Ulusal Kongre Partisi (Sudan)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Ulusal Kongre Partisi sayfasından yönlendirildi)
Ulusal Kongre Partisi
المؤتمر الوطني
Kuruluş tarihi1998 (1998)[1][2]
Kapanış tarihi29 Kasım 2019
ÖnceliUlusal İslami Cephe
MerkezHartum, Sudan
İdeolojiİslamcılık[3]
Arap milliyetçiliği[3]
Tasavvuf
Sosyal muhafazakârlık
Otoriteryanizm
Militarizm
Amerikan karşıtlığı
Antisiyonizm
Sağ popülizm[4]
Siyasi pozisyonAşırı sağ
DiniSünni İslam
Uluslararası üyelikMüslüman Kardeşler
Resmî renkler     Yeşil
İnternet sitesi
Sudan

Ulusal Kongre Partisi (UKP; Arapça: المؤتمر الوطني, al-Mu'tamar al-Waṭanī), kuruluşundan Sudan Devrimi'ne kadar Sudan'da iç politikaya egemen olan büyük bir siyasi partiydi.

Ulusal İslami Cephe'nin (UİC) bölünmesinden sonra parti iki partiye bölündü. Sekreteri Hasan et-Turabi liderliğindeki İslami Hareket ve Ömer el-Beşir komutasındaki ordu, 1989 yılında Başbakan Sadık el-Mehdi ve Devlet Başkanı Ahmed el-Mirghani'ye karşı bir askeri darbe gerçekleştirdi. Ulusal Kongre Partisi ve Sudan'ın da cumhurbaşkanı olan Ömer el-Beşir, iktidarı ele geçirdi ve şeriatı ulusal düzeyde kurumsallaştırmaya başladı.

1969'daki askeri darbenin ardından Sudan Cumhurbaşkanı Cafer Numeyri, diğer tüm siyasi partileri feshetti ve İslami partileri etkin bir şekilde dağıttı. 1985'teki siyasi geçişin ardından Turabi, eski partiyi İslamcı bir anayasa için zorlayan Ulusal İslami Cephe'de (UİC) yeniden örgütledi. UİC nihayetinde İslamcı gündemi alenen destekleyen Ömer el-Beşir'i iktidara getiren başka bir askeri darbeyi destekledi. Parti yapısı; genel konferans, şura konseyi ile liderlik konseyi ve yürütme ofisinin ulusal düzeyinde oluşturuldu.

UKP, 1998 yılında Ulusal İslami Cephe'deki (UİC) önemli siyasi figürler ve diğer politikacılar tarafından kuruldu. UKP'nin yönetimi, bağımsız ve çağdaş Sudan tarihinin en uzun yönetimiydi. Aynı devrimci selefi cihatçılıktan geçerek Müslüman Kardeşlerin İslamcı öğrenci aktivizminden doğdu. Parti; İslamcılık, Pan-Arabizm ve Arap milliyetçiliği ideolojilerini takip etti.

UKP, 29 Kasım 2019'da askeri darbenin ardından Sudan Egemenlik Konseyi tarafından yasaklandı.[5] Partinin tüm mallarına el konuldu ve tüm parti üyelerinin seçimlere katılmaları veya on yıl boyunca görev yapmaları yasaklandı.[6]

Partinin oluşumu[değiştir | kaynağı değiştir]

