Harmonia axyridis

*Harmonia axyridis*
Harmonia axyridis
Korunma durumu
	Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Animalia
Şube:	Arthropoda
Sınıf:	Insecta
Takım:	Coleoptera
Familya:	Coccinellidae
Alt familya:	Coccinellinae
Cins:	Harmonia
Tür:	H. axyridis
İkili adlandırma
	Harmonia axyridis

Harmonia axyridis, Harmonia cinsine bağlı Asya uğurböceği olarak da bilinen bir uğurböceği türüdür.^[1]^[2] Olağanüstü geniş bir renk yelpazesine sahip olmasıyla dünyanın en değişken böcek türlerinden biridir . Doğu Asya'ya özgüdür, ancak yaprak bitlerini ve Coccoidea böceklerini kontrol altına almak için Kuzey Amerika ve Avrupa'ya yapay olarak yerleştirilmiştir. Artık bu bölgelerde yaygın, iyi bilinen bir türdür. Afrika ile Güney Amerika'nın geniş kesimlerine de yayılmıştır. Bu tür, Kuzey Amerika'da Ekim ayında kışlamak amacıyla evleri istila ettiği için yerel olarak Cadılar Bayramı böceği olarak bilinir.^[3]

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Harmonia axyridis, tipik bir uğurböceği (coccinellid)'nin şekline ve yapısına sahiptir. Kubbe şeklindedir ve elytraları (kanat örtüleri), pronotumu ve başı arasında "düzgün" bir geçişe sahiptir. Boyutları 5,5-8,5 mm arasında değişmektedir. En yaygın renk formu olan f. "succinea", turuncu veya kırmızı renkli olup, değişken büyüklükte 0-22 adet siyah noktaya sahiptir. Diğer bilinen formlar olan f. "conspicua" ve f. "spectabilis" ise tamamen siyah olup, sırasıyla iki veya dört kırmızı işaret taşımaktadır. Pronotum, beyaz renkli olup siyah desenleri değişkenlik gösterir. Bu desenler birkaç noktadan oluşan bir M şeklinden neredeyse tamamen siyaha kadar uzanabilir. Alt kısmı koyu renkli olup, geniş kırmızımsı-kahverengi bir kenarlığa sahiptir.

Ancak, sayısız başka formlar da kaydedilmiştir. Aşırı formlar tamamen siyah olabilir veya karmaşık siyah, turuncu ve kırmızı desenlere sahip olabilir.

Bu türün büyük boyutu genellikle kimliği belirlemedeki ilk ipucudur ^[4]^[5]. Varyetelere rağmen, bu türün pronotum veya elytra desenleri, işaretsiz turuncu veya kırmızı formlar dışında, genellikle başka hiçbir türle örtüşmez. Avrupa'da çok daha küçük olan Adalia decempunctata'ya, Amerika'da ise çok daha küçük olan Mulsantina picta'ya ve Adalia bipunctata'nın lekesiz formlarına benzer. Tanımlama zor olduğunda, alt taraftaki desen genellikle güvenilir bir sonuç sağlar [1]. Tanımlama, yaygın formlar için en basit yöntemdir, daha az rastlanan çeşitlerin tanımlanması ise daha uzun sürebilir ^[6]. Her zaman kırmızımsı-kahverengi bacaklara sahiptirler ve melanik renk formlarında bile karnın alt kısmı açıkça kahverengidir.

Dağılım[değiştir | kaynağı değiştir]

Harmonia axyridis, doğu Asya'nın batısında orta Sibirya, Kazakistan ve Özbekistan'dan, güneye Himalayalar'a ve doğuya Pasifik kıyılarına ve Japonya'ya kadar uzanan geniş bir bölgede yayılış gösteren bir türdür. Bu bölge Kore, Moğolistan, Çin ve Tayvan'ı da içerir. Bu obur avcı böceği, yaprak bitleri ve Coccoidea böcekleri için mücadelede kullanılan bir biyokontrol ajan olarak tanımlanmıştır. Sonuç olarak, Amerika Birleşik Devletleri ve bazı Avrupa ülkeleri dahil olmak üzere birçok ülkede seralara, tarla bitkilerine ve bahçelere getirilmiştir.^[7]

