Taşköprü

Vikipedi, özgür ansiklopedi
14.00, 1 Ekim 2016 tarihinde YBot (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17660414 numaralı sürüm (tezgah → tezgâh)
Başlığın diğer anlamları için Taşköprü sayfasına bakınız.
Taşköprü
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlKastamonu
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • KaymakamZafer Coşkun [1]
 • Belediye başkanıHüseyin Arslan (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1752 km²
Rakım525 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam38,849
 • Kır
20,588
 • Şehir
16.851
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu366
İl plaka kodu37

Taşköprü, Kastamonu ilinin bir ilçesidir. Taşköprü ilçesi adını Gökırmak üzerinde Çobanoğulları zamanında yapılmış olan ve hâlen kullanılan yedi gözlü 68 metre uzunluğundaki Taşköprü'den almaktadır.

Konum

İlçe, Kastamonu il merkezinin kuzey-doğusunda ve il merkezine 42 km. uzaklıktadır. İlçe merkezinin rakımı (denizden yüksekliği), yaklaşık 500 metredir. İlçe antik Pompeipolis şehrinin civarında, Gökırmak kenarında ve Kastamonu-Boyabat (Sinop) yolu üzerinde kurulmuştur. Kastamonu merkez, Tosya, Devrekani, Boyabat, Hanönü ilçeleriyle sınırdaştır. Kastamonu merkez ile "çifte (duble) yol"; Hanönü, Ayancık, Boyabat ve (Çiftlik üzerinden) Tosya ile iki şeritli asfalt karayolu bağlantısı vardır.

Tarihçe

Taşköprü, Türklerin Anadolu'daki en eski yerleşim yerlerinden biridir. İlçe tarih boyunca çeşitli uygarlıkların yerleşim bölgelerinden birini oluşturmuştur. MÖ 64 yılında Romalıların egemenliği altına girmiştir. Paflagonya eyaletinin merkezi olarak "Zimbıllı Tepesi" denilen yerde kurulan tarihi Pompeipolis kenti, akropol ve devlet büyüklerinin oturduğu yer olarak kullanılmıştır. Romalılar Poplogonya'yi zaptettikten sonra komutan Pepe'nin isminden dolayı Taşköprü'ye (Pompeipolis) demişlerdir. Eti kaynaklarına göre, Etiler Orta Anadolu'da yasarken Taşköprü ve civarından Gasga (Kaska) adlı bir devlet hüküm sürmüştür. Gagalar yaptıkları savaşların sonunda Eti'lere yenilmişler ve Paflagonya Eti egemenliğine girmiştir (MÖ 1330). Bizans Dönemi'nde Kastamonu gelişince Pompeiopolis küçülmüştür.

Anadolu'nun Türkler tarafından fethinden sonra, 1292-1460 yılları arasında Çobanoğulları ve Candaroğulları'nın yönetiminde kalan ilçe, 1460 yılında Osmanlı yönetimine girmiş ve Kastamonu'ya bağlı kadılık olarak idare edilmiş, 1864 tarihinde de ilçe(kaza) olmuştur. 1990'lı yıllarda İlçeye bağlı (eskiden nahiye olan) Hanönü(Gökçeağaç), bazı köylerle birlikte ayrı bir "ilçe" olmuştur.

İlçe merkezi 25 Ağustos 1925'de Atatürk tarafından ziyaret edilmiştir.

Taşköprü,fetihten sonra hiç düşman işgaline uğramamıştır.