2010 Sudan seçimlerinde kullanılan UKP logosu, Güney Sudan'ın 2011'de bağımsızlığını kazanmasının ardından bırakıldı.

Ömer el-Beşir'in Sudan Devlet Başkanı olmasıyla Ulusal Kongre Partisi, selefleri Ulusal İslami Cephe (UİC) ve Beşir'in 1993 yılına kadar başkanlığını yürüttüğü Ulusal Devrim Komuta Konseyi ile aynı ideolojiye sahip ve 1998'de ülkede yasal olarak tanınan tek siyasi parti olarak kuruldu. Ülkedeki tek siyasi parti olarak üyeleri hızla tüm Sudan Parlamentosuna hakim oldular. Ancak, meclis başkanı Hasan et-Turabi'nin devlet başkanının yetkilerini azaltan bir yasa tasarısı sunması ve Beşir'i parlamentoyu feshetmeye ve olağanüstü hal ilan etmeye sevk etmesinin ardından örgüt içinde bir bölünme oluşmaya başladı. Bildirildiğine göre Turabi, Beşir'in yeniden seçim kampanyasına boykot çağrısında bulunduktan sonra Ulusal Kongre Partisi Başkanı olarak askıya alındı. Ardından, Turabi liderliğindeki bölünmüş bir hizip olan Halkçı Kongre Partisi (HKP), en büyük isyancılardan biri olan Sudan Halk Kurtuluş Ordusu (SHKO) ile bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma sonrası Beşir, kendisini ve hükûmeti devirmeyi planladıklarına inandı.[7] Turabi, daha sonra Ekim 2003'te serbest bırakılmadan önce komplo iddiaları üzerine 2000 yılında hapsedildi.[8]

Güney Sudan'ın özerkliği[değiştir | kaynağı değiştir]

2000 yılında Sudan hükûmetinin muhalefet tarafından boykot edilen demokratik seçimleri onaylamasının ardından parti, eski Cumhurbaşkanı Cafer Numeyri'nin Emekçi Halkın Güçleri İttifakı Partisi ile birleşti. Bu birleşme daha sonra Sudan Sosyalist Birlik Partisi'nin kurulmasıyla dağıldı. Demokratik Birlik Partisi (DBP) ve Ümmet Partisi tarafından boykot edilmesi nedeniyle seçimlerin işlevselliği sorgulandı. Aralık 2000'deki yasama seçimlerinde parti 360 sandalyeden 355'ini kazandı. Aynı yıl yapılan devlet başkanlığı seçimlerinde parti adayı Ömer el-Beşir, oyların %86,5'ini alarak yeniden seçildi. Ulusal Kongre Partisi üyeleri, Hukukçular Birliğine ve Sudan'daki tarım ve üniversite öğrenci birliklerinin çoğunun başkanlarına hükmetmeye devam etti. 2005'te SHKH ile yapılan Kapsamlı Barış Anlaşmasının ardından, UKP'nin egemen olduğu Sudan hükûmeti, Güney Sudan'ın altı yıllık özerkliğine izin verdi, ardından 2011'de bağımsızlık referandumu yapıldı ve böylece İkinci Sudan İç Savaşı sona erdi. Güney Sudan ayrılma lehinde oy kullandı.

Darfur Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

2004 yılında Ömer el-Beşir hükûmeti ile Sudan Kurtuluş Ordusu (SKO) ve Adalet ve Eşitlik Hareketi (AEH) gibi isyancı gruplar arasında Darfur'da savaşın patlak vermesinden bu yana resmi olarak olmasa da Cancavid gibi Arap milis militanlarını yerel halka karşı uyguladıkları cinayet, tecavüz ve tehcir eylemlerini destekledikleri iddialarıyla UKP neredeyse evrensel olarak eleştirildi. Darfur bölgesindeki gerilla savaşı nedeniyle[9] ile 400.000 arasında insan öldürüldü,[10][11][12] ise 2.5 milyondan fazla insan yerinden edildi[13] ve Sudan ile Çad arasındaki diplomatik ilişkiler hiç bu kadar kötü olmamıştı.[14] Bu, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) İnsani İşlerden Sorumlu Devlet Bakanı Ahmed Harun'u ve Müslüman Cancavid milis lideri olduğu iddia edilen Ali Kuşayb olarak da bilinen Ali Muhammed Ali'yi bölgedeki zulümlerle ilgili olarak suçlamasına yol açtı.[15] 14 Temmuz 2008'de, Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir aleyhine on suçlamada bulunuldu ve ardından tutuklama emri çıkarıldı.[16][17][18] Haziran 2019 itibarıyla, Ulusal Kongre üyesi olan ve UCM tarafından suçlanan el-Beşir, Harun ve Abdurrahim Muhammed Hüseyin, Askeri Geçiş Konseyi iktidardayken Sudanlı yetkililer tarafından gözaltında tutuldu. Yine UCM tarafından suçlanan Kuşayb ve Abdullah Banda, Haziran 2019 itibarıyla kaçak olarak kaldı.

