Hatra
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 Hatra Harabeleri, 1988 | |
| Resmî adı | Hatra |
| Ülke |
 Irak |
| Tür | Kültürel |
| Kriter | ii, iii, iv, vi |
| Referans | 277 |
| Bölge** | Arap Ülkeleri |
| Tescil bilgisi | |
| Tescil | 1985 (9. Oturum) |
| Tehlike | 2015 — Günümüz |
Hatra (Farsça: هترا, Arapça: الحضر al-Ḥaḍr), Irak'ın Ninova ilinde yer alan bir antik kenti. Bağdat'ın 290 km (180 mil) kuzeybatısında, Musul'un 110 km (68 mil) güneybatısında yer almaktadır.
Aramice “çevrilmiş yer” anlamına gelen Hatra şehri, MÖ 1. yüzyılda dini ve ticari merkez olarak Partlar tarafından kurulmuştur. Şehrin ilk sakinleri, şeyh ve rahip sınıfının egemen olduğu çöl Araplarıdır. Bazı araştırmacıların şehirdeki yaşamın Ahameniş İmparatorluğunun son dönemleri ya da Seleukos İmparatorluğu dönemine uzandığı yönündeki görüşler bulunmakla birlikte Part dönemi öncesine dair henüz herhangi bir bulgu bulunmamaktadır.[1]
Roma ve Partlar arasında Mezopotamya'nın hakimiyeti için yapılan mücadele de ileri karakol konumunda olan antik şehir, özellikle Arabistan-Mezopotamya-Kuzey Suriye ve Küçük Asya’yı birbirine bağlayan geçiş rotasında olması nedeniyle stratejik önemini arttırmış, bu sayede de oldukça zenginleşmiştir. Çölün ortasındaki şehirde zengin yer altı su kaynaklarının bulunması, buradaki yerleşimin ayakta kalması için önemli bir rol oynamıştır.
Şehir, 115–117 yılları arasında yaşanan Roma-Part savaşlarında Roma İmparatoru Trajan tarafından kuşatılsada (117) ele geçirilememiştir. İlerleyen yıllarda kenti başrahibi ve valisi olan Naşru’nun oğlu I. Sanatruk 140 yılından itibaren yerel krallığını kurarak (Araba Krallığı) Hatra’yı da başkenti yapmıştır. Ancak bu krallık yarı bağımsız olarak Partlar’a tabii olup, krallarına da “Arapların Kralı” unvanı verilmiştir. Roma İmparatoru Septimius Severus 197 yılında Partlar üzerine sefere çıktığında Partlar'ın başkenti Tizpon’u ele geçirmiş ancak altı ay kadar kuşattığı Hatra’yı ele geçirememiştir. Partlar’ın yıkılmasından sonra 224 yılında Sasani İmparatorluğu kurulunca, Hatra kralları da 226 yılından itibaren Romalılara tabi olmuştur. 235-238 yılları arasında Roma garnizonuna ev sahipliği yapan şehir, I. Şapur tarafından uzun süren bir kuşatmadan sonra ele geçirilince yakılıp yıkılmış ve bunun sonucunda da terk edilmiştir. 364 yılı Roma kayıtlarında yerleşimin harabe halinden bahsedilmiştir. Hatra şehri terk edildikten sonra aradan geçen yıllar boyunca çöl kumları altında kalarak unutulmuştur. 1836 yılına gelindiğinde ilk olarak İngiliz diplomat H. J. Ross tarafından keşfedilmiş ve ardından birçok yabancı gezgin ve bilim insanı tarafından araştırma yapılarak kayıtlara geçirilmiştir. Mimar Walter Andrae önderliğindeki bir Alman keşif heyeti tarafından yapılan incelemeler sonucunda 1912 yılında şehirle ilgili ilk açıklama yayınlanmıştır. 1951 yılından itibaren Iraklı arkeologlar tarafından geniş çaplı kazı ve restorasyon faaliyetlerine başlanan antik şehir gün yüzüne çıkmaya başlamıştır. Hatra şehri, 1985 yılında UNESCO Kültürel Miras Listesi’ne alınmıştır.[2]
7 Mart 2015'te Irak yetkilileri de dahil olmak üzere çeşitli kaynaklar, Irak ve Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) Hatra kalıntılarını yok etmeye başladığını bildirdi.[3][4] IŞİD tarafından yayınlanan bir video, anıtların yıkılışını göstermekteydi.[5]
2015 yılında artan tehditler nedeniyle Tehlike Altında olarak listelenen antik kent,[6] 2017 yılı Mart ayında Haşdi Şaabi milisleri tarafından IŞİD'in elinden kurtarıldı.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ “HATRA”, Encyclopædia Iranica. URL: http://www.iranicaonline.org/articles/hatra. Erişim: 2019-06-10
- ^ “HATRA”, Aktüel Arkeoloji 52. Sayı. URL: http://www.aktuelarkeoloji.com.tr/hatra. Erişim: 2019-06-10
- ^ ABC news
- ^ UN News Centre
- ^ Vivian Salama (4 Nisan 2015). "Video: Islamic State group shot, hammered away Iraq's Hatra". Associated Press. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2017.
- ^ http://whc.unesco.org/en/list/277
- ^ DW.com
 | Irak'taki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |