I. Aşot (Gürcü kralı)
| Aşot | |
|---|---|
| İberya Prensi, Kurapalati | |
_%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%8C_%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3.jpg) | |
| İberya (Gürcistan) Prensi | |
| Hüküm süresi | 812-326/830 |
| Önce gelen | III. Step'anoz |
| Sonra gelen | I. Bagrat, Guaram Mampali |
| Ölüm | 826/830 Nigali Vadisi |
| Çocuk(lar)ı | I. Bagrat, Kraliçe Bagrationi |
| Hanedan | Bagrationi Hanedanı |
| Babası | I. Adarnase |
| Dini | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
I. Aşot, Büyük Aşot (Gürcüce: აშოტ I დიდი, Ashot’ I didi) (ö. MS 826/830) İberya'nın (günümüzde Gürcistan) yönetici prensi, bu göreve gelen ilk Bağratlı Hanedanı üyesi (813). Tao-Klarceti'deki topraklarından 826 yılındaki suikastına dek Bagratlı Hanedanı'na ait hükümranlık alanını büyütmek için savaştı ve Arap saldırılarına karşı Doğu Roma'nın korumasına girdi. Aşot ayrıca Bizans'tan Kurapalati (Yunanca: κουροπαλάτης) unvanını aldığından I. Aşot Kurapalati olarak da bilinir. Hristiyan kültüründe bir koruyucu ve kilise dostu olmasının sonucu olarak Gürcü Ortodoks Kilisesi tarafından azizleştirilmiştir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşot, Tao-Klarceti'de (günümüzde kuzeydoğu Türkiye) Bagratlı Derebeyliği'ni kurmuş olan İberyalı asilzade Adarnase'nin oğluydu ve babası Garami ve Hosrovi kuzenlerinin soyunun sona ermesi sonucu ele geçirdiği geniş toprakları oğluna miras bırakmıştı. Aşot başta Tiflis'teki Arap hâkimiyetinin bir sonucu olarak Orta İberya'da (Şida Kartli) otorite kuramadı. 5. yüzyılda Kral Vahtang Gorgasali'nin yaptırdığı söylenen Artanuci Kalesi'ni yenilediği, babasından kalan Klarceti dükalığına yerleşti ve Bizans tarafından İberya'nın Kuropalatis'i ve yönetici prensi tanınarak koruma aldı. Araplar'ın ve kolera salgınının harap ettiği ülkesini diriltmek için Grigol Handzteli'nin kurduğu yerel manastır cemaatlerini himayesi altına aldı ve bölgeye Gürcüler'in yerleşmesini teşvik etti. Bunun sonucunda, İberya'nın politik ve dinî merkezi Orta İberya'dan güneydoğuya, Tao-Klarceti'ye taşındı.[1][2]
Tao-Klarceti'deki topraklarından Gürcüler'in vatanını Arap işgalinden kurtarmak için savaştı ve her zaman başarılı olamasa da Kola, Artaani, Cavaheti, Samtshe ve Trialeti başta olmak üzere kuzeydoğudaki Şida Kartli'ye güneybatıdaki Tao'dan bağlanan toprakların çoğunu ele geçirdi.[3] Eski Khosrovi topraklarından yalnızca Kakheti eline geçmemişti.[3] Kafkaslar'daki Arap emirlerinin gittikçe daha kendi başına buyruk hareket etmesiyle Halife, Tiflis'in asi emiri İsma'il ibn Şu'ayb'a karşı gelmek için Aşot'u İberya prensi olarak tanıdı (818). Emir, Aşot'un düşmanı Kaheti prensi Grigol ve Gürcü dağ kabileleri Mtiuletliler ve Tsanaretliler'den destek aldı. Abhazya'nın Bizans'a bağlı vasal kralı II. Teodos'un desteğini alan Aşot, emirle Ksani'de çarpıştı ve zafer kazanarak Kahetililer'i Orta İberya topraklarından attı.[2]
Bagratlı Ailesi'nin şansı Halid bin Yezid, Halife'nin Arminiya genel valisi, 827/8'de Kafkasya'daki Arap hakimiyetini güçlendirmek için adımlar atmasıyla tersine döndü. Aşot o dönemlerde hayatta olmalıydı ve Aşot'un 826'da öldürüldüğünü savunan 11. yüzyıl kronologu Sumbat'ın verdiği bilgiler tartışmalıydı. Suikastinin dört yıl sonra, 29 Ocak 830'da gerçekleşmiş olması daha muhtemeldir. Aşot, Araplar tarafından Orta İberya topraklarından atılınca Nigali Vadisi'ne geri çekildi ve oradaki bir kilisenin sunağında hainler tarafından öldürüldü.[4][5]
Aşot'un ölümünün ardından mirası üç oğlu I. Bagrat, II. Adarnese ve Guaram arasında paylaştırıldı.[2] Kızı Abhazya kralı II. Teodos'la evlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Rapp, Stephen H. (2003), Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts, passim. Peeters Publishers, ISBN 90-429-1318-5
- ^ a b c Suny 1994, pp. 29–30.
- ^ a b Suny 1994, p. 29.
- ^ Rapp (2003), p. 356
- ^ Toumanoff, Cyril (1956), "Date of the death of the Kouropalates Ashot". Le Muséon, LXIX, 1—2: 83—85
|
Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş taslak şablonlarından birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |