüzde Balık takımyıldızı bölgesinde) biridir. Bu nokta yaklaşık 2440 yılında, Başak'ın komşusu Aslan takımyıldızı bölgesine geçecektir.
Dikkat çekici özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yıldızlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Spica'nın yanı sıra Başak takımyıldızındaki diğer parlak yıldızlar β Virginis (Zavijava), γ Vir (Porrima), δ Virginis (Auva) ve ε Virginis (Vindemiatrix) olarak sayılabilir. Daha belirsiz fakat isimlendirilmiş yıldızlar ise şunlardır: ζ Virginis (Heze), η Virginis (Zaniah), ι Virginis (Syrma) ve μ Virginis (Rijl al Awwa).
70 Virginis yıldızı, Jüpiter kütlesinin 7.5 katı kütleye sahip olduğu belirlenmiş bir gezegene sahiptir. Bu yıldız güneş dışı gezegen sistemine sahip olduğu bulunan ilk yıldızlardandır.
Derin uzay nesneleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu takımyıldız, sınırları içinde ε Vir (Vindemiatrix) yıldızının 5° ilâ 10° batısında bir gökada kümesi (takımyıldızın isminden ötürü Başak kümesi olarak adlandırılır) bulunması sebebiyle özellikle gökada açısından oldukça zengindir.
Bazı örnekler şunlardır: Messier 49 (eliptik), Messier 58 (sarmal), Messier 59 (eliptik), Messier 60 (eliptik), Messier 61 (sarmal), Messier 84 (merceksi), Messier 86 (merceksi), Messier 87 (eliptik ve tanınmış bir radyo kaynağı), Messier 89 (eliptik) ve Messier 90 (sarmal). Bunların yanı sıra Başak kümesinin bir parçası olmayan Meksikalı Şapkası Gökadası da (M104) bu takımyıldız bölgesindedir. Bu gökada alışılmadık biçimli bir sarmal gökadadır. Spica'nın 10° kadar batısında yer alır.
Mitolojisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Başak takımyıldızının kimi temsil ettiği belirsizdir; tarihte İsa'nın annesi Meryem'le (Bakire Meryem) olduğu kadar İştar, Isis, Kibele ve Athena gibi pek çok meşhur tanrıçayla da ilişkilendirilir. Bunun yanı sıra, Büyük Ayı ve Küçük Ayı takımyıldızlarıyla birlikte Başak Callisto efsanesinin kökenlerinin bir parçası (Callisto'nun kendisi ya da Hera'yı temsilen) olabilir. Başak esas olarak bahar aylarında yükselmeye başladığı için, ölüler diyarından çıkarak baharı getirdiğine inanılan Persephone'yi (ki bazı mitolojilerde, özellikle Eleusinian efsanelerinde, Demeter'in bir başka biçimi sayılır) temsil ettiğinden de sıklıkla bahsedilir. [kaynak belirtilmeli]
Bir yoruma göre, bu takımyıldız tanrı Zeus ve tanrıça Themis'in bakire kızları Astraea'yı temsil eder. Astraea adalet tanrıçası olarak bilinir ve Başak takımyıldızı, adaletin terazisi Libra'nın yakınında bulunması sebebiyle bu tanrıçayla bağdaştırılır. İddiaya göre Astraea, insanoğlunun böylesine katı yürekli bir hale gelmesinin ardından bizar halde göklere geri dönmesine dek bir dönem dünyaya egemen olmuştur. [kaynak belirtilmeli]
Tasvirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Başak sıklıkla, bir tanesi parlak yıldızı Spica'yla işaretlenmiş iki demet buğday taşırken resmedilir.
H.A. Rey Başak'ın tasviri için, bakirenin sırt üstü uzandığı alternatif bir yol önermiştir.[2] γ Vir, η Vir, β Vir, ν Vir ve ο Vir bakirenin başını, γ Vir, δ Vir, ζ Vir, α Vir (Spica) ve θ Vir bluzunu, α Vir, ζ Vir, τ Vir, ι Vir ve κ Vir eteğini, 109 Vir ve μ Vir ayaklarını ve ε Vir elini temsil eder.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009.
- ^ H. A. Rey, The Stars — A New Way To See Them. Enlarged World-Wide Edition. Houghton Mifflin, Boston, 1997. ISBN 0-395-24830-2.
- Ian Ridpath ve Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide, Collins, London. ISBN 978-0007251209. Princeton University Press, Princeton. ISBN 978-0691135564.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- The Deep Photographic Guide to the Constellations: Virgo23 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Star Tales – Virgo29 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İngilizce Vikipedi'deki Virgo maddesinin 26 Temmuz 2009, 16:35 tarihli sürümü [1]
