Halley kuyruklu yıldızı
 8 Mart 1986 yılında Halley kuyruklu yıldızı. | |
| Keşif | |
|---|---|
| Keşfeden |
Tarihöncesi (gözlem sonucu) Edmond Halley (periyotlarını tanımlaması) |
| Keşif tarihi | 1758 (öngörülen ilk günberi) |
| Yörünge özellikleri[2] | |
|
Devir 2449400.5 (17 Şubat 1994) | |
| Günöte |
35.1 AU (9 Aralık 2023)[1] |
| Günberi |
0.586 AU son günberi: 9 Şubat 1986 gelecek günberi: 28 Temmuz 2061[1] |
| 17.8 AU | |
| Dış merkezlik | 0.967 |
| 75.3 jülyen yılı[2] | |
| Eğiklik | 162.3° |
| Fiziksel özellikler | |
| Boyutlar | 15×8 km,[3] 11 km (ortalama çap)[2] |
| Kütle | 2.2×1014 kg[4] |
Ortalama yoğunluk | 0.6[5] (tahminler 0.2 ila 1.5 g/cm3 arasında değişiyor.[6]) |
| ~7.305 km/s | |
Yıldız dönme süresi | 2.2 gün (52.8 saat) (?)[7] |
| Albedo | 0.04[8] |
| 28.2 (2003 yılında)[9] | |
|
| |
Halley kuyruklu yıldızı (resmî adıyla 1P/Halley veya bu kuyruklu yıldızlar üzerine çalışmalar yapan Edmond Halley'e ithafen Comet Halley), her 75–76 yılda bir görünen kuyruklu yıldız.
Halley çıplak gözle görülebilen tek kısa periyodlu kuyruklu yıldızdır. Ek olarak, yörüngesini insan ömrü içerisinde tamamlayan çıplak gözle görülen tek kuyruklu yıldızdır.[10] Halley kuyruklu yıldızı İç Güneş Sistemi'ne en son 1986 yılında girmiştir. Hesaplara göre 2061 yılında tekrar görülecektir.
1066 yılında görüldüğü Bayeux işlemesi'nde anılmıştır. 1682 yılında yeniden ortaya çıktığına dair kayıtlar bulunmaktadır. Kuyruklu yıldızın yörüngesini, adını aldığı Edmond Halley hesaplamıştır. Halley, hesapladığı yörüngenin 1531 ve 1607'de görülen kuyruklu yıldızlar ile çakıştığını saptadı ve bu kuyruklu yıldızların aynı kuyruklu yıldız olduğunu, 1758'de döneceğini öne sürdü.[11] Bu varsayım doğrulandı ve kuyruklu yıldız 1758, 1835, 1910 ve 1986'da yeniden ortaya çıktı.
Hesaplamalara göre M.Ö. 12 yılında da görünen Halley kuyruklu yıldızının Hristiyanlığın kutsal kitabı İncil'in Yeni Ahit'inde peygamber İsa'nın doğumu ile ilgili öykünün anlatıldığı İncil bölümlerinde[12] göründüğü anlatılan Beytlehem yıldızı olduğu sanılıyor.[13] Bu durumda sonradan saptanan Miladî takvimin başlangıcı 0 yılında değil, M.Ö. 12 yılına düşmeliydi.
Yıllar[değiştir | kaynağı değiştir]
MÖ 239 → MÖ 163 → MÖ 87 → MÖ 12 → 66 → 141 → 218 → 295 → 374 → 451 → 530 → 607 → 684 → 760 → 837 → 912 → 989 → 1066 → 1145 → 1222 → 1301-1302 → 1378 → 1456 → 1531 → 1607 → 1682 → 1758 → 1835 → 1910 → 1986 → 2061 → 2136 → 2211 → 2286
Aforoz edilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Papa III. Callixtus’un ölümünden sonra 1475’te yayımlanan bir biyografisinde anlatıldığına göre, Belgrad’ın Osmanlılar tarafından kuşatıldığı 1456 yılında Papa, Halley kuyruklu yıldızının görünmesi üzerine bunu Belgrad’ı savunan Hristiyanlar açısından uğursuzluk kabul etmiş ve Halley’i aforoz etmiştir; ancak bu hikâyeyi doğrulayan bir birincil kaynak mevcut değildir.[14]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Halley kuyruklu yıldızı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b Donald K. Yeomans. "Horizon Online Ephemeris System". California Institute of Technology, Jet Propulsion Laboratory. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2006.
- ^ a b c "JPL Small-Body Database Browser: 1P/Halley" (11 January 1994 last obs). Jet Propulsion Laboratory. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2008.
- ^ "What Have We Learned About Halley's Comet?". Astronomical Society of the Pacific (No. 6 – Fall 1986). 1986. 25 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2008.
- ^ G. Cevolani, G. Bortolotti and A. Hajduk (1987). "Halley, comet's mass loss and age". Il Nuovo Cimento C. 10 (5). Italian Physical Society. ss. 587-591. Bibcode:1987NCimC..10..587C. doi:10.1007/BF02507255.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ R. Z. Sagdeev, P. E. Elyasberg, V. I. Moroz. (1988). "Is the nucleus of Comet Halley a low density body?". Nature. 331 (6153). ss. 240-242. Bibcode:1988Natur.331..240S. doi:10.1038/331240a0.
- ^ S. J. Peale (1989). "On the density of Halley's comet". Icarus. 82 (1). ss. 36-49. Bibcode:1989Icar...82...36P. doi:10.1016/0019-1035(89)90021-3.
densities obtained by this procedure are in reasonable agreement with intuitive expectations of densities near 1 g/cm3, the uncertainties in several parameters and assumptions expand the error bars so far as to make the constraints on the density uniformative ... suggestion that cometary nuclei tend to by very fluffy, ... should not yet be adopted as a paradigm of cometary physics.
- ^ S. J. Peale, J. J. Lissauer (1989). "Rotation of Halley's Comet". Icarus. 79 (2). ss. 396-430. Bibcode:1989Icar...79..396P. doi:10.1016/0019-1035(89)90085-7.
- ^ R. R. Britt (29 Kasım 2001). "Comet Borrelly Puzzle: Darkest Object in the Solar System". Space.com. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2008.
- ^ "New Image of Comet Halley in the Cold". European Southern Observatory. 1 Eylül 2003. 27 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2009.
- ^ lkknkm m s.html "Comets, awesome celestial objects"
|url=değerini kontrol edin (yardım). AstronomyToday. Erişim tarihi: 15 Mart 2007. - ^ Kuyruklu yıldız ilk olarak 1456 yılında Paolo dal Pozzo Toscanelli tarafından kesin olarak belirlense de isim babası Halley olmuştur.
- ^ Örn. Matta İncili, 2,1: İsanın Kral Hirodes devrinde Yahudiyenin Beytlehem Kentinde doğmasından sonra bazı yıldızbilimciler doğudan Yeruşalime gelip şöyle dediler: Yahudilerin Kralı olarak doğan çocuk nerede? Doğuda Onun yıldızını gördük ve Ona tapınmaya geldik.
- ^ http://astrobob.areavoices.com/2010/12/25/halleys-comet-steps-in-for-the-star-of-bethlehem/ 3 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 10.01.2010 tarihinde erişilmiştir.
- ^ "Rigge, William F. "An Historical Examination of the Connection of Callixtus III with Halley's Comet", Popular Astronomy, p.214, 1910". 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2015.