2010 seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: 2010 Sudan genel seçimleri

Uluslararası tutuklama emrine rağmen, Başkan Ömer el-Beşir, on yıl içinde birden fazla siyasi partinin katıldığı ilk seçim olan 2010 Sudan devlet başkanlığı seçimlerinde UKP'nin lideri ve adayı olarak kaldı.[19] Siyasi rakibi, aynı zamanda Sudan Halk Kurtuluş Ordusu'nun da lideri olan ve ardından Güney Sudan Başkanı olan Başkan Yardımcısı Salva Kiir Mayardit'ti.[20][21]

Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhurbaşkanlığı seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim Aday Oy % Sonuç
2000 Ömer el-Beşir %86,5 KazandıEvet
2010 6.901.694 %68,24 KazandıEvet
2015 5.252.478 %94,05 KazandıEvet

Ulusal Meclis seçimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim Lider Oy % Sandalye +/– Pozisyon Sonuç
2000 Ömer el-Beşir
350 / 360
 artış 350 artış 1. Hükûmet

Evet

2010
323 / 450
 azalış 32 Sabit 1. Hükûmet

Evet

2015 3.915.590 %78,32
323 / 426
 Sabit Sabit 1. Hükûmet

Evet

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Constitutional History of Sudan". 19 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Fluehr-Lobban, Carolyn; Lobban, Richard (2001). "The Sudan Since 1989: National Islamic Front Rule". Arab Studies Quarterly. 23 (2): 1-9. JSTOR 41858370. 
  3. ^ a b "Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan". www.sudantribune.com. 29 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2018. 
  4. ^ Jideonwo, Chude. "We've seen Donald Trump's type of populism in Africa, it always ends in tears". Quartz Africa (İngilizce). 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020. 
  5. ^ "Omar al-Bashir: How Sudan's military strongmen stayed in power". BBC News. 12 Nisan 2019. 10 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019. 
  6. ^ "Omar al-Bashir's political party banned in Sudan". Peoples Dispatch (İngilizce). 29 Kasım 2019. 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2020. 
  7. ^ "Profile: Sudan's President Bashir". BBC News. 25 Kasım 2003. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  8. ^ Wasil Ali, "Sudanese Islamist opposition leader denies link with Darfur rebels 12 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Sudan Tribune, 13 May 2008.
  9. ^ "Q&A: Sudan's Darfur conflict". BBC News. 23 Şubat 2010. 14 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  10. ^ "The World Factbook - Sudan". CIA. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2017. 
  11. ^ "People's Daily Online - Darfur peace talks to resume in Abuja on Tuesday: AU". English.peopledaily.com.cn. 28 Kasım 2005. 30 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019. 
  12. ^ "Hundreds Killed in Attacks in Eastern Chad - washingtonpost.com". The Washington Post. 11 Nisan 2007. 16 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  13. ^ de Montesquiou (16 Ekim 2006). "AUF Ineffective, Complain Refugees in Darfur". Washingtonpost.com. 16 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2009. 
  14. ^ "Sudan cuts Chad ties over attack". BBC News. 11 Mayıs 2008. 30 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  15. ^ Walker (14 Temmuz 2008). "Sudan's Bashir charged with Darfur war genocide World news guardian.co.uk". The Guardian. Londra. 26 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010. 
  16. ^ "ICC Prosecutor presents case against Sudanese President, Hassan Ahmad AL BASHIR, for genocide, crimes against humanity and war crimes in Darfur". 14 Temmuz 2008. 25 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2009. 
  17. ^ International Criminal Court (4 March 2009). "Warrant of Arrest for Omar Hassan Ahmad Al Bashir" (PDF). 5 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  18. ^ BBC News, 4 March 2009.
  19. ^ "SudanTribune article : SPLM Kiir to run for president in Sudan 2009 elections". 2 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "SPLM Kiir to run for president in Sudan 2009 elections - Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan". www.sudantribune.com. 2 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2018. 
  21. ^ "SPLM Kiir to run for president in Sudan 2009 elections". Sudan Tribune. 27 Temmuz 2008. 2 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2021. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulusal_Kongre_Partisi_(Sudan)&oldid=30473456" sayfasından alınmıştır