Halley kuyruklu yıldızı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Jump to navigation Jump to search
1P/Halley (Halley kuyruklu yıldızı)
Lspn comet halley.jpg
8 Mart 1986 yılında Halley kuyruklu yıldızı.
Keşif
Keşfeden Tarihöncesi (gözlem sonucu)
Edmond Halley (periyotlarını tanımlaması)
Keşif tarihi 1758 (öngörülen ilk günberi)
Yörünge özellikleri[2]
Devir 2449400.5
(17 Şubat 1994)
Afeliyon 35.1 AU
(9 Aralık 2023)[1]
Perihelyon 0.586 AU
son günberi: 9 Şubat 1986
gelecek günberi: 28 Temmuz 2061[1]
17.8 AU
Dış merkezlik 0.967
75.3 jülyen yılı[2]
Eğiklik 162.3°
Fiziksel özellikler
Boyutlar 15×8 km,[3] 11 km (ortalama çap)[2]
Kütle 2.2×1014 kg[4]
Ortalama yoğunluk
 0.6[5] (tahminler 0.2 ila 1.5 g/cm3 arasında değişiyor.[6])
~7.305 km/s
Yıldız dönme dönme periyodu
 2.2 gün (52.8 saat) (?)[7]
Albedo 0.04[8]
28.2 (2003 yılında)[9]
Başlığın diğer anlamları için Halley sayfasına bakınız.
1077 yılında tamamlandığı düşünülen Bayeux işlemesinde Halley kuyruklu yıldızı

Halley kuyruklu yıldızı (resmî adıyla 1P/Halley veya bu kuyruklu yıldızlar üzerine çalışmalar yapan Edmond Halley'e ithafen Comet Halley), her 75–76 yılda bir görünen kuyruklu yıldız.

Halley çıplak gözle görülebilen tek kısa periyodlu kuyruklu yıldızdır. Ek olarak, yörüngesini insan ömrü içerisinde tamamlayan çıplak gözle görülen tek kuyruklu yıldızdır.[10] Halley kuyruklu yıldızı İç Güneş Sistemi'ne en son 1986 yılında girmiştir. Hesaplara göre 2061 yılında tekrar görülecektir.

1066 yılında görüldüğü Bayeux işlemesi'nde anılmıştır. 1682 yılında yeniden ortaya çıktığına dair kayıtlar bulunmaktadır. Kuyruklu yıldızın yörüngesini, adını aldığı Edmond Halley hesaplamıştır. Halley, hesapladığı yörüngenin 1531 ve 1607'de görülen kuyruklu yıldızlar ile çakıştığını saptadı ve bu kuyruklu yıldızların aynı kuyruklu yıldız olduğunu, 1758'de döneceğini öne sürdü.[11] Bu varsayım doğrulandı ve kuyruklu yıldız 1758, 1835, 1910 ve 1986'da yeniden ortaya çıktı.

Hesaplamalara göre M.Ö. 12 yılında da görünen Halley kuyruklu yıldızının Hıristiyanlığın kutsal kitabı İncil'in Yeni Ahit'inde peygamber İsa'nın doğumu ile ilgili öykünün anlatıldığı İncil bölümlerinde[12] göründüğü anlatılan Beytlehem yıldızı olduğu sanılıyor.[13] Bu durumda sonradan saptanan Miladî takvimin başlangıcı 0 yılında değil, M.Ö. 12 yılına düşmeliydi.

Yıllar[değiştir | kaynağı değiştir]

MÖ 239 → MÖ 163 → MÖ 87 → MÖ 12 → 66 → 141 → 218 → 295 → 374 → 451 → 530 → 607 → 684 → 760 → 837 → 912 → 989 → 1066 → 1145 → 1222 → 1301-1302 → 1378 → 1456 → 1531 → 1607 → 1682 → 1758 → 1835 → 1910 → 1986 → 2061 → 2136 → 2211 → 2286

