Hanny'nin Nesnesi

Koordinat:Sky map 09sa 41d 03,81s; +34º 43' 34,3″
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hanny'nin Nesnesi
Nesne tipiKuasar iyonizasyon yankısı
Diğer belirtmelerSDSS J094103.80+344334.2
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızLeo Minor Bunu Vikiveri'de düzenleyin
09sa 41d 03.81s
Dik açıklık+34° 43′ 34.3″
Uzaklık650 Mly (199 Mpc)
Özellikler
Görsel ışık (V)
19
Dikkate değer özellikler
Sarmal gökada IC 2497 ile ilgili
Commons sayfası Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
[Vikiveri'de düzenle]

Hanny'nin Nesnesi (Hollandaca: Hanny's Voorwerp), "kuasar iyonizasyon yankısı" olarak bilinen nadir bir astronomik cisimdir.[1][2][3][4] 2007 yılında, Zooniverse vatandaş bilimi web siteleri grubunun bir parçası olan ve bilim insanı olmayan kişilerin de bilimsel keşiflere katılımını sağlayan "Galaxy Zoo" projesi kapsamında gönüllü olarak çalışırken, Hollandalı öğretmen Hanny van Arkel tarafından keşfedildi. Fotoğrafik olarak, Küçük Aslan takımyıldızında bulunan sarmal gökada IC 2497'nin yakınında parlak bir leke olarak görünür.

Tanımlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Hanny'nin Nesnesi (HsV), küçük bir gökada büyüklüğündedir ve merkezinde 16.000 ışık yılından daha geniş bir boşluk bulunur. Hubble Uzay Teleskobu ile elde edilen bir görüntüde, birkaç parlak oksijen emisyon çizgisinin varlığını gösteren standart bir sahte renk tekniğiyle yeşil renkli olarak görünmektedir. HsV'nin, yaklaşık 650 milyon ışık yılı uzaklıktaki komşusu IC 2497 gökadasıyla aynı uzaklıkta olduğu gösterilmiştir.

HsV'nin IC 2497'ye bakan bölgesinde yıldız doğumları gerçekleşmektedir. Radyo gözlemleri, bunun IC 2497'nin çekirdek bölgesinden gelen gaz akışının HsV'nin küçük bir bölgesiyle etkileşime girerek çökmesi sonucu yıldız oluşumunu tetiklediğini göstermektedir. Bu yıldızların en gençleri birkaç milyon yıl yaşındadır.[5]

HsV ve hikâyesi hakkında 40 sayfalık bir çizgi roman ve ilgili promosyon teklifleri, 3 Eylül 2010 tarihinde Atlanta'da gerçekleştirilen 24. Dragon Con'da Hubble Uzay Teleskobu'ndan gelen HsV'nin ilk görüntüleriyle birlikte sunuldu.[6][7][8] Lansman UStream üzerinden canlı olarak yayınlandı.[8]

Hipotezler[değiştir | kaynağı değiştir]

HST uzaydaki tuhaflığı yakınlaştırıyor

Hanny'nin Nesnesi (HsV) ile ilgili bir hipotez, nesnenin yaklaşık 100.000 yıl önce IC 2497 gökadasının merkezinde meydana gelen parlak bir kuasar olayından etkilenen küçük bir gökadanın kalıntılarından oluştuğunu öne sürer.[9] Bu kuasar olayının, HsV'yi karakterize eden parlak emisyonu harekete geçirdiği düşünülmektedir. Kuasar son 200.000 yılda sönmüş olabilir ve dolayısıyla şu anki görüntülerde görünmemektedir.[5] Bu durum, "AGN geri beslemesi" olarak bilinen bir süreçten kaynaklanıyor olabilir.[10]

Kayıp ışık kaynağı için bir diğer açıklama ise, varsayılan kuasarın aydınlatmasının geçici bir fenomen olduğudur. Bu durumda, HsV ile yakındaki gökada içerisindeki kuasar arasındaki on binlerce ışık yılı mesafe nedeniyle, HsV üzerindeki etkileri hala gözlemlenebilir olacaktır. Yani, HsV şu anda gökadada görülenlerden daha eski olayların bir "ışık yankısı" veya "hayalet görüntüsünü" sergilemektedir.[11]

