Julian Simon
Julian Lincoln Simon | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 12 Şubat 1932 Newark, New Jersey |
| Ölüm | 8 Şubat 1998 (65 yaşında) Chevy Chase, Maryland |
| Milliyet | Amerikalı |
| Kariyeri | |
| Dalı | Çevresel ekonomi |
| Çalıştığı kurumlar | Maryland Üniversitesi Cato Institute University of Illinois at Urbana-Champaign |
| Etkilendikleri | David Hume, Edward Gibbon, Voltaire, Jean-Jacques Rousseau, Adam Smith, Friedrich Hayek, William James |
Julian Lincoln Simon (12 Şubat 1932 - 8 Şubat 1998),[1] Maryland Üniversitesi'nde İşletme yönetimi alanında çalışmış Amerikalı profesördür. Daha önce University of Illinois at Urbana-Champaign'da uzun süre ekonomi ve işletme profesörü olarak hizmet verdi, öldüğünde Cato Institute'ta Kıdemli Araştırmacı olarak görev yapıyordu.[2]
Simon, çoğu ekonomi konularında olmak üzere birçok kitap ve makale yazdı. En çok nüfus, doğal kaynaklar ve göç üzerine yaptığı çalışmalarla tanınır. Bazen “Bereketçilik” görüşleriyle ilişkilendirilir. Doğanın bolluğuna odaklanmak yerine, sınırlı veya sonlu fiziksel kaynaklara rağmen, ikame ürünler yaratacak olan insan dehası ve teknolojik ilerleme tarafından güçlendirilen sürekli nüfus artışından kaynaklanan kalıcı ekonomik faydalara odaklandı. Ayrıca ekolojist Paul R. Ehrlich ile yaptığı ünlü Simon-Ehrlich bahsi ile de tanınır. Ehrlich, beş metalin fiyatlarının on yıl içinde artacağına bahse girerken, Simon tam tersi bir tavır aldı. Metal fiyatları o on yılda keskin bir şekilde düştüğü için bahsi Simon kazandı.
Teori[değiştir | kaynağı değiştir]
Simon'ın 1981 tarihli kitabı The Ultimate Resource (Türkçe: Nihai Kaynak), o zamanlar kaynak kıtlığı konusundaki geleneksel görüşün bir eleştirisidir. Bu kitap en çok satan ve oldukça etkili olan 1968‘de yayımlanan Paul R. Ehrlich‘in The Population Bomb (Türkçe: Nüfus Bombası) ve 1972'de yayımlanan The Limits to Growth (Türkçe: Büyümenin Sınırları) analizinin yarattığı kültürel arka plan bağlamında yayımlanmıştır.
Nihai Kaynak nüfus artışı, ham madde kıtlığı ve kaynak tüketimi hakkındaki geleneksel inanca meydan okudu. Simon, artan kaynak kıtlığına ilişkin görüşlerimizin, ücrete göre ayarlanmış hammadde fiyatlarındaki uzun vadeli düşüşleri göz ardı ettiğini savunur. Ekonomik açıdan bakıldığında, artan zenginlik ve teknolojinin daha fazla kaynağı kullanılabilir yaptığını, eski kaynaklar geri dönüştürüldüğünden ve pazar tarafından yeni alternatifler geliştirildiği varsayıldığından, tedarikler fiziksel olarak sınırlı olsa da ekonomik olarak belirsiz kabul edilebileceğini iddia eder. Simon, “nüfus artışının olumsuz ekonomik sonuçları olduğu; bu nüfusun doğal kaynakları tükettiğini ve aşırı tüketim nedeniyle kaynaklarımızın tükenme riskiyle karşı karşıya olduğunu” söyleyen Malthus felaketinin yaklaştığı fikrine karşı çıktı. Simon, insanlar ve pazarlar yenilik yaptığından, nüfusun kaynak kıtlıkları ve çevre sorunlarına çözüm olduğunu savunur. Fikirleri Nobel Ödülü Sahibi ekonomistler Friedrich Hayek[3] ve Milton Friedman tarafından övüldü. İkincisi, The Ultimate Resource II'nin 1998 tarihli önsözünde yer aldı, ancak Paul R. Ehrlich, Albert Allen Bartlett ve Herman Daly gibi eleştirmenlerin de ilgisini çekti.