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[4] 47.411 3.329 44.082
1935[5] 51.888 3.945 47.943
1940[6] 49.232 3.920 45.312
1945[7] 50.504 4.247 46.257
1950[8] 52.676 4.600 48.076
1955[9] 54.149 4.813 49.336
1960[10] 57.245 5.715 51.530
1965[11] 58.698 7.113 51.585
1970[12] 55.326 7.141 48.185
1975[13] 55.593 8.146 47.447
1980[14] 56.898 8.559 48.339
1985[15] 57.061 10.169 46.892
1990[16][a] 47.621 11.454 36.167
2000[17] 43.800 16.181 27.619
2007[18] 41.424 16.288 25.136
2008[19] 40.939 16.226 24.713
2009[20] 40.292 16.385 23.907
2010[21] 40.269 16.551 23.718
2011[22] 39.595 16.550 23.045
2012[23] 39.206 16.686 22.520
2013[24] 39.400 16.180 23.220
2014[25] 38.775 16.301 22.474
2015[26] 38.253 16.648 21.605
2016[26] 39.847 22.354 17.493
2017[26] 38.171 17.984 20.187
2018[26] 38.849 16.780 22.069
2019[26] 37.815 16.557 21.258
2020[26] 37.439 16.851 20.588

Arkeolojik ve kültürel miras

İlçeye adını veren ve hâlen kullanılan "Taş köprü", M.S. 1366 yılında Yağmur Bey'in oğlu Ali Bey tarafından Kastamonu Emiri Adil Bey'in oğlu Celaleddin Beyazıt (Kötürüm Beyazıt) adına yaptırılmıştır.

Taşköprü'ye en fazla önem veren Muzaffereddin Gazi'dir. Türk-İslam Cağı'nda hiç istilaya uğramamış ve savaş görmemiş olan Taşköprü, arkeoloji itibariyle pek zengin ve önemli bir yerdir. Höyükleri, tumuluslari, kaya tünelleri, kaya mezarları, kaleleri, Muzaffereddin Gazi Hamamı,Taş cami, Abdal Hasan Köyü Hamamıve türbesi, Kornapa, Yazıhamit Kızılkese Camileri birer sanat eseri olup ayakta duran tarihi vesikalardandır. En son 1927 yılında yaşanan büyük yangın sonucu, ilçe merkezindeki birçok tarihi eser ve kültürel miras yok olmuştur.

Taşköprü'nün 5 km kuzey doğusundaki ("kızlar kalesi" diye isimlendirilen) kale bir kısım dağların arasında kalmıştır. Kale 100 metre kadar yükseklikte bir tepe üzerinde sarp kayalıklar oyularak yapılmıştır.

Taşköprü'nün 10 km güneyinde bulunan Alisaray Köyü'nde bazı harabeler vardır. Bu köyün Ören mevkiinde ve batı tarafındaki tarlalarda bazı duvar harabeleri görülmektedir. Köylüler buradan büyük işlenmiş taşlar çıkarmışlardır. Taşköprü'nün 15 km güneyinde ve Ali Saray'a bir saat uzaklıkta bulunan Kise Köyü'nün bazı yerlerinde eski eserler bulunmaktadır. Buradan çıkarılan bir boğa heykeli Kastamonu Müzesi'ne getirilmiştir. Kilise Köyü kuzey tarafında bulunan İşlik Kayası'ndan köylüler testi küp ve benzeri eserler çıkarmaktadırlar. Ayrıca kilise köyünün hemen sınırında bulunan sakız köyü bölgesinde bulunan sakız göletiyle doğa ve mavinin iç içe bulunduğu eşsiz bir doğa sunmaktadır.

Pompeypolis antik kentini ortaya çıkartabilmek için çok büyük çapta kazıların düzenlenmesi gerekmektedir. Bu gerçekleştiği takdirde ilçede yeni bir Efes ortaya çıkacak ve ilçe büyük bir turizm potansiyeline kavuşacaktır. Bu konuda Kültür Bakanlığı nezdindeki girişimler sonuç vermeye başlamış, koruma ve kazı çalışmaları programlanmıştır.

Yörede gerçekleştirilen sınırlı kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan tarihi eser ve kalıntıların bir kısmı hâlen Kastamonu Müzesi'nde korunmaktadır.