Aforoz edilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Papa III. Callixtus’un ölümünden sonra 1475’te yayımlanan bir biyografisinde anlatıldığına göre, Belgrad’ın Osmanlılar tarafından kuşatıldığı 1456 yılında Papa, Halley kuyruklu yıldızının görünmesi üzerine bunu Belgrad’ı savunan Hristiyanlar açısından uğursuzluk kabul etmiş ve Halley’i aforoz etmiştir; ancak bu hikâyeyi doğrulayan bir birincil kaynak mevcut değildir.[14]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Halley kuyruklu yıldızı ile ilgili medyaları bulabilirsiniz.
  1. ^ a b Donald K. Yeomans. "Horizon Online Ephemeris System". California Institute of Technology, Jet Propulsion Laboratory. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151221073300/http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi. Erişim tarihi: 8 September 2006. 
  2. ^ a b c "JPL Small-Body Database Browser: 1P/Halley" (11 January 1994 last obs). Jet Propulsion Laboratory. http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=1P. Erişim tarihi: 13 October 2008. 
  3. ^ "What Have We Learned About Halley's Comet?". Astronomical Society of the Pacific (No. 6 – Fall 1986). 1986. 25 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20120825142650/http://www.astrosociety.org/education/publications/tnl/06/06.html. Erişim tarihi: 16 December 2008. 
  4. ^ G. Cevolani, G. Bortolotti and A. Hajduk (1987). "Halley, comet's mass loss and age". Il Nuovo Cimento C (Italian Physical Society) 10 (5): 587–591. Bibcode 1987NCimC..10..587C. DOI:10.1007/BF02507255. http://www.springerlink.com/content/0r3801302547v3x8/. 
  5. ^ R. Z. Sagdeev, P. E. Elyasberg, V. I. Moroz. (1988). "Is the nucleus of Comet Halley a low density body?". Nature 331 (6153): 240–242. Bibcode 1988Natur.331..240S. DOI:10.1038/331240a0. 
  6. ^ S. J. Peale (1989). "On the density of Halley's comet". Icarus 82 (1): 36–49. Bibcode 1989Icar...82...36P. DOI:10.1016/0019-1035(89)90021-3. "densities obtained by this procedure are in reasonable agreement with intuitive expectations of densities near 1 g/cm3, the uncertainties in several parameters and assumptions expand the error bars so far as to make the constraints on the density uniformative ... suggestion that cometary nuclei tend to by very fluffy, ... should not yet be adopted as a paradigm of cometary physics." 
  7. ^ S. J. Peale, J. J. Lissauer (1989). "Rotation of Halley's Comet". Icarus 79 (2): 396–430. Bibcode 1989Icar...79..396P. DOI:10.1016/0019-1035(89)90085-7. 
  8. ^ R. R. Britt (29 November 2001). "Comet Borrelly Puzzle: Darkest Object in the Solar System". Space.com. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150209191930/http://www.meteorite-list-archives.com/2001/nov/0597.html. Erişim tarihi: 16 December 2008. 
  9. ^ "New Image of Comet Halley in the Cold". European Southern Observatory. 1 September 2003. 27 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20090827140719/http://www.eso.org:80/public/outreach/press-rel/pr-2003/phot-27-03.html. Erişim tarihi: 22 February 2009. 
  10. ^ lkknkm m s.html "Comets, awesome celestial objects". AstronomyToday. http://www.astronomytoday.com/astronomy/cometlkn lkknkm m s.html. Erişim tarihi: 15 Mart. 
  11. ^ Kuyruklu yıldız ilk olarak 1456 yılında Paolo dal Pozzo Toscanelli tarafından kesin olarak belirlense de isim babası Halley olmuştur.
  12. ^ Örn. Matta İncili, 2,1: İsanın Kral Hirodes devrinde Yahudiyenin Beytlehem Kentinde doğmasından sonra bazı yıldızbilimciler doğudan Yeruşalime gelip şöyle dediler: Yahudilerin Kralı olarak doğan çocuk nerede? Doğuda Onun yıldızını gördük ve Ona tapınmaya geldik.
  13. ^ http://astrobob.areavoices.com/2010/12/25/halleys-comet-steps-in-for-the-star-of-bethlehem/ 10.01.2010 tarihinde erişilmiştir.
  14. ^ Rigge, William F. "An Historical Examination of the Connection of Callixtus III with Halley's Comet", Popular Astronomy, p.214, 1910
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Halley_kuyruklu_yıldızı&oldid=19606574" adresinden alındı.