Biyoloji ve davranış[değiştir | kaynağı değiştir]

Harmonia axyridis daha soğuk aylarda uyuşuk hale gelir, ancak sıcaklık yaklaşık 10 °C'ye (50 °F) ulaştığında yine hareketlenmeye başlar. Böcekler, kışı geçirmek için çatlakları ve diğer serin, kuru ve kapalı alanları kullanırlar. Yeterince büyük bir açıklık varsa, önemli sayıda böcek duvarların içinde toplanabilir

Böcekler sonbaharda sıklıkla büyük kümeler halinde görülür. Birbirleriyle iletişim kurmak için feromon salgılasalar da, toplanma sinyallerinin çoğu görseldir. Bu sinyaller böceklerin hem uzun mesafeli (çevrelerinden farklı açık renkli yapılar) hem de kısa mesafeli (katılmak için var olan toplanma alanları) olarak yer seçmelerini sağlar. Önceki toplanmalar tarafından bırakılan uçucu olmayan uzun zincirli hidrokarbonlar da yer seçiminde önemli bir rol oynar. Hem görsel hem de hidrokarbon sinyalleri, uçucu feromonlardan daha önemlidir.

Isıya ulaşabilmek için genellikle güneşli alanlarda toplanırlar, bu nedenle oldukça soğuk kış günlerinde bile uyuyan böceklerin bir kısmı güneş ısısı nedeniyle "uyanır". Büyük popülasyonlar sorun yaratabilir çünkü sürüler halinde toplanırlar ve uzun süre bir alanda kalabilirler. Böcekler, pencerelerin üst köşelerinde kalan gruplar oluşturabilir. Bu böceğin ayrıca ısısı nedeniyle koyu renkli tül malzemelere çekildiği görülmüştür. İyi bir görüşe sahiplerdir; çıkarıldığı yerden geri dönerler ve provoke edilirlerse küçük ısırıklar açtıkları bilinmektedir.^[8]

Harmonia axyridis, diğer uğurböcekleri gibi, kendini savunmak için izopropil metoksi pirazin adı verilen bir kimyasal savunma maddesi kullanır. Bu kimyasal türün hemolenf'inde diğer birçok uğurböceği türünden çok daha yüksek konsantrasyonlarda bulunur. Ayrıca harmonin gibi türe veya cinslere özgü savunma bileşikleri de taşır. Bu böcekler rahatsız edildiklerinde refleks olarak kanama göstererek, hemolenf'i bacaklarından dışarı bırakırlar. Bu sıvı, kötü bir kokuya (ölü yapraklara benzer), acı bir tada sahiptir ve gözenekli malzemeleri lekeleyebilir. Bazı insanlar bu böceklere maruz kaldıklarında [[Alerji |alerjik reaksiyonlar]], özellikle alerjik rino konjunktivit yaşayabilirler.^[9] Böcekler ara sıra insanları ısırabilirler ^[9], muhtemelen tuz elde etmeye çalıştıkları düşünülmektedir. Her ne kadar birçok kişi böcek üzerlerinde yürürken batma hissi yaşasa da, ısırıklar genellikle tahrişten başka bir zarara yol açmaz. Yine de az sayıda insanın böcek ısırıklarına alerjisi vardır. Doğal yırtıcıları arasında kuşlar, dikenli asker böcekleri, karıncalar (istilacı olan Solenopsis invicta da dahil) ve diğer uğurböcekleri (aynı zamanda Harmonia axyridis'i avlayan diğer Harmonia axyridisler de dahil) bulunur.^[10]

Yaşam döngüsü: çiftleşme, yumurtalar, beş larva aşaması, pupa ve yeni ortaya çıkan yetişkin
Çiftleşme
Larva (solda), yetişkin (ortada) ve pupa (sağda)
Benekli yetişkin
Elytra hafifçe açıkken
Baş ve göğüs detayı
Kanatlar açık
Uçmaya hazır