Geleneksel sanatlar/zanaatlar arasında, ip ve urgancılık, kilim ve bez dokuma, ağaç işçiliği, bakırcılık vb. sayılabilir.Kendirden ip ve urgan eğirme, germeç ve kendir üretilen diğer yörelerde eskiden önemli bir faaliyet idi. Ev tezgâhlarında, kendir kilim ve pamuktan "önlük", "göynek (iç gömlek)" vb. dokuma da geleneksel zanaatlar arasındadır. Yaşanan değişmeler sonucu, bahsedilen faaliyetler ve bunlara ait tezgâh ve aletler, ortadan kalkmak üzeredir. Geleneksel zanaatlara ait ürün ve aletlerin, kültürel miras olarak korunması ve turizm amaçlı değerlendirilmesi, ilgi bekleyen bir konu durumundadır.

Taşköprü'nün Alasökü Köyünün Eşek Deresi mevkisinde ise MÖ 5000 yıllarına ait bir kaya mezarı (Direklikaya) bulunmaktadır.

Taşköprülüzadeler Osmanlılar zamanında büyük alimler yetiştiren aile. Moğol istilası sebebiyle İran taraflarından gelip Kastamonu'nun Taşköprü kasabasına yerleşen bu aile Taşköprülüzadeler adıyla Ünlü oldu. Taşköprülüzade ismiyle tanınan çok sayıda Osmanlı alimi vardır: Taşköprülü Mustafa Efendi: Osmanlı alimlerinden. İsmi Mustafa bin Halil, lakabı Muslihiddin'dir. Şakayık-ı Nu'maniyye sahibi Taşköprülüzade AhmedUsameddin Efendinin babası, Yavuz Sultan Selim Hanın hocasıdır...."

Toplum, eğitim ve ekonomi

Taşköprü biri 1308, diğeri 1927 de olmak üzere iki defa yanmış ve birçok tarihi eser yok olmuştur. 1927 yangınından sonra ilçede Kadastro uygulanmış, mevcut sokak düzeni oluşturulmuş, geniş caddeler açılmıştır. Çok sayıda köyün ekonomik merkezi olmasına bağlı olarak ekonomisi gelişmiş ve modern yapılar yapılmıştır. Ancak ilçenin genişleme imkânları değerlendirilmemiş, yukarıda belirtilen planın oluşturduğu tek merkeze bağlı olarak çok katlı yapılar çoğalmış, yerel mimari örnekleri yok olmaya yüz tutmuştur.

Taşköprü, toplum ve kültür özellikleri bakımından Türk-İslam kültürünün egemen olduğu tipik bir Anadolu ilçesidir.İlçenin, özellikle "kuyu kebabı" meşhurdur. İlçe pazarı "cuma" günleri kurulur. Ayrıca, son yıllarda salı günleri "sarımsak pazarı" da kurulmaktadır. (Ayrıca, ilçeye bağlı Alatarla(germeç) köyünde "perşembe" günleri "Germeç pazarı" da kurulmaktadır.)

TAŞKÖPRÜ BELEDİYESİ Cumhuriyetten önce Osmanlı Devleti zamanında kurulmuştur. Özellikle Hasan Altan döneminde kabuk değiştirmiş ve temiz modern bir ilçe olmuştur En son 2004 yılında seçilen Belediye başkanı Hasan Altan ile önceki belediye başkanı Mehmet Serdaroğlu, hâlen (2007 Temmuz seçiminden beri) TBMM'nde Kastamonu milletvekili olarak görev yapmaktadırlar. 2007-2009 yılları arasında Mustafa Günay,Belediye başkanı olarak görev yapmıştır. 29 Mart 2009'da Hüseyin Arslan, Belediye Başkanı seçilmiştir.

Taşköprü, İlçe topraklarını boydan boya geçen "Gökırmak" çevresindeki ovalık alan ile ırmağa dökülen çeşitli çaylar çevresindeki vadiler ve civardaki fazla engebeli olmayan arazileri ile, Kastamonu'nun elverişli tarımsal arazi bakımından en geniş imkâna sahip ilçesidir.Buna bağlı olarak, İlçede özellikle "traktör" sayısının fazlalığı da dikkati çekmektedir.Traktör, tarım aracı olmak yanında çoğu vatandaş için bir "binek aracı" görevi de görmektedir.

