Nazi avcısı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Nazi avcısı, Yahudi Soykırımı'na karıştığı iddia edilen eski nazilerin veya kısaca SS olarak bilinen nazilerin silahlı paramiliter örgütü Schutzstaffel üyelerinin ve nazi işbirlikçilerinin izini süren ve bu kişiler hakkında genellikle savaş suçları ve insanlığa karşı suçlarla ilgili davalarda kullanılmak üzere delil toplayan kişidir. Önde gelen nazi avcıları arasında Simon Wiesenthal, Tuviah Friedman, Serge Klarsfeld, Beate Klarsfeld, Ian Sayer, Yaron Svoray, Elliot Welles ve Efraim Zuroff bulunmaktadır.[1]

Ortaya çıkışı[değiştir | kaynağı değiştir]

Simon Wiesenthal

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Soğuk Savaş'ın başlamasıyla, hem Müttefikler, hem de Sovyetler Birliği, Paperclip Operasyonu gibi operasyonlar ile nazi bilim adamlarının ve ajanlarının peşine düştüler. Wernher von Braun ve Reinhard Gehlen gibi nazilere değerli bilgiler veya hizmetler karşılığında devlet koruması verildi. O zamanlar Gehlen, Almanya Federal Haber Alma Teşkilatı (Almanca: Bundesnachrichtendienst, kısaca BND) başkanıydı ve nazilerin Avrupa'dan kaçmasına yardımcı olan ODESSA örgütünün kurucusuydu.[2] Diğer naziler, savaş sonrası Avrupa'dan kaçmak ve Güney Amerika ülkeleri gibi tenha yerlerde saklanmak için belirli rotaları kullandılar.[3][4]

Buna karşılık, nazi avcıları kendi başlarına kaçakları aradılar veya Simon Wiesenthal Merkezi gibi kuruluşlar oluşturdular. Nazi avcılarının öncelikli amaçları, bilgi için ödül veya rüşvet teklif etmek,[5] nüfus kayıtlarına ve askerî belgelere erişim imkanı elde edebilmek[6] ve hukukî mücadele başlatmak oldu. Daha sonraki yıllarda nazi avcıları İsrail devleti aracılığıyla Avrupa, Kuzey Amerika ve Güney Amerika devletleri ile daha fazla işbirliği yapabildiler.

20. yüzyılın sonlarına doğru, İkinci Dünya Savaşı'na iştirak eden ve soykırımda parmağı olan kişilerin büyük çoğunluğu öldüğü için ve de nazi avcıları da yaşlandıkları için nazileri kovalama ve yakalama yönündeki faaliyetler oldukça azaldı.[6]

Önemli faaliyetler[değiştir | kaynağı değiştir]

Simon Wiesenthal Merkezi, nazi savaş suçluları hakkında yıllık bir rapor yayınlıyor.[7] Nazi avcılarının en önemli faaliyetleri şunlardı:

