Gargoyleosaurus
.
| Gargoyleosaurus | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Fosil iskeleti, Denver Museum of Nature and Science | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||
| G. parkpinorum Carpenter et al. 1998 | |||||||||||||
Gargoyleosaurus (anlamı: "gargoyle kertenkele"), oldukça eksiksiz fosil kalıntılarından bilinen en eski ankylosauriadan biridir. Holotip 1995 yılında Albany County, Wyoming'deki Bone Cabin Quarry West bölgesinde Üst Jura (Kimmeridgiyen'den Tithonian aşamalarına) Morrison Formasyonu'nun yüzleklerinde keşfedildi.[1]
Tip tür, G. parkpinorum (başlangıçta G. parkpini) 1998 yılında Ken Carpenter ve diğerleri tarafından tanımlanmıştır. Gargoyleosaurus parkpinorum'un monte edilmiş bir iskelet rekonstrüksiyonu Denver Doğa ve Bilim Müzesi'nde görülebilir ve birkaç yavru Stegosaurus iskeletiyle beraber 2002'den beri orada sergileniyor. Gargoyleosaurus, Morrison Formasyonu'nun 2. stratigrafik bölgesinde mevcuttu.[2]
Keşif[değiştir | kaynağı değiştir]
Gargoyleosaurus parkpinorum'un holotip örneği, 1995 yılında Western Paleontology Labs tarafından toplandı ve şu anda Denver, Colorado'daki Denver Doğa ve Bilim Müzesi'nin koleksiyonlarında tutuluyor. Holotipin yanı sıra, iki parçalı iskelet daha bilinmektedir (henüz tanımlanmamış olsa da). Holotip, kafatasının çoğundan ve parçalı bir postkranial iskeletten oluşur. Örnek ilk olarak 1998'de Carpenter, Miles ve Cloward tarafından Gargoyleosaurus parkpini olarak tanımlandı, ardından 2001 yılında, ICZN art. 31.1.2A'ya uygun olarak Carpenter ve diğerleri tarafından G. parkpinorum olarak yeniden adlandırıldı.
Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]
Gargoyleosaurus görece küçük bir ankilozordu ve 3-3,5 metre uzunluğuna ve 300-754 kg kadar beden ağırlığına ulaşır.[3][4][5] Kafatasının ve iskeletin çoğu çıkarıldı ve takson, belirgin deltoid kuadratojugal ve şakak kemiği çıkıntıları da dahil olmak üzere kraniyal yapılar sergiliyor. Takson ayrıca dar bir rostrum (dorsal görünümde), her bir premaksillada yedi konik dişin varlığı, tamamlanmamış kemikli bir nazal septum, lineer olarak düzenlenmiş bir burun boşluğu, bir kemikli sekonder damağın olmaması ve osteodermlerle ilgili olarak, iki takım birlikte kemikleşmiş servikal plakalar ve bir dizi uzun konik diken ile karakterize edilir.[1] Çok sıra dışı bir özellik, ilk servikal plak setindeki sagital (orta hat) osteodermdir; diğer birçok ankilozorda, bu osteodermler çift taraflıdır, yani orta hattın her iki tarafında birer tane eşleştirilmiştir.[3]
Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Vickaryous ve ark. (2004), Gargoyleosaurus parkpinorum'u Ankylosauria'nın Ankylosauridae familyasına yerleştirir ve cinsi diğer tüm ankilozoridlere (yani Ankylosauridae'nin üyelerine) kardeş grup olarak yerleştiren önceki filogenetik hipotezlerin çoğunu kabul ederler. Bununla birlikte, bu çalışmalarda sadece kafatası kullanılmıştır, oysa Polacanthidae familyasının ayırt edici özelliklerinin birçoğu postkranial iskelettedir.
Aşağıda, Soto-Acuña ve diğerlerinin (2021) yeniden ürettiği bir filogenetik analiz bulunmaktadır:[6]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Carpenter, K., Miles, C. ve Cloward, K. (1998). "Skull of a Jurassic ankylosaur (Dinosauria)." Nature 393: 782–783.
- Carpenter, K. (ed.) The Armored Dinosaurs. pp. 454–483. Indiana University Press, Bloomington.
- Vickaryous, Maryanska, and Weishampel (2004). "Ankylosauria". in The Dinosauria (2nd edition), Weishampel, D. B., Dodson, P., and Osmólska, H., editors. University of California Press.
- Killbourne, B. and Carpenter, K. (2005). "Redescription of Gargoyleosaurus parkpinorum, a polacanthid ankylosaur from the Upper Jurassic of Albany County, Wyoming". Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, 237, 111–160.
- ^ a b Prehistoric Life. Edinburgh, Scotland: Dorling Kindersley. 2012. s. 278. ISBN 978-0-7566-9910-9. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Foster, J. (2007). "Appendix." Jurassic West: The Dinosaurs of the Morrison Formation and Their World. Indiana University Press. pp. 327–329.
- ^ a b Kilbourne, B. and Carpenter, K. 2005. "Redescription of Gargoyleosaurus parkpinorum, a polacanthid ankylosaur from the Upper Jurassic of Albany County, Wyoming". N. Jb. Geol. Palaont. Abh. 237: 111–160
- ^ Farlow (11 Temmuz 2022). ""Dragons" on the landscape: Modeling the abundance of large carnivorous dinosaurs of the Upper Jurassic Morrison Formation (USA) and the Upper Cretaceous Dinosaur Park Formation (Canada)". The Anatomical Record (İngilizce): ar.25024. doi:10.1002/ar.25024. ISSN 1932-8486. PMID 35815600.
- ^ The Princeton Field Guide to Dinosaurs. Princeton University Press. 2016. s. 252. ISBN 978-1-78684-190-2. OCLC 985402380. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Soto-Acuña (2021). "Bizarre tail weaponry in a transitional ankylosaur from subantarctic Chile". Nature (İngilizce). 600 (7888): 259-263. doi:10.1038/s41586-021-04147-1. ISSN 1476-4687. PMID 34853468. 13 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2023.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gargoyleosaurus 10 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Arşivlenmiş link, Doğa Tarihi Müzesi'nden