17 Haziran 2010’da, European VLBI Network (EVN) ve İngiltere'nin MERLIN (Multi-Element Radio Linked Interferometer Network) araştırmacıları alternatif bir açıklama sundular. Bu hipotez, ışığın iki kaynaktan geldiğini öne sürer: (1) IC 2497 gökadasının merkezindeki bir süper kütleli kara delik ve (2) kara delikten çıkan bir enerjik jetin IC 2497'yi çevreleyen gaz ile etkileşimi sonucu üretilen ışık.[12]

Voorwerpjes[değiştir | kaynağı değiştir]

Sekiz kuasar iyonizasyon yankısının veya Hanny Nesenesi'nin Hubble Uzay Teleskobu ile elde edilen birleşik görüntüleri. kaynaklar: NASA, ESA ve Prof. William Keel

Şubat 2012'de W. C. Keel ve diğer araştırmacılar, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergisinde bir makale yayınladılar.[13] Galaxy Zoo (GZ) projesindeki katılımcılar benzer iyonize bulutlara duyulan ilginin de bir sonucu olarak, Aktif Galaktik Çekirdeklerin (AGN) hem geçmişinin hem de gizlenmesinin incelenmesi amacıyla Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması (SDSS) verilerini kullanarak bu tür bulutlar için geniş bir araştırma gerçekleştirdiler. Bu araştırma, çekirdeklerinden 10 kiloparsek'in ötesinde tespit edilen AGN-fotoiyonize bulutlara sahip 19 gökadadan oluşan bir liste ortaya çıkardı.[13] Bu bulutlara, Hollandaca 'küçük nesneler' anlamına gelen 'Voorwerpjes' adı verildi.

Ağustos 2013'te F. Schweizer ve diğer araştırmacılar, Astrophysical Journal dergisinde bir makale yayınladılar.[14] Bu makale, iyi çalışılmış NGC 7252 gökadası civarında bir Voorwerpje keşfini bildirmekteydi.

Mayıs 2015'te W. C. Keel ve diğer araştırmacılar, Astrophysical Journal'de bir çalışma yayınladılar.[15] Bu çalışma, orijinal 19 Voorwerpje'nin 8'ini daha ayrıntılı olarak inceliyor ve "ana gökada özellikleri ve gazın kökenine" odaklanıyor. Kullanılan teleskoplar arasında Rusya Bilimler Akademisi Özel Astrofizik Gözlemevi'ndeki (SAO RAS) 6 metrelik BTA-6 da vardı.

Şubat 2018'de Treister ve arkadaşları, VLT/MUSE, VLT/Sinfoni ve ALMA ile Mrk 463 gökadasını incelediler. Bu çalışma, gökadanın etrafında genişletilmiş emisyonlar olduğunu ve Mrk 463E çekirdeğindeki süper kütleli kara delik yığılma oranının son 40.000 yılda diğer Voorwerpje gökadalarındakine benzer şekilde 3-20 kat değiştiğini buldu.[16] Galaxy Zoo gönüllüleri bu gökadayı bir Voorwerpje adayı olarak tanımladılar, ancak [O III] emisyonu daha önceki çalışmalarla zaten tanımlanmıştı.[13]

Mart 2018'de Lansbury ve arkadaşları, Çay Fincanı Gökadası'nı (Teacup AGN[17] veya SDSS J1430+1339) Swift ve Chandra ile X-ışınlarında incelediler. Teacup AGN çevresindeki genişletilmiş bulutlar, optik görüntülerde görülen bir "doğu kabarcığı" ve yalnızca Very Large Array tarafından radyo görüntülerinde görülen bir "batı kabarcığı"ndan oluşmaktadır.[18] Chandra gözlemleri, "doğu kabarcığıyla" tutarlı bir şekilde X-ışını emisyonunda bir döngü olduğunu ortaya çıkardı. Chandra verileri aynı zamanda kabarcığın içinde daha sıcak gaz olduğuna dair kanıtlar gösteriyor, bu da kara delikten bir madde rüzgarının üflendiği anlamına gelebilir. Kuasardan gelen radyasyonla hareketlendirilen böyle bir rüzgar, Çay Fincanı'nda bulunan kabarcıkları yaratmış olabilir. X-ışınlarındaki gözlemler, güçlü bir şekilde gizlenmiş bir aktif gökada çekirdeğini ortaya çıkardı. Bu yeni sonuç, AGN'nin sönükleşmesi gerekmeyebileceğini düşündürmektedir. Kuasar, son 100.000 yılda sadece 25 faktör kadar veya daha az sönükleşmiştir.[19][20]

