İçeriğe atla

Joseph Wirth

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Joseph Wirth
Almanya Şansölyesi
Görev süresi
10 Mayıs 1921 - 14 Kasım 1922
Yerine geldiği Konstantin Fehrenbach
Yerine gelen Wilhelm Cuno
Kişisel bilgiler
Doğum Karl Joseph Wirth
6 Eylül 1879(1879-09-06)
Freiburg
Ölüm 3 Ocak 1956 (76 yaşında)
Freiburg, Almanya

Karl Joseph Wirth (6 Eylül 1879, Freiburg - 3 Ocak 1956, Freiburg, Almanya)[1], Alman siyasetçi. Weimar Cumhuriyeti döneminde, 1921'den 1922'ye kadar Almanya şansölyeliği yapmıştır.

Erken Yaşamı ve Eğitimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğumu ve Ailesi:[2]

[değiştir | kaynağı değiştir]

Joseph Wirth, 6 Eylül 1879’da Almanya'nın Baden bölgesinde yer alan Freiburg im Breisgau’da dünyaya geldi. Babası Karl Wirth bir makine ustabaşı, annesi Agathe Zeller ise ev hanımıydı. Katolik bir ailede yetişti; bu kültürel ve dini köken, hayatı boyunca sosyal sorumluluk anlayışını şekillendirdi.

Freiburg Üniversitesi’nde doğa bilimleri, matematik ve ekonomi eğitimi aldı. 1906’da matematik doktorasını tamamladı. Eğitiminin ardından kısa bir süre öğretmenlik yaptı.

Siyasete Giriş ve Birinci Dünya Savaşı Dönemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Toplumsal Sorumluluk:

[değiştir | kaynağı değiştir]

Genç yaşta sosyal adalet konularına ilgi duyan Wirth, St. Vincent yardım kuruluşunu kurarak ihtiyaç sahiplerine yardım etti. 1911 yılında Merkez Partisi’nden Freiburg Belediye Meclisi’ne seçilerek siyasete ilk adımını attı.

Savaşta Gönüllülük ve Barış Çabası:

[değiştir | kaynağı değiştir]

1914’te I. Dünya Savaşı başladığında gönüllü oldu; ancak sağlık sorunları nedeniyle cephede değil, Kızıl Haç'ta sağlık görevlisi olarak hizmet etti. 1917’de Reichstag’da "barış kararı" lehine oy kullanarak savaş karşıtı tutumunu ortaya koydu.

Weimar Cumhuriyeti’nde Yükselişi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Maliye Bakanlığı ve Ekonomik Sorumluluk[4]

[değiştir | kaynağı değiştir]

1919 yılında Baden Maliye Bakanı ve Ulusal Kurucu Meclis üyesi olarak görev aldı. 1920’de Reich Maliye Bakanı oldu. Almanya’nın savaş tazminatlarını karşılaması için çeşitli ekonomik çözümler üretmeye çalıştı.

İkinci Lahey Konferansının düzenlendiği Temsilciler Meclisi binası. 1930

Şansölyelik Dönemi (1921–1922)

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk Kabinesi:

10 Mayıs 1921’de Almanya'nın en genç başbakanı olarak göreve geldi. SPD, Merkez ve Alman Demokrat Partisi ile "Weimar Koalisyonu"nu oluşturdu. Versailles Antlaşması'nın şartlarını yerine getirme ("Erfüllungspolitik") stratejisini benimsedi.

İstifa ve İkinci Kabine:

Yukarı Silezya’nın paylaşılması sonrası istifa etti, ancak kısa süre sonra yeniden hükümet kurdu. 1922’de Sovyetler Birliği ile imzalanan Rapallo Antlaşması, Almanya’nın dış politikada yalnızlıktan çıkma girişimiydi.

Rathenau Suikastı ve Tarihi Konuşması:

Dışişleri Bakanı Walther Rathenau'nun suikastından sonra yaptığı meşhur konuşmasında şunu söyledi:

“Zehrini bir halkın yarasına damlatan düşman orada duruyor – hiç şüphe yok: Bu düşman sağda!”