  • "Lyon Kasabı" lakaplı Klaus Barbie, Serge ve Beate Klarsfeld'in girişimleri sonucu 1983'te Bolivya'dan Fransa'ya iade edildi. Bolivya'nın demokrasiye geçişine kadar, ABD ve Alman istihbarat servisleri tarafından Sovyet karşıtı istihbarat amacıyla korunuyordu ve Bolivya ordusu tarafından bir takma ad altında istihdam edildi. Fransa da görülen bir mahkemeden sonra 1987'de ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı, 1991'de öldü.
  • "Riga Kasabı" lakaplı Herberts Cukurs, 1965'te Uruguay'ın başkenti Montevideo'da Mossad ajanları tarafından evinde öldürüldü.
  • Adolf Eichmann, binlerce Yahudinin ölüm kamplarına yollanmasından sorumluydu savaştan sonra Arjantin'e kaçtı. 1960 yılında Mossad tarafından yakalanıp Arjantin'den İsrail'e getirildi, yargılandı ve ardından idam edildi.
  • Letonyalı nazi işbirlikçisi Boļeslavs Maikovskis, Welles tarafından New York Mineola'ya kadar takip edildi. SSCB de hakkında gıyaben idam cezası verildi. Sovyetlere iade edilmekten korkan Maikovskis sonunda 1987'de Batı Almanya'ya göç etti burada yaşından dolayı mahkemeye çıkmaya uygun bulunmadı. 1996 yılında öldü.
  • "Ölüm Meleği" lakaplı Josef Mengele, korkunç deneylerle binlerce kişiyi katletti ve en azılı nazi savaş suçlusu oldu. Savaştan sonra bir süre Avusturalya'da saklandı. Ardından Arjantin'e kaçtı. Çeşitli Güney Amerika ülkelerinde Mossad, Wiesenthal ve Klarsfelds tarafından arandı. 1979'da Brezilya'da öldü ve ölümüne kadar yakalanmadı. Cesedi 1985 yılında teşhis edildi.
  • İtalyan sivillerin toplu katliamından sorumlu bir SS subayı olan Erich Priebke, ABC Primetime Live sunucusu Sam Donaldson ile 1994'te Arjantin'de bir mülakat gerçekleştirdi. Daha sonra İtalya'ya iade edildi ve 1998 yılında ömür boyu ev hapsine mahkûm edildi. 2013 yılında İtalya'da öldü.
  • Eduard Roschmann, Arjantin'de Wiesenthal tarafından arandı. Arjantin hükûmeti, onun Paraguay'a kaçmasına göz yumdu. Güya aynı yıl öldü, ancak Wiesenthal cesedin Roschmann'a ait olduğundan şüpheliydi.
  • Dinko Šakić, Zuroff tarafından Arjantin'e kadar takip edildi. Gizlenmek için hiçbir girişimde bulunmadan basına açıklamalar yaptı, 1998 Hırvatistan'a iade edildi, 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı ve 2008 yılında öldü.
  • Josef Schwammberger, Simon Wiesenthal Merkezi ve Welles tarafından Arjantin'e kadar takip edildi. 1990'da Batı Almanya'ya iade edildi, 1992'de ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı ve 2004'te hapishanede öldü.
  • Sobibór ve Treblinka imha kamplarının komutanı Franz Stangl, 1967'de São Paulo'da Wiesenthal tarafından bulundu. 1970 yılında Almanya'ya iade edildi ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Ertesi yıl hapishanede öldü.
  • "Kurt" lakaplı Gustav Wagner, 1978'de Brezilya'da Wiesenthal tarafından teşhis edildi. Tutuklandı, ancak Brezilya onu Batı Almanya'ya iade etmeyi reddetti. Wagner, 1980'de São Paulo'da intihar etti.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Wiesenthal Center Urges Australian Authorities to Expedite Extradition Proceedings Against Holocaust Perpetrator". 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021. 
  2. ^ Secret History: Hidden Forces That Shaped the Past. Summersdale Publishers Limited. 4 Kasım 2004. ss. 37-41. ISBN 978-1-84839-640-1. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021. 
  3. ^ Parton, Nigel R. "Book Review: The Beast Reawakens." European History Quarterly 30, no. 2 (2000): 291–294.
  4. ^ "Mendes, Alfred. "Bosnia, Bohemia & Bilderberg: The Cold War Internationale." In Common Sense: Journal of the Edinburgh Conference, vol. 16, pp. 5–15. 1994" (PDF). 9 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021. 
  5. ^ "Nazi Hunters More Than Double Reward to $25,000". Spiegel Online International. 14 Ocak 2008. 18 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2011. 
  6. ^ a b "The Nazi hunt continues for ex-guards". Pittsburgh Tribune-Review. 15 Nisan 2007. 18 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2017. 
  7. ^ "Simon Wiesenthal Center 2013 Annual Report on the Status of Nazi War Criminal" (PDF). Simon Wiesenthal Center. April 2013. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2013. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Nazi_avcısı&oldid=32858386" sayfasından alınmıştır