Mart 2019'da Keel ve arkadaşları, gökada çiftlerindeki gazın AGN fotoiyonizasyonunu incelediler. Çalışma, Şamahı Astrofizik Gözlemevi'nin 2,5 metrelik teleskobundan elde edilen veriler kullanılarak UGC 6081'i bir Voorwerpje adayı olarak buldu. Emisyon her iki AGN'den de 18 kpc öteye uzanmaktadır.[21][22]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ G.I.G. Józsa; M.A. Garrett; T.A. Oosterloo; H. Rampadarath; H. van Arkel; C. Lintott; W.C. Keel; K. Schawinski; E. Edmondson (July 2009). "Revealing Hanny's Voorwerp: radio observations of IC 2497". Astronomy and Astrophysics. 500 (2). ss. 33-36. arXiv:0905.1851 $2. Bibcode:2009A&A...500L..33J. doi:10.1051/0004-6361/200912402. 
  2. ^ C.J. Lintott; K. Schawinski; W. Keel; H. van Arkel; N. Bennert; E. Edmondson; D. Thomas; D.J.B. Smith; P.D. Herbert; M.J. Jarvis; S. Virani; D. Andreescu; S.P. Bamford; K. Land; P. Murray; R.C. Nichol; M.J. Raddick; A. Slosar; A. Szalay; J. Vandenberg (Eylül 2009). "Galaxy Zoo: 'Hanny's Voorwerp', a quasar light echo?". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 399 (1). ss. 129-140. arXiv:0906.5304 $2. Bibcode:2009MNRAS.399..129L. doi:10.1111/j.1365-2966.2009.15299.x. 
  3. ^ Keel, W. C.; Lintott, C. J.; Schawinski, K.; Bennert, V. N.; Thomas, D.; Manning, A.; Chojnowski, S. D.; van Arkel, H.; Lynn, S. (Ağustos 2012). "The History and Environment of a Faded Quasar: Hubble Space Telescope Observations of Hanny's Voorwerp and IC 2497". The Astronomical Journal. 144 (2). s. 16. arXiv:1206.3797 $2. Bibcode:2012AJ....144...66K. doi:10.1088/0004-6256/144/2/66. 
  4. ^ Rincon, P. (5 Ağustos 2008). "Teacher finds new cosmic object". BBC News. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2012. 
  5. ^ a b "Hubble Zooms in on a Space Oddity". Avrupa Güney Gözlemevi. 13 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2011. 
  6. ^ "Dragon Con 2010 Pocket Program Guide". Dragon Con. 3 Eylül 2010. s. 52. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2016. 
  7. ^ "Hanny and the Mystery of the Voorwerp". Zooniverse. Eylül 2010. 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2016. 
  8. ^ a b "The Comic about The Voorwerp!". Hanny van Arkel. 20 Ağustos 2010. 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2016. 
  9. ^ "Stars in their eyes: An armchair astronomer discovers something very odd". The Economist. 26 Haziran 2008. 26 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008. 
  10. ^ Fabian, A. C. (2012). "Observational Evidence of Active Galactic Nuclei Feedback". Annual Review of Astronomy and Astrophysics. Cilt 50. s. 455. arXiv:1204.4114 $2. Bibcode:2012ARA&A..50..455F. doi:10.1146/annurev-astro-081811-125521. 
  11. ^ "'Cosmic ghost' discovered by volunteer astronomer". Phys.org. 5 Ağustos 2008. 30 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
  12. ^ Baldwin, E. (25 June 2010). "Radio observations shed new light on Hanny's Voorwerp". Astronomy Now. 8 March 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ a b c W.C. Keel; S.D. Chojnowski; V.N. Bennert; K. Schawinski; C.J. Lintott; S. Lynn; A. Pancoast; C. Harris; A.M. Nierenberg; A. Sonnenfeld; R. Proctor (Şubat 2012). "The Galaxy Zoo survey for giant AGN-ionized clouds: past and present black hole accretion events". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 420 (1). ss. 878-900. arXiv:1110.6921 $2. Bibcode:2012MNRAS.420..878K. doi:10.1111/j.1365-2966.2011.20101.x. 