Simon, farklı hammaddeleri, özellikle metalleri ve tarihsel dönemlerdeki fiyatlarını inceledi. Geçici kıtlıkların yanı sıra, uzun vadede hammadde fiyatlarının benzer seviyelerde kalacağını, hatta düşeceğini varsaydı. Örneğin alüminyum hiçbir zaman 1886'dan önceki kadar pahalı olmadı, Orta Çağ zırhı için kullanılan çelik, cari dolar cinsinden herhangi bir modern paralelinden daha pahalıydı. Uzun vadeli emtia endeksi eğilimlerine ilişkin yakın tarihli bir tartışma da görüşlerini destekledi.[4]
Ortak editörlüğünü Herman Kahn'ın üstlendiği 1984 tarihli kitabı The Resourceful Earth, nüfus artışı ve kaynak tüketimi ile ilgili geleneksel bilgeliğin benzer bir eleştirisidir ve “The Global 2000 Report to the President“ (Türkçe: Başkana Global 2000 Raporu) raporuna doğrudan yanıttır. Örneğin, "Önümüzdeki on yıllarda dünya petrol fiyatlarının artacağına inanmak için zorlayıcı bir neden yok. Aslında fiyatlar mevcut seviyelerin altına düşebilir" şeklinde öngörüde bulundu. Gerçekten de petrol fiyatları yaklaşık 2003 veya 2004'te 1984 seviyelerinin üzerine çıkmadan önce yaklaşık 20 yıl boyunca düşüş eğilimi gösterdi. Petrol fiyatları daha sonra yükseldi, düştü ve yeniden yükseldi. 2008'de ham petrolün fiyatı, en son 1860'larda ulaşılan bir seviye olan (enflasyona göre ayarlanmış) varil başına 100 dolara ulaştı. Daha sonra 2008'de, fiyat tekrar keskin bir düşüşle yaklaşık 40 $'a düştü ve ardından tekrar 125 $'a yükseldi. 2011'in ortasından bu yana fiyatlar 2014'ün ortasına kadar yavaş şekilde düşme eğilimindeydi ancak 2015'in sonuna kadar dramatik şekilde yaklaşık 30 dolara indi. O zamandan beri fiyatlar 50 doların altında nispeten istikrarlıydı.[5]
Simon, 1994'te, insan faaliyetinin, özellikle kloroflorokarbon gazları, ozon deliği ve iklim değişikliğinin küresel çevresel hasarına neden olduğu iddialarına şüpheci baktı.
Simon ayrıca, kirlilikten kaynaklanan çok sayıda çevre hasarının ve sağlık tehlikesinin "kesinlikle çürütüldüğünü" iddia etti. Bunlar arasında kurşun kirliliği & IQ, DDT, PCB'ler, malathion, Agent Orange, asbest ve Love Canal'ında kimyasal kirlilik vardı.[6] Bu tür endişeleri yalnızca bir "değer yargısı" olarak görmezden geldi.
Fakat aynı zamanda, şaşırtıcı derecede, bir çocuğun veya göçmenin genel etkisinin olumlu mu yoksa olumsuz mu olduğuna ilişkin karar, yargıyı yapan kişinin değerlerine bağlıdır – yirmi veya otuz yıl sonra bir dolar artı bir şey beklemektense şimdi bir dolar harcamayı tercihiniz, canlı olan az ya da çok insan yerine daha çok ya da daha az vahşi hayvana sahip olma tercihleriniz vb.[7]
Etki[değiştir | kaynağı değiştir]
Simon, serbest piyasa çevreciliğinin kurucularından biriydi. Wired dergisinde Julian Simon'ın profilini çıkaran "Doomslayer"[8] başlıklı bir makale, Danimarkalı Bjørn Lomborg'a The Skeptical Environmentalist (Türkçe: Şüpheci Çevreci) kitabını yazması için ilham verdi.
Simon aynı zamanda havayolunun, çifte rezervasyon uçuşlarında keyfi olarak yolcuları uçaktan indirmek yerine yolcuları koltuklarından vazgeçmeye teşvik etmesi gerektiğini öneren ilk kişiydi ("bumping" (tr:çarpma) denen uygulama).[3] Havayolu endüstrisi başlangıçta bunu reddetse de, Milton Friedman'ın The Ultimate Resource II 'nin önsözünde anlattığı gibi, planı daha sonra başarıyla uygulandı. Ekonomist James Heins, 2009'da uygulamanın son 30 yılda Amerika Birleşik Devletleri ekonomisine 100 milyar dolar kazandırdığını söyledi.[9] Simon fikrini federal düzenleyicilere verdi ve çözümünden hiçbir zaman kişisel kazanç elde etmedi.[9]
Simon'ın argümanlarının tümü evrensel olarak kabul edilmese de, demografik ekonomi hakkındaki literatürde, nüfus artışına ilişkin güçlü Malthusçu olumsuz görüşten daha tarafsız görüşe geçişe katkıda bulundular. Demografik temettü ve demografik pencere fikirlerine dayanan daha yeni teorik gelişmeler, bu kez nüfus artışını iyi ya da kötü olarak gören tartışmadan uzaklaşan başka bir değişime katkıda bulundu.
Simon, ölümünden sonra eşi tarafından yayımlanan A Life Against the Grain (tr:Tahıllara Karşı Bir Hayat) adlı bir anı yazdı.
Rakiplerle bahisler[değiştir | kaynağı değiştir]
Paul R. Ehrlich – ilk bahis[değiştir | kaynağı değiştir]
Simon, Paul R. Ehrlich'e 1980'de[10] bir on yıl metal fiyatları üzerine bahse girmeye çağırdı. Simon, bir süredir çevre bilimcilerine bahse girmeleri için meydan okuyordu.
Ehrlich, John Harte ve John Holdren, artan kıtlık ve tükenişle fiyatının artacağını düşündükleri beş metalden oluşan bir sepet seçtiler. Bahsi Simon kazandı ve beş metalin de fiyatı düştü.[10][11]
Ehrlich'in görüşünü destekleyenler, bu fiyat düşüşünün çoğunun fiyatları artıran petrol nedeniyle geldiğini öne sürer.
1980'de ve 1990'da fiyatları aşağı çeken durgunluk, metal sepet fiyatının aslında 1950'den 1975'e yükseldiğine işaret eder. Ayrıca Ehrlich'in bu metallerin fiyatlarını kritik göstergeler olarak görmediğini ve Ehrlich'in bahsi büyük bir isteksizlikle aldığını öne sürerler. Öte yandan, Ehrlich kullanılacak metalleri kendisi seçti ve bahis sırasında bunu "diğer açgözlü insanlar devreye girmeden önce" kabul ettiğini "şaşırtıcı bir teklif" olarak nitelendirdi.
Bu metallerden üçünün (krom, bakır ve nikel) toplam arzı bu süre zarfında arttı. Fiyatlar ayrıca beşinin her birine özgü nedenlerle düştü:
- Çok daha bol, kullanışlı ve ucuz bir malzeme olan alüminyum kullanımının artması nedeniyle kalay fiyatı düştü.
- Daha iyi madencilik teknolojileri, pazarda neredeyse tekeli sona erdiren geniş nikel lodelerin keşfedilmesine imkan verdi.
- Tungsten, pişirme kaplarında seramik kullanımının artması nedeniyle düştü.
- Daha iyi eritme teknikleri nedeniyle krom fiyatı düştü.
- Bir zamanlar yalnızca bakır tel için ayrılan bakırın fiyatı, birçok işlevi yapan fiber optik kablonun (kumdan türetilmiştir) icadı nedeniyle düşmeye başladı.
Simon'ın tahmin ettiği gibi tüm bu durumlarda, daha iyi teknoloji ya mevcut kaynakların daha verimli kullanımına ya da daha bol ve daha ucuz kaynakla ikame edilmesine imkan verdi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Gilpin, Kenneth N. (12 Şubat 2019). "Julian Simon, 65, Optimistic Economist, Dies"
. The New York Times. 19 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2019.
- ^ "Brief Notes". Inside Illinois. University of Illinois at Urbana-Champaign. 10 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ a b Neal, Larry. "Julian Simon As Economist" (PDF). Competitive Enterprise Institute. 15 Şubat 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ Perry, Mark J. "Julian Simon: Still more right than lucky in 2013". American Enterprise Institute. 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2013.
- ^ "Brent Crude Oil Spot Price". 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2016.
- ^ The Ultimate Resource 2, pp. 260–65
- ^ Simon, Julian L. "Ultimate Resource: Introduction". juliansimon.com. 16 Mart 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Regis, Ed (February 1997). "The Doomslayer". Wired. 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2008.
- ^ a b Dennis, Jan. "Airline overbooking policy well known and so, too, should be its creator". On Our Watch. University of Illinois at Urbana-Champaign. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ a b "CEI To Honor Free Market Economist Julian Simon". Competitive Enterprise Institute. 20 Eylül 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2009.
- ^ Dan Gardner (2010). Future Babble: Why Expert Predictions Fail – and Why We Believe Them Anyway. Toronto: McClelland and Stewart. s. 232.