Cumhuriyetin Savunucusu ve Aşırı Sağla Mücadele

[değiştir | kaynağı değiştir]

1923’ten itibaren "Reichsbanner Schwarz-Rot-Gold" örgütüyle Weimar Cumhuriyeti’ni savundu. 1925’te Merkez Partisi’nin sağla iş birliğine karşı çıkarak grup üyeliğinden ayrıldı.

İkinci Bakanlık Dönemi:

1929’da "İşgal Altındaki Topraklar Bakanı", 1930’da Brüning hükümetinde İçişleri Bakanı oldu. Weimar Anayasası’na ve cumhuriyetçi değerlere bağlılığını sürdürdü.

Nazizm Karşıtı Tutumu ve Sürgün Yılları[5]

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nazi Rejiminin Yükselişi ve Kaçışı

1933’te Nazi propagandasının hedefi haline gelen Wirth, Yetki Yasası oylamasında Merkez Partisi’nin desteğine rağmen açık muhalefet gösterdi. Aynı yıl İsviçre’ye kaçtı, daha sonra Paris’e geçti. Nazi karşıtı direniş içinde yer aldı, ancak diğer sürgün politikacılarla mesafesini korudu.

Barış Arayışları ve Yeraltı Faaliyetleri

II. Dünya Savaşı sırasında İsviçre’de kaldı. Alman direnişi ile temas kurarak Canaris aracılığıyla İngiltere ile gizli barış girişimlerinde bulundu. "Das Demokratische Deutschland" grubunda demokratik bir Almanya vizyonu için çalıştı.

Savaş Sonrası Dönem ve Politik Mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Almanya'ya Dönüş ve Politik Etkinlik

1948'de ülkesine dönen Wirth'in birleşik ve tarafsız bir Almanya kurma çabası başarısızlıkla sonuçlandı. Batı Almanya’nın silahlanması ve NATO’ya üyeliğine karşı çıktı. 1953’te Almanların yeniden birleşmesini savunan BdD (Birlik, Barış ve Özgürlük için Almanlar Federasyonu) hareketini kurdu.

Doğu Almanya ile İlişkiler ve Onurlandırmalar

Doğu Berlin Humboldt Üniversitesi’nden fahri doktora aldı, 1955’te Sovyetler Birliği tarafından Stalin Barış Ödülü ile onurlandırıldı[6]. CIA dosyası "Joseph Wirth'in arka planı", Wirth'in bir Sovyet ajanı olduğunu belirtiyor.  Bir CIA belgesine göre Wirth, Aralık 1952'de Berlin'de Sovyet gizli polis şefi Lavrentiy Beria ile bir araya geldiğini iddia etti. Wirth, Beria'nın kendisinden Doğu Alman hükümetine katılmasını istediğini söyledi. [7]

Batı Almanya’daki siyasi çevrelerce eleştirilse de, birleşik ve barışçıl bir Almanya hayalinden vazgeçmedi.

Josef Wirth mezarı Freiburg ana mezarlığı

Ölümü ve Tarihsel Önemi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Joseph Wirth, memleketi Freiburg'da, Ocak 1956 yılında, 76 yaşında, kalp yetmezliğinden öldü ve şehrin ana mezarlığında toprağa verildi.

Weimar Cumhuriyeti’ni savunan ve Nazi rejimine direnen bir siyasetçi olarak; demokrasi, sosyal adalet ve barış idealleriyle hatırlanır.

  1. ^ "Joseph Wirth". 17 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  2. ^ "Joseph Wirth 1879-1956". 16 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  3. ^ "Joseph Wirth 1879-1956". 16 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  4. ^ "Wirth, Joseph Karl". 10 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025. 
  5. ^ "Joseph Wirth (1879-1956) Baden Demokratı ve Reich Şansölyesi".  25. harf sırasında bulunan |başlık= parametresi line feed character içeriyor (yardım)
  6. ^ ""Hiç şüphe yok ki: Bu düşman sağda!"". 20 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "WIRTH VE BERIA ARASINDA BULUŞMA". 
Siyasi görevi
Önce gelen:
Konstantin Fehrenbach
Almanya Şansölyesi
1921-1922
Sonra gelen:
Wilhelm Cuno