  14. ^ F. Schweizer; P. Seitzer; D. Kelson; E. Villanueva; G. Walth (Ağustos 2013). "The [O III] Nebula of the Merger Remnant NGC 7252: A Likely Faint Ionization Echo". The Astrophysical Journal. 773 (2). s. 19. arXiv:1307.2233 $2. Bibcode:2013ApJ...773..148S. doi:10.1088/0004-637X/773/2/148. 
  15. ^ W.C. Keel; W.P. Maksym; V.N. Bennert; C.J. Lintott; S.D.Chojnowski; A. Moiseev; A. Smirnova; K. Schawinski; C.M. Urry; D.A. Evans; A. Pancoast; B. Scott; C. Showley; K. Flatland (Mayıs 2015). "HST Imaging of Fading AGN Candidates. I. Host-galaxy Properties and Origin of the Extended Gas". The Astronomical Journal. 149 (5). s. 23. arXiv:1408.5159 $2. Bibcode:2015AJ....149..155K. doi:10.1088/0004-6256/149/5/155. 
  16. ^ Treister, Ezequiel; Privon, George C.; Sartori, Lia F.; Nagar, Neil; Bauer, Franz E.; Schawinski, Kevin; Messias, Hugo; Ricci, Claudio; U, Vivian; Casey, Caitlin; Comerford, Julia M. (Şubat 2018). "Optical, Near-IR, and Sub-mm IFU Observations of the Nearby Dual Active Galactic Nuclei MRK 463". The Astrophysical Journal (İngilizce). 854 (2). s. 83. arXiv:1801.06190 $2. Bibcode:2018ApJ...854...83T. doi:10.3847/1538-4357/aaa963. ISSN 0004-637X. 
  17. ^ "teacup agn". sim-basic. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  18. ^ Harrison, C. M.; Thomson, A. P.; Alexander, D. M.; Bauer, F. E.; Edge, A. C.; Hogan, M. T.; Mullaney, J. R.; Swinbank, A. M. (Şubat 2015). "STORM IN A "TEACUP": A RADIO-QUIET QUASAR WITH $\approx$10 kpc RADIO-EMITTING BUBBLES AND EXTREME GAS KINEMATICS" (PDF). The Astrophysical Journal (İngilizce). 800 (1). s. 45. doi:10.1088/0004-637X/800/1/45. ISSN 0004-637X. 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2024. 
  19. ^ Lansbury, George B.; Jarvis, Miranda E.; Harrison, Chris M.; Alexander, David M.; Moro, Agnese Del; Edge, Alastair C.; Mullaney, James R.; Thomson, Alasdair P. (Mart 2018). "Storm in a Teacup: X-Ray View of an Obscured Quasar and Superbubble". The Astrophysical Journal (İngilizce). 856 (1). ss. L1. arXiv:1803.00009 $2. Bibcode:2018ApJ...856L...1L. doi:10.3847/2041-8213/aab357. ISSN 2041-8205. 
  20. ^ "Chandra :: Photo Album :: SDSS J1430+1339 :: March 14, 2019". chandra.harvard.edu. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 
  21. ^ Keel, William C.; Bennert, Vardha N.; Pancoast, Anna; Harris, Chelsea E.; Nierenberg, Anna; Chojnowski, S. Drew; Moiseev, Alexei V.; Oparin, Dmitry V.; Lintott, Chris J.; Schawinski, Kevin; Mitchell, Graham; Cornen, Claude (Mart 2019). "AGN photoionization of gas in companion galaxies as a probe of AGN radiation in time and direction". MNRAS (İngilizce). 483 (4). ss. 4847-4865. arXiv:1711.09936 $2. Bibcode:2019MNRAS.483.4847K. doi:10.1093/mnras/sty3332. ISSN 0035-8711. 
  22. ^ billkeel (10 Aralık 2018). "Active galaxies illuminating their companions – Galaxy Zoo identifies cross-ionization". Galaxy Zoo (İngilizce). 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020. 

ilave okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hanny%27nin_Nesnesi&oldid=32095721" sayfasından alınmıştır