Lu'ay el-Etâsî

Lu'ay el-Etâsî لؤي الأتاسي
Suriye Devlet Başkanı
Görev süresi 9 Mart 1963 - 27 Temmuz 1963
Başkan Yardımcısı	Muhammed Ümran
Yerine geldiği	Nazım el-Kudsi
Yerine gelen	Emin el-Hafız
Kişisel bilgiler
Doğum	1926 Humus, Suriye
Ölüm	24 Kasım 2003 (76-77 yaşlarında) Humus, Suriye
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Suriye
Rütbesi	Korgeneral
Çatışma/savaşları	1948 Arap-İsrail Savaşı

Lu'ay el-Etâsî (Arapça: لؤي الأتاسي, romanize: Luʾay al-ʾAtāsī; 1926 - 24 Kasım 2003) Suriye Ordusunda kıdemli bir komutandı ve daha sonra 9 Mart ile 27 Temmuz 1963 arasında Suriye devlet başkanıydı.

Erken yaşam ve kariyer

Etâsî, 1926'da Humus'ta siyasi açıdan önde gelen Etasî ailesinde doğdu. 1940'ların ortalarında Humus Askeri Akademisinden mezun olduktan sonra subay kadrosuna girdi ve Filistin'deki 1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında savaştı. 1954'te Devlet Başkanı Haşim el-Etasi onu Askeri Protokol Şefi olarak atadı. 1956'da Kahire'nin Suriye büyükelçiliğinde askerî ataşe yardımcısı olarak görev yaptığı Mısır'a nakledildi. Orada Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdünnasır'ın ve onun pan-Arabist politikalarının destekçisi oldu. Etâsî, Şubat 1958'de Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin (BAC) kurulmasıyla gerçekleşen Mısır ile birlik için lobi yapan Suriyeli subaylar arasındaydı.

Etâsî, 1961'deki askeri darbeden sonra Suriye'nin Eylül 1961'de birlikten ayrılmasını eleştirdi. Nisan 1962'de Casim Elvan liderliğindeki birlikçi subaylar hükûmete karşı bir darbe girişiminde bulundular. Elvan, Hamid Ubeyd ve Muhammed Ümran, Halep ve Humus'taki çabalara öncülük ederken, Etâsî, Deyrizor'daki operasyona öncülük etti. Tarihçi Sami Moubayed'e göre, Etâsî darbe liderleri ve hükûmet arasında bir ateşkes için arabuluculuk yapmaya çalıştı, ancak başaramadı. Darbe girişiminden sonra askerî ataşe olarak görev yapmak üzere Washington DC'deki Suriye büyükelçiliğine gönderildi. Subaylar hapsedildi ve askeri mahkemeye çıkarıldı; burada Etâsî, kendilerine karşı tanıklık etmesi için geri çağrıldı, ancak subaylara olan sempatisinden dolayı reddetti. Etâsî bunun üzerine tutuklandı ve Şam'daki Mezzeh Hapishanesi'ne hapsedildi.

Suriye Devlet Başkanı

Etâsî (ortada) Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır (sağda) ve Suriye Başbakanı Salah Bitar (solda) ile Kahire'de Mısır, Suriye ve Irak arasındaki üçlü birlik görüşmeleri sırasında, Nisan 1963

8 Mart 1963'te Baas Partisi Askeri Komitesi tarafından düzenlenen Arap milliyetçisi subaylardan oluşan bir koalisyon, ayrılıkçı Nazım el-Kudsi hükûmetini deviren bir askeri darbe başlattı. Subaylar derhal Etâsî'yi serbest bıraktılar ve onu ülkenin etkin geçici hükûmeti olan Ulusal Devrim Komutanlığı Konseyine atadılar ve 23 Mart'ta devlet başkanı yaptılar. Etâsî, siyasi olarak bağımsız bir Arap milliyetçisiydi. Komitenin bakış açısından, Etâsî pozisyon için idealdi çünkü bir destek tabanına sahip değildi ve bu nedenle cuntanın üstünlüğüne yönelik bir tehdit oluşturmuyordu. Başkanlık yetkileri sınırlıydı ve pratikte daha çok sembolik bir lider olarak hizmet etti.

18 Temmuz'da Etâsî, onlarca Nasırcı subayın Askeri Komite tarafından Nisan ayı sonlarında ve Mayıs ayı başlarında yüksek rütbeli görevlerinden uzaklaştırılmasının ardından Suriye hükûmetinin Nasır ile ilişkilerini onarmak için Mısır'ın İskenderiye kentine giden bir Suriye heyetine liderlik etti. Aynı gün, Nasırcı subay Casim Elvan, Baasçılara karşı bir darbeye öncülük etti, ancak başarısız oldu. Darbe girişiminde çok sayıda insan öldürüldü ve katılan 20 subay, Baasçıların çoğunlukta olduğu hükûmet tarafından idam edildi. Darbecilere yapılan muameleyi tasvip etmeyen Etâsî, 27 Temmuz'da istifa etti. Daha sonra tüm siyasi faaliyetlerden emekli oldu.

Daha sonraki yaşam ve ölüm

Etâsî, hayatının geri kalanını Kasım 2003'teki ölümüne kadar Humus'ta geçirdi.

Bibliyografya

• Moubayed, Sami (2006). Steel & Silk: Men and Women Who Shaped Syria 1900-2000. Seattle: Cune Press. 
• Rabinovich, Itamar (1972). Syria Under the Baʻth, 1963-66: The Army Party Symbiosis. Transaction Publishers. ISBN 0706512669. 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2022.