Taşköprü'de üretilen tarımsal ürünlerin arasında en meşhur olanı sarımsaktır . Çiftciler Dünyaca ünlü bu sarımsağa "beyaz altın" derler. Yıllık üretimi 18 000 ton civarındadır. Her yıl eylül ayı başında Taşköprü Belediyesi tarafından "Uluslararası Taşköprü Sarımsak ve Kültür Festivali" düzenlenir.(Festival, önceleri her yıl düzenlenen "Taşköprü panayırı"nın yerini almıştır.) Diğer tarımsal ürünler arasında, arpa,buğday,kendir, pancar, elma, çeşitli meyve ve sebzeler.. sayılabilir. Önceleri, ilçe ekonomisinde önemli bir paya sahip olan "kendir"in üretimi, son yıllarda, neredeyse bitme noktasına gelmiştir.Buna bağlı olarak, özellikle Germeç yöresinde yaygın olan "urgancılık" ta büyük ölçüde ortadan kalkmıştır.

Taşköprü, diğer ilçelere göre nispeten daha iyi durumda olmakla birlikte, çoğu Anadolu şehri gibi dışarıya oldukça fazla göç veren bu nedenle genel nüfus artış hızı düşük olan bir ilçedir.Daha çok ekonomik nedenlere bağlı bu göç yüzünden, özellikle dağ köyleri, neredeyse boşalmış durumdadır.(Sekiz yıllık "kesintisiz" eğitimden sonra çoğu köy okulunun kapatılması, bu göçü hızlandırmıştır.)Tarım,hayvancılık, sanayi, ticaret, turizm alanında potansiyeli değerlendirme ve ekonomiyi canlandırmaya yönelik tedbirlerin alınmasına ihtiyaç vardır.

Taşköprü ekonomisi

Taşköprü ekonomisi, büyük ölçüde tarım, ormancılık ve hayvancılık ile belirli ölçüde ticaret ve sanayie dayalıdır. Uzun yıllar faaliyet gösteren Sümerbank Kendir fabrikası, yıllar önce kapanmıştır. SEKA kâğıt fabrikası da birkaç yıl önce özelleştirmeyle MOPAK'a satılmıştır. Hâlen faal olan kâğıt fabrikası yanında, son yıllarda bazı küçük sanayi işletmeleri (ağaç işleri, konfeksiyon, sarımsak işleme gibi) de faaliyete geçmiştir. Taşköprü'lü müteşebbislerce kurulan EKOL ağaç sanayii, hâlen faaliyette olup İlçe'nin "ihracat" yapan örnek bir kuruluşudur. Yine, Taşköprü'lü girişimciler tarafından İlçenin tarımsal ürünlerini değerlendirmek üzere kurulan TADAL GIDA A.Ş., pekmez vb. gıda ürünleri üretmektedir. Ayrıca, Boyabat yolu üzerinde kurulu bir "küçük sanayi sitesi" faaliyettedir.

Taşköprü, merkez nüfusu bakımından Kastamonu'nun (Tosya'dan sonra) ikinci büyük ilçesidir. Toplam nüfus olarak ise Kastamonu'nun en büyük ilçesidir. İlçe planlı yapılaşma ve çevre düzenlemesi açısından da iyi bir durumdadır. Özellikle son yıllarda yapılan ve hızlandırılan yatırımlar ilçeyi hareketlendirmiştir Kastamonu-Taşköprü yolu modern bir hale getirilmiştir Küçük ölçeklide olsa Tekstil ve sarımsak işleme tesisleri kurulmuştur. Karadere barajı bitme aşamasına gelmiştir.

İlçede Kastamonu Üniversitesine Bağlı Olan Taşköprü Meslek Yüksek Okulu Bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ http://www.taskopru.gov.tr/default_B0.aspx?content=51
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^ http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce_belediye_koordinat.php?ilceid=198728
  4. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  5. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  7. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  11. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  24. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  25. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  26. ^ a b c d e f

Dış bağlantılar


Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Taşköprü&oldid=17660414" sayfasından